Proverbs 3
1 My son, don’t forget my teaching, but let your heart keep my commandments,
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 for they will add to you length of days, years of life, and peace.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Don’t let kindness and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 So you will find favor, and good understanding in the sight of God and man.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Trust in Yahweh with all your heart, and don’t lean on your own understanding.
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 In all your ways acknowledge him, and he will make your paths straight.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Don’t be wise in your own eyes. Fear Yahweh, and depart from evil.
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 It will be health to your body, and nourishment to your bones.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honor Yahweh with your substance, with the first fruits of all your increase;
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 so your barns will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 My son, don’t despise Yahweh’s discipline, neither be weary of his correction;
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 for whom Yahweh loves, he corrects, even as a father reproves the son in whom he delights.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 Happy is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 For her good profit is better than getting silver, and her return is better than fine gold.
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and honor.
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 She is a tree of life to those who lay hold of her. Happy is everyone who retains her.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 By wisdom Yahweh founded the earth. By understanding, he established the heavens.
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion,
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 so they will be life to your soul, and grace for your neck.
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 Then you shall walk in your way securely. Your foot won’t stumble.
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 When you lie down, you will not be afraid. Yes, you will lie down, and your sleep will be sweet.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Don’t be afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes;
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 for Yahweh will be your confidence, and will keep your foot from being taken.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Don’t withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Don’t say to your neighbor, “Go, and come again; tomorrow I will give it to you,” when you have it by you.
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Don’t devise evil against your neighbor, since he dwells securely by you.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Don’t strive with a man without cause, if he has done you no harm.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Don’t envy the man of violence. Choose none of his ways.
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 For the perverse is an abomination to Yahweh, but his friendship is with the upright.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 Yahweh’s curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the righteous.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 Surely he mocks the mockers, but he gives grace to the humble.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 The wise will inherit glory, but shame will be the promotion of fools.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
