Proverbs 13
1 A wise son listens to his father’s instruction, but a scoffer doesn’t listen to rebuke.
Ang usa ka manggialamon nga anak mamati sa pahamatngon sa iyang amahan; Apan ang usa ka mayubiton dili mamati sa pagbadlong.
2 By the fruit of his lips, a man enjoys good things, but the unfaithful crave violence.
Ang tawo magakaon ug maayo pinaagi sa bunga sa iyang baba; Apan ang kalag sa maluibon magakaon sa pagpanlupig.
3 He who guards his mouth guards his soul. One who opens wide his lips comes to ruin.
Kadtong nagabantay sa iyang baba nagamatngon sa iyang kinabuhi; Apan kadtong nagawalis sa halapad gayud sa iyang mga ngabil adunay kadautan.
4 The soul of the sluggard desires, and has nothing, but the desire of the diligent shall be fully satisfied.
Ang kalag sa tapulan nagatinguha, ug siya walay bisan unsa; Apan ang kalag sa makugihon mahimong matambok,
5 A righteous man hates lies, but a wicked man brings shame and disgrace.
Ang usa ka tawo nga matarung magadumot sa pagpamakak; Apan ang usa ka dautang tawo makaluod, ug modangat sa kaulawon.
6 Righteousness guards the way of integrity, but wickedness overthrows the sinner.
Ang pagkamatarung nagabantay niadtong matul-id sa iyang dalan; Apan ang kadautan mopukan sa makasasala.
7 There are some who pretend to be rich, yet have nothing. There are some who pretend to be poor, yet have great wealth.
Adunay magapakadato sa iyang kaugalingon, apan siya walay bisan unsa; Adunay magapakakabus sa iyang kaugalingon, apan siya may dakung katigayonan.
8 The ransom of a man’s life is his riches, but the poor hear no threats.
Ang lukat sa usa ka tawo sa iyang kinabuhi mao ang iyang mga bahandi; Apan ang kabus dili mamati sa bisan unsay paghulga.
9 The light of the righteous shines brightly, but the lamp of the wicked is snuffed out.
Ang kahayag sa matarung malipayon; Apan ang lamparahan sa dautan pagapalongon.
10 Pride only breeds quarrels, but wisdom is with people who take advice.
Tungod sa pagkamapahitas-on modangat lamang ang panagkabingkil; Apan sa maayong tinambagan mao ang kaalam.
11 Wealth gained dishonestly dwindles away, but he who gathers by hand makes it grow.
Ang katigayonan nga maani sa kakawangan magakahanaw; Apan kadtong nagatigum pinaagi sa pagpamoo adunay kauswagan.
12 Hope deferred makes the heart sick, but when longing is fulfilled, it is a tree of life.
Ang paglaum nga makulangan makapadaut sa kasingkasing; Apan kong ang tinguha modangat, kana mao ang usa ka kahoy sa kinabuhi.
13 Whoever despises instruction will pay for it, but he who respects a command will be rewarded.
Bisan kinsa nga magatamay sa pulong magadala ug kadaut sa iyang kaugalingon; Apan kadtong mahadlok sa kasugoan pagabalusan.
14 The teaching of the wise is a spring of life, to turn from the snares of death.
Ang balaod sa manggialamon maoy usa ka tuburan sa kinabuhi, Aron nga ang usa makalikay gikan sa mga lit-ag sa kamatayon.
15 Good understanding wins favour, but the way of the unfaithful is hard.
Ang maayong pagsabut mohatag ug kalooy; Apan ang dalan sa malapason maoy malisud.
16 Every prudent man acts from knowledge, but a fool exposes folly.
Ang tagsatagsa ka buotan nga tawo magabuhat uban sa kahibalo; Apan ang buang magapagarbo sa iyang binuang.
17 A wicked messenger falls into trouble, but a trustworthy envoy gains healing.
Ang usa ka dautan nga sinugo mahulog ngadto sa kadaut; Apan ang usa ka matinumanon nga sinaligan maoy makaayo.
18 Poverty and shame come to him who refuses discipline, but he who heeds correction shall be honoured.
Ang kawalad-on ug kaulaw modangat kaniya nga magadumili sa pagsaway; Apan kadtong manumbaling sa pagbadlong pagapasidunggan.
19 Longing fulfilled is sweet to the soul, but fools detest turning from evil.
Ang tinguha nga natuman maoy katam-is sa kalag; Apan maoy usa ka dulumtanan sa mga buang ang pagbiya gikan sa dautan.
20 One who walks with wise men grows wise, but a companion of fools suffers harm.
Lakat uban sa tawong manggialamon, ug ikaw mahimong manggialamon; Apan ang kauban sa mga buang magaantus tungod niana.
21 Misfortune pursues sinners, but prosperity rewards the righteous.
Ang dautan nagalutos sa mga makasasala; Apan ang matarung pagabalusan uban sa maayo.
22 A good man leaves an inheritance to his children’s children, but the wealth of the sinner is stored for the righteous.
Ang usa ka maayong tawo magabilin ug usa ka panulondon alang sa mga anak sa iyang mga anak; Ug ang katigayonan sa mga makasasala gitigum alang sa mga matarung.
23 An abundance of food is in poor people’s fields, but injustice sweeps it away.
Daghan ang makaon diha sa binaulan nga yuta sa kabus; Apan adunay pagalaglagon tungod sa pagkawalay-justicia.
24 One who spares the rod hates his son, but one who loves him is careful to discipline him.
Kadtong nagahawid sa iyang bunal nagadumot sa iyang anak; Apan kadtong nahagugma kaniya magacastigo kaniya sa matag-panahon.
25 The righteous one eats to the satisfying of his soul, but the belly of the wicked goes hungry.
Ang matarung magakaon aron sa pagpabusog sa iyang kalag; Apan ang tiyan sa mga dautan pagagutomon.
