Proverbs 14
1 Every wise woman builds her house, but the foolish one tears it down with her own hands.
Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
2 He who walks in his uprightness fears the LORD, but he who is perverse in his ways despises him.
Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
3 The fool’s talk brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.
W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
4 Where no oxen are, the crib is clean, but much increase is by the strength of the ox.
Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A truthful witness will not lie, but a false witness pours out lies.
Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
6 A scoffer seeks wisdom, and doesn’t find it, but knowledge comes easily to a discerning person.
Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
7 Stay away from a foolish man, for you won’t find knowledge on his lips.
Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
8 The wisdom of the prudent is to think about his way, but the folly of fools is deceit.
Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
9 Fools mock at making atonement for sins, but amongst the upright there is good will.
Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
10 The heart knows its own bitterness and joy; he will not share these with a stranger.
Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
11 The house of the wicked will be overthrown, but the tent of the upright will flourish.
Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
12 There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
13 Even in laughter the heart may be sorrowful, and mirth may end in heaviness.
Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
14 The unfaithful will be repaid for his own ways; likewise a good man will be rewarded for his ways.
Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
15 A simple man believes everything, but the prudent man carefully considers his ways.
Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
16 A wise man fears and shuns evil, but the fool is hot headed and reckless.
Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
17 He who is quick to become angry will commit folly, and a crafty man is hated.
Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
18 The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
19 The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
20 The poor person is shunned even by his own neighbour, but the rich person has many friends.
Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
21 He who despises his neighbour sins, but he who has pity on the poor is blessed.
Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
22 Don’t they go astray who plot evil? But love and faithfulness belong to those who plan good.
Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
23 In all hard work there is profit, but the talk of the lips leads only to poverty.
W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
24 The crown of the wise is their riches, but the folly of fools crowns them with folly.
Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
25 A truthful witness saves souls, but a false witness is deceitful.
Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
26 In the fear of the LORD is a secure fortress, and he will be a refuge for his children.
Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
27 The fear of the LORD is a fountain of life, turning people from the snares of death.
Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
28 In the multitude of people is the king’s glory, but in the lack of people is the destruction of the prince.
W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
29 He who is slow to anger has great understanding, but he who has a quick temper displays folly.
Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
30 The life of the body is a heart at peace, but envy rots the bones.
Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
31 He who oppresses the poor shows contempt for his Maker, but he who is kind to the needy honours him.
Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
32 The wicked is brought down in his calamity, but in death, the righteous has a refuge.
Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
33 Wisdom rests in the heart of one who has understanding, and is even made known in the inward part of fools.
W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
34 Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
35 The king’s favour is towards a servant who deals wisely, but his wrath is towards one who causes shame.
Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
