Luke 6
1 Now on the second Sabbath after the first, he was going through the grain fields. His disciples plucked the heads of grain and ate, rubbing them in their hands.
Екхвар андэ субота, кала Исусо прожалас маляса, кай барёлас див, Лэстирэ сытярнэ сшынэнас о ворзо, кхосэнас андэ васт и ханас.
2 But some of the Pharisees said to them, “Why do you do that which is not lawful to do on the Sabbath day?”
Варисавэ андай фарисеёря пхэндэ: — Сости тумэ терэн кода, со нащи тэ терэ андэ субота?
3 Jesus, answering them, said, “Haven’t you read what David did when he was hungry, he and those who were with him,
Исусо пхэндя лэнди: — Чи тумэ на бинэнас, со тердя Давидо, сар вов и лэстирэ мануша бокхайле?
4 how he entered into God’s house, and took and ate the show bread, and gave also to those who were with him, which is not lawful to eat except for the priests alone?”
Вов зажыля андо чер Дэвлэско, ля марно, саво тховэнас англав Дэл и саво нащи сас тэ хал никасти, сар качи лэ рашаенди, халя ежэно и дя тэ хал пэстирэ манушэнди.
5 He said to them, “The Son of Man is lord of the Sabbath.”
Исусо пхэндя лэнди: — Шаво Манушыкано исин Хулай ла суботнё!
6 It also happened on another Sabbath that he entered into the synagogue and taught. There was a man there, and his right hand was withered.
Андэ авэр субота Исусо зажыля андэ синагога и сытярэлас. Котэ сас мануш шукэ правонэ вастэса.
7 The scribes and the Pharisees watched him, to see whether he would heal on the Sabbath, that they might find an accusation against him.
Сытяримаря Законостирэ и фарисеёря дикхэнас пала Лэстэ, на авэла ли Вов тэ састярэл андэ субота, колэстар со родэнас тэ ужылисарэн Лэс.
8 But he knew their thoughts; and he said to the man who had the withered hand, “Rise up and stand in the middle.” He arose and stood.
Нэ Исусо жангля, со онэ гындонас, и пхэнэл манушэсти шукэ вастэса: — Вщи, выжа по машкар! Мануш вщиля и выжыля англэ.
9 Then Jesus said to them, “I will ask you something: Is it lawful on the Sabbath to do good, or to do harm? To save a life, or to kill?”
Исусо пхэндя лэнди: — Мэ пушав тумэндар: со домукэлпэ тэ терэс андэ субота, лашымос чи выритимос? Тэ фэрисарэл жувимос чи тэ хасавэл?
10 He looked around at them all, and said to the man, “Stretch out your hand.” He did, and his hand was restored as sound as the other.
Вов подикхля пэр лэндэ и пхэндя колэсти манушэсти: — Процырдэ тиро васт. Вов процырдя, и лэско васт ашыля састярдо.
11 But they were filled with rage, and talked with one another about what they might do to Jesus.
Онэ жэ фартэ холяйле и дэнас дума машкар пэстэ, со тэ терэн лэ Исусоса.
12 In these days, he went out to the mountain to pray, and he continued all night in prayer to God.
Андэ кодья вряма Исусо жыля по плай тэ мангэлпэ Дэвлэс и всавори рят сас андо мангимос.
13 When it was day, he called his disciples, and from them he chose twelve, whom he also named apostles:
Сар авиля дес, Вов акхардя Пэстирэн сытярнэн и вытидя лэндар дэшудуй, савэн проакхардя апостолонэнца:
14 Simon, whom he also named Peter; Andrew, his brother; James; John; Philip; Bartholomew;
Симонос, савэс проакхардя Пэтро, пхралэс Симоностирэс Андреёс, Иаковос и Иоанос, Филипос и Варфоломеёс,
15 Matthew; Thomas; James the son of Alphaeus; Simon who was called the Zealot;
Матфеёс и Фомас, шавэс Алфеёстирэс Иаковос, Симонос, проакхардо Зилото,
16 Judas the son of James; and Judas Iscariot, who also became a traitor.
шавэс Иаковостирэс Иудас и Иудас Искариотос, саво прэдя лэ Исусос.
17 He came down with them and stood on a level place, with a crowd of his disciples and a great number of the people from all Judea and Jerusalem and the sea coast of Tyre and Sidon, who came to hear him and to be healed of their diseases,
Исусо сжыля плаестар лэнца тэлэ и тэрдиля по биплаенго тхан. Котэ стидэпэ бут Лэстирэ сытярнэ и фартэ бут мануша пай всавори Иудея и Иерусалимо, а кадя ж андай фороря Тиро и Сидоно, савэ по брэго барэ 2044 E Best Ave, Coeur D Alene, ID 83814паеско.
18 as well as those who were troubled by unclean spirits; and they were being healed.
Онэ авиле тэ ашунэн Исусос и тэ састярэн насвалимастар. Мануша, савэ грыжонаспэ найжужэндар духондар, састярэнаспэ.
19 All the multitude sought to touch him, for power came out of him and healed them all.
Всаворэ мануша камэнас тэ лэнпэ Исусостэ, важ кода со Лэстар сжалас зор и састярэлас всаворэн.
20 He lifted up his eyes to his disciples, and said: “Blessed are you who are poor, for God’s Kingdom is yours.
Вов вазгля якха пэ сытярнэ и ля тэ пхэнэл: — Бахталэ тумэ, чёрэ! Тумаро исин Тхагаримос Дэвлэско!
21 Blessed are you who hunger now, for you will be filled. Blessed are you who weep now, for you will laugh.
Бахталэ тумэ, ко бокхалэ икхатар! Тумэ чялёна! Бахталэ тумэ, ко икхатар ровэл! Тумэ авэна тэ радонпэ!
22 Blessed are you when men hate you, and when they exclude and mock you, and throw out your name as evil, for the Son of Man’s sake.
Бахталэ тумэ, сар мануша тумэн фартэ на камэна, кала тумэн вытрадэна, акушэна и магрисарэна тумаро алав палав Шаво Манушыкано.
23 Rejoice in that day and leap for joy, for behold, your reward is great in heaven, for their fathers did the same thing to the prophets.
Челэн андэ кодва дес баря лошаса! Баро потинимос тумэнди по болыбэн! Кадя терэнас пророконэнца дада калэ манушэндирэ.
24 “But woe to you who are rich! For you have received your consolation.
Нэ бида тумэнди, барвалэ! Тумэ ужэ линэ пэско путинимос.
25 Woe to you, you who are full now, for you will be hungry. Woe to you who laugh now, for you will mourn and weep.
Бида тумэнди, ко чялэ икхатар! Тумэ авэна бокхалэ. Бида тумэнди, ко икхатар асалпэ! Тумэ авэна тэ грыжонпэ и тэ ровэн.
26 Woe, when men speak well of you, for their fathers did the same thing to the false prophets.
Бида тумэнди, кала всаворэ дэн дума пала тумэндэ лашымос! Кадя лэндирэ папоря лашарэнас хохавнэн пророконэн.
27 “But I tell you who hear: love your enemies, do good to those who hate you,
— Мэ пхэнав тумэнди, ко ашунэн Ман: камэн тумарэн вражымарен, терэн лашымос колэнди, ко на камэл тумэн.
28 bless those who curse you, and pray for those who mistreat you.
Бахталисарэн колэн, ко дэл амрая тумэн, и мангэн Дэвлэс палай кола, савэ терэн тумэнди наймишто.
29 To him who strikes you on the cheek, offer also the other; and from him who takes away your cloak, don’t withhold your coat also.
Колэсти, ко арэсэла тут пай чям, подтхов авэр. Колэсти, ко залэл тутар упраи йида, отдэ лэсти и пэско гад.
30 Give to everyone who asks you, and don’t ask him who takes away your goods to give them back again.
Всаворэнди, ко тутэ мангэл, дэ; и сар ко залэла тиро, на манг палпалэ.
31 “As you would like people to do to you, do exactly so to them.
Терэн лэ манушэнди кода, со тумэ камэн, соб онэ тэ терэн тумэнди.
32 “If you love those who love you, what credit is that to you? For even sinners love those who love them.
Сар тумэ камэн качи колэн, ко тумэн камэл, пала со тумэн тэ наисарэ? И бэзэхалэ мануша камэн колэн, ко лэн камэл.
33 If you do good to those who do good to you, what credit is that to you? For even sinners do the same.
Сар тумэ терэн лашымос колэнди, ко терэл мишто тумэнди, пала со тумэнди тэ наисарэ? И бэзэхалэ мануша терэн кадя жэ.
34 If you lend to those from whom you hope to receive, what credit is that to you? Even sinners lend to sinners, to receive back as much.
Сар тумэ дэн ловэ андо ужылимос качи колэнди, савэндар патян, со залэна палпалэ, пала со тумэнди тэ наисарэ? И бэзэхалэ мануша дэн андо ужылимос бэзэхалэнди и ажутярэн тэ залэн палпалэ вся, скачи динэ.
35 But love your enemies, and do good, and lend, expecting nothing back; and your reward will be great, and you will be children of the Most High; for he is kind toward the unthankful and evil.
Ай тумэ камэн тумарэн вражымарен, терэн лэнди лашымос и дэн андо вужылимос, на ажутярэн, кай онэ отдэна палпалэ. Тунчи тумаро потинимос авэла баро, тумэ авэна шавэнца Майбарэстирэнца. Колэстар со Вов тангосарэл и колэн, савэ на наисарэн, и холятирэ.
36 “Therefore be merciful, even as your Father is also merciful.
Авэнтэ тангимасти, сар тангимаско Дад тумаро.
37 Don’t judge, and you won’t be judged. Don’t condemn, and you won’t be condemned. Set free, and you will be set free.
На сындосарэн, и тумэ на авэна сындосардэ. На осындосарэн, и тумэ на авэна осындосардэ. Эртисарэн, и тумэ авэна эртисардэ.
38 “Give, and it will be given to you: good measure, pressed down, shaken together, and running over, will be given to you. For with the same measure you measure it will be measured back to you.”
Дэнтэ, и тумэнди кадя ж дэлапэ. Пхэрдэ гонэса шона и инке притасавэна, дэна тумэнди андо брэк, со авэла тэ росшолдёл. Савя мераса тумэ бинэн, кадя бинэна и тумэнди.
39 He spoke a parable to them. “Can the blind guide the blind? Won’t they both fall into a pit?
Исусо роспхэндя лэнди кацави дума: — Сар коро андярэла корэс? На пэрэна ли онэ лэдуй андэ ганади?
40 A disciple is not above his teacher, but everyone when he is fully trained will be like his teacher.
Сытярно на майбаро пэстирэ сытяримарестар. Нэ сар высытёла, тунчи авэла, сар пэско сытяримари.
41 Why do you see the speck of chaff that is in your brother’s eye, but don’t consider the beam that is in your own eye?
Со дикхэс по кашторо андэ якх пэстирэ пхралэстэ, ай андэ пэстири якх на додикхэс баро кашт?
42 Or how can you tell your brother, ‘Brother, let me remove the speck of chaff that is in your eye,’ when you yourself don’t see the beam that is in your own eye? You hypocrite! First remove the beam from your own eye, and then you can see clearly to remove the speck of chaff that is in your brother’s eye.
Сар ту пхэнэса пэстирэ пхралэсти: «Пхрала, дэ, мэ вылава кашторо андай якх тири»? Сар ту на дикхэс баро кашт андэ пэстири якх? Ту, дуемуенго! Вылэ майанглал баро кашт андай якх тири, и тунчи дикхэса, сар тэ вылэ кашторо андай якх пэстирэ пхралэстар.
43 “For there is no good tree that produces rotten fruit, nor again a rotten tree that produces good fruit.
По лашо дрэво на барёл найлашо плодо, и вырито дрэво на анэн лашо плодо.
44 For each tree is known by its own fruit. For people don’t gather figs from thorns, nor do they gather grapes from a bramble bush.
Кажно дрэво ужанэлпэ пай пэско плодо. На стидэн инжыро пав тэрно и виноградо пав пусаимаско кустарнико.
45 The good man out of the good treasure of his heart brings out that which is good, and the evil man out of the evil treasure of his heart brings out that which is evil, for out of the abundance of the heart, his mouth speaks.
Андав води, пхэрдярдо лашымаса, лашо мануш выандярэл лашымос, а холяко мануш выандярэл холи андав пэско води, пхэрдярдо холяса. Со кав мануш андо води, кода лэстэ и пэ шыб.
46 “Why do you call me, ‘Lord, Lord,’ and don’t do the things which I say?
Со тумэ акхарэн Ман: «Рай! Рай!» — а на терэн кода, со Мэ пхэнав?
47 Everyone who comes to me, and hears my words and does them, I will show you who he is like.
Мэ пхэнава тумэнди, пэр кастэ мэзимэ кодва, ко авэл Мандэ, ашунэн лава Мэрнэ и терэл кадя, сар Мэ пхэнав.
48 He is like a man building a house, who dug and went deep and laid a foundation on the rock. When a flood arose, the stream broke against that house, and could not shake it, because it was founded on the rock.
Вов мэзимэ по мануш, саво терэлас чер. Вов выганадя бари ганади и тховдя фундаменто по бар. Кала паи вазгляпэ и лэн выжыля андав брэго и жыля по чер, вой на схаладя лэс, колэстар со сас тердо мишто.
49 But he who hears and doesn’t do, is like a man who built a house on the earth without a foundation, against which the stream broke, and immediately it fell; and the ruin of that house was great.”
Ай кодва, ко ашунэл Мэрнэ лава и на терэл кадя, сар Мэ пхэнав, вов мэзимэ по мануш, саво тердя чер пэ пхув бифундаментоско. Сар качи лэн жыля по чер, вов андэ кодья вряма роспхагляпэ и роспэляпэ всаворо.
