Proverbs 24
1 Don’t be envious of evil men, neither desire to be with them;
१दुर्जनांचा मत्सर करू नकोस, आणखी त्यांच्याबरोबर मैत्रीची इच्छा धरू नकोस.
2 for their hearts plot violence and their lips talk about mischief.
२कारण त्यांचे मन हिंसामय कृतीची योजना आखते, आणि त्यांचे ओठ क्लेश देण्याच्या गोष्टी बोलतात.
3 Through wisdom a house is built; by understanding it is established;
३सुज्ञानाच्या योगे घर बांधता येते; आणि समजूतदारपणाने ते स्थिर राहते.
4 by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.
४ज्ञानाच्या योगे त्याच्या सर्व खोल्या मौल्यवान आणि प्रसन्न करणाऱ्या संपत्तीने भरल्या जातात.
5 A wise man has great power. A knowledgeable man increases strength,
५शूर मनुष्य बलवान असतो, परंतु जो कोणी बलवान आहे त्यापेक्षा ज्ञानी मनुष्य उत्तम आहे.
6 for by wise guidance you wage your war, and victory is in many advisors.
६कारण शहाणपणाचे मार्गदर्शन घेऊन तू युध्द चालू करू शकतो; आणि पुष्कळ सल्लागारबरोबर असल्याने विजय मिळतो.
7 Wisdom is too high for a fool. He doesn’t open his mouth in the gate.
७मूर्खासाठी ज्ञान अति उंच आहे; वेशीत तो आपले तोंड उघडतो.
8 One who plots to do evil will be called a schemer.
८जो कोणी तेथे दुष्कर्म करण्याचे योजितो, लोक त्यास योजनेचा गुरू म्हणतात.
9 The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.
९मूर्खाची योजना पाप असते, निंदकाचा मनुष्यांना तिटकारा येतो.
10 If you falter in the time of trouble, your strength is small.
१०जर तुम्ही संकटाच्या दिवशी तुमचा भित्रेपणा दाखवला तर, मग तुझी शक्ती थोडीच आहे.
11 Rescue those who are being led away to death! Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter!
११ज्या कोणाला ठार मारण्यासाठी दूर घेऊन जात असतील तर त्यांना वाचव, ज्यांच्या वधाची तयारी झाली आहे त्यांचा बचाव करण्याचा होईल तितका प्रयत्न कर.
12 If you say, “Behold, we didn’t know this,” doesn’t he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn’t he know it? Shall he not render to every man according to his work?
१२जर तू म्हणशील, “तेथे! आम्हांस ह्याबद्दल काहीच माहित नव्हते.” तर तू काय म्हणतो हे जो कोणी हृदये तोलून पाहतो त्यास हे समजणार नाही का? आणि जो कोणी तुझ्या जिवाचे रक्षण करतो त्यास माहित नाही का? आणि देव प्रत्येकाला ज्याच्या त्याच्या कृतीप्रमाणे प्रतिफळ देत नाही कां?
13 My son, eat honey, for it is good, the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste;
१३माझ्या मुला, मध खा, कारण तो चांगला आहे, कारण मधाच्या पोळ्यातून टिपकणारा मध तुझ्या जिभेला गोड आहे.
14 so you shall know wisdom to be to your soul. If you have found it, then there will be a reward: Your hope will not be cut off.
१४त्याचप्रमाणे ज्ञान तुझ्या जिवासाठी आहे; जर तुला ते प्राप्त झाले, तर तेथे भविष्य आहे, आणि तुझी आशा कधीही तोडली जाणार नाही.
15 Don’t lay in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Don’t destroy his resting place;
१५अरे दुष्टा, नीतिमानाच्या घरावर हल्ला करण्यासाठी टपून बसू नकोस. त्याच्या घराचा नाश करू नको!
16 for a righteous man falls seven times and rises up again, but the wicked are overthrown by calamity.
१६कारण जर कोणी मनुष्य चांगले करतो तो सात वेळा पडला तरी, तो पुन्हा उठतो, पण दुर्जनांचा संकटात विध्वंस होईल.
17 Don’t rejoice when your enemy falls. Don’t let your heart be glad when he is overthrown,
१७तुझा शत्रू पडला असता उत्सव करू नकोस, आणि जेव्हा तो अडखळतो तेव्हा तुझे मन आनंदीत होऊ देऊ नको.
18 lest Yahweh see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
१८उल्लासले तर परमेश्वर ते बघेल आणि त्यास ते आवडणार नाही आणि तो आपला क्रोध त्याच्यापासून फिरवेल.
19 Don’t fret yourself because of evildoers, neither be envious of the wicked;
१९जो कोणी वाईट गोष्टी करतो त्याची काळजी करू नको, आणि दुष्टांचा मत्सर करू नको.
20 for there will be no reward to the evil man. The lamp of the wicked will be snuffed out.
२०कारण दुष्कर्म्याला चांगले प्रतिफळ मिळणार नाही दुष्टांचा दिप मालवला जाईल.
21 My son, fear Yahweh and the king. Don’t join those who are rebellious,
२१माझ्या मुला, परमेश्वराचे आणि राजाचे भय बाळग. जे त्यांच्या विरुध्द बंड करीत आहेत त्यामध्ये सामील होऊ नकोस.
22 for their calamity will rise suddenly. Who knows what destruction may come from them both?
२२कारण त्यांच्यावर अचानक विपत्ती येईल, आणि त्यांच्या वर्षाचा नाश त्या दोघांकडून केव्हा होईल कोण जाणे?
23 These also are sayings of the wise: To show partiality in judgment is not good.
२३हेही शहाण्या मनुष्याचे शब्द आहेत. न्यायात पक्षपात करणे चांगले नाही.
24 He who says to the wicked, “You are righteous,” peoples will curse him, and nations will abhor him—
२४जो कोणी अपराधी मनुष्यास म्हणेल, तू योग्य आहेस; तर लोक शाप देतील आणि राष्ट्रे त्यांचा द्वेष करतील.
25 but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.
२५पण जो कोणी दुर्जनाचा निषेध करतो त्यास आनंद होईल, आणि त्यांच्यावर उत्तम आशीर्वाद येईल.
26 An honest answer is like a kiss on the lips.
२६जो कोणी प्रामाणिकपणे उत्तर देतो तो ओठांचे चुंबन देतो.
27 Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.
२७तू आपले बाहेरचे काम आधी कर, आणि शेतात प्रत्येक गोष्ट स्वतःसाठी सज्ज कर, आणि मग आपले घर बांध.
28 Don’t be a witness against your neighbor without cause. Don’t deceive with your lips.
२८निष्कारण आपल्या शेजाऱ्याविरूद्ध साक्ष देऊ नको, आणि आपल्या वाणीने फसवू नको.
29 Don’t say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
२९“त्याने जसे मला केले तसे मी त्यास करीन. मी त्यास त्याच्या करण्याप्रमाणे भरून देईन.” असे म्हणू नको.
30 I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding.
३०मी आळशी मनुष्याच्या शेताजवळून, मी बुद्धिहीन मनुष्याच्या द्राक्षाच्या मळ्याजवळून जात होतो.
31 Behold, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
३१तेव्हा त्या सर्वांवर काटेरी झाडे वाढली होती, त्याची जमीन खाजकुइरीने झाकली होती, आणि त्याची दगडी भिंत मोडून पडली होती.
32 Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:
३२मी ते बघितले आणि त्याचा विचार करू लागलो. व नंतर त्या गोष्टींपासून मी धडा शिकलो.
33 a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep,
३३“थोडीशी झोप घेतो, थोड्याशा डुलक्या घेतो, थोडीशी विश्रांती घ्यायला हात पोटाशी धरतो.”
34 so your poverty will come as a robber and your want as an armed man.
३४आणि दारिद्र्य लुटारूसारखे, आणि तुझी गरज तुझ्यावर हत्यारबंद सैन्यासारखी येईल.
