Proverbs 30
1 The words of Agur the son of Jakeh, the revelation: the man says to Ithiel, to Ithiel and Ucal:
Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.
2 “Surely I am the most ignorant man, and don’t have a man’s understanding.
Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.
3 I have not learned wisdom, neither do I have the knowledge of the Holy One.
I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.
4 Who has ascended up into heaven, and descended? Who has gathered the wind in his fists? Who has bound the waters in his garment? Who has established all the ends of the earth? What is his name, and what is his son’s name, if you know?
Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?
5 “Every word of God is flawless. He is a shield to those who take refuge in him.
Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.
6 Don’t you add to his words, lest he reprove you, and you be found a liar.
Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.
7 “Two things I have asked of you. Don’t deny me before I die.
Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.
8 Remove far from me falsehood and lies. Give me neither poverty nor riches. Feed me with the food that is needful for me,
Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;
9 lest I be full, deny you, and say, ‘Who is Yahweh?’ or lest I be poor, and steal, and so dishonor the name of my God.
Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.
10 “Don’t slander a servant to his master, lest he curse you, and you be held guilty.
Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.
11 There is a generation that curses their father, and doesn’t bless their mother.
Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.
12 There is a generation that is pure in their own eyes, yet are not washed from their filthiness.
Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.
13 There is a generation, oh how lofty are their eyes! Their eyelids are lifted up.
Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.
14 There is a generation whose teeth are like swords, and their jaws like knives, to devour the poor from the earth, and the needy from among men.
Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.
15 “The leech has two daughters: ‘Give, give.’ “There are three things that are never satisfied; four that don’t say, ‘Enough!’:
Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś. Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.
16 Sheol, the barren womb, the earth that is not satisfied with water, and the fire that doesn’t say, ‘Enough!’ (Sheol h7585)
Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć. (Sheol h7585)
17 “The eye that mocks at his father, and scorns obedience to his mother, the ravens of the valley shall pick it out, the young eagles shall eat it.
Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.
18 “There are three things which are too amazing for me, four which I don’t understand:
Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:
19 The way of an eagle in the air, the way of a serpent on a rock, the way of a ship in the middle of the sea, and the way of a man with a maiden.
Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.
20 “So is the way of an adulterous woman: She eats and wipes her mouth, and says, ‘I have done nothing wrong.’
Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.
21 “For three things the earth trembles, and under four, it can’t bear up:
Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:
22 For a servant when he is king, a fool when he is filled with food,
Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;
23 for an unloved woman when she is married, and a servant who is heir to her mistress.
Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.
24 “There are four things which are little on the earth, but they are exceedingly wise:
Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:
25 The ants are not a strong people, yet they provide their food in the summer.
Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;
26 The hyraxes are but a feeble folk, yet make they their houses in the rocks.
Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;
27 The locusts have no king, yet they advance in ranks.
Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;
28 You can catch a lizard with your hands, yet it is in kings’ palaces.
Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.
29 “There are three things which are stately in their march, four which are stately in going:
Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:
30 The lion, which is mightiest among animals, and doesn’t turn away for any;
Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:
31 the greyhound; the male goat; and the king against whom there is no rising up.
Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.
32 “If you have done foolishly in lifting up yourself, or if you have thought evil, put your hand over your mouth.
Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.
33 For as the churning of milk produces butter, and the wringing of the nose produces blood, so the forcing of wrath produces strife.”
Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.
