Matthew 5
1 Seeing the multitude of people, Jesus went up the Hill. There He seated Himself, and when His disciples came to Him,
A Jezus widząc lud, wstąpił na górę; a gdy usiadł, przystąpili do niego uczniowie jego.
2 He proceeded to teach them, and said:
A otworzywszy usta swe, uczył je, mówiąc:
3 "Blessed are the poor in spirit, for to them belongs the Kingdom of the Heavens.
Błogosławieni ubodzy w duchu; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
4 "Blessed are the mourners, for they shall be comforted.
Błogosławieni, którzy się smęcą; albowiem pocieszeni będą.
5 "Blessed are the meek, for they as heirs shall obtain possession of the earth.
Błogosławieni cisi; albowiem oni odziedziczą ziemię.
6 "Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they shall be completely satisfied.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości; albowiem oni nasyceni będą.
7 "Blessed are the compassionate, for they shall receive compassion.
Błogosławieni miłosierni: albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
8 "Blessed are the pure in heart, for they shall see God.
Błogosławieni czystego serca; albowiem oni Boga oglądają.
9 "Blessed are the peacemakers, for it is they who will be recognized as sons of God.
Błogosławieni pokój czyniący; albowiem oni synami Bożymi nazwani będą.
10 "Blessed are those who have borne persecution in the cause of Righteousness, for to them belongs the Kingdom of the Heavens.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
11 "Blessed are you when they have insulted and persecuted you, and have said every cruel thing about you falsely for my sake.
Błogosławieni jesteście, gdy wam złorzeczyć będą, i prześladować was, i mówić wszystko złe przeciwko wam, kłamając dla mnie.
12 Be joyful and triumphant, because your reward is great in the Heavens; for so were the Prophets before you persecuted.
Radujcie się, i weselcie się; albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiesiech; tak bowiem prześladowali proroki, którzy byli przed wami.
13 "You are the salt of the earth; but if salt has become tasteless, in what way can it regain its saltness? It is no longer good for anything but to be thrown away and trodden on by the passers by.
Wy jesteście sól ziemi; jeźli tedy sól zwietrzeje, czemże solić będą? Do niczego się już nie zgodzi, tylko aby była precz wyrzucona i od ludzi podeptana.
14 You are the light of the world; a town cannot be hid if built on a hill-top.
Wy jesteście światłość świata, nie może się miasto ukryć na górze leżące.
15 Nor is a lamp lighted to be put under a bushel, but on the lampstand; and then it gives light to all in the house.
Ani zapalają świecy, i stawiają jej pod korzec, ale na świecznik, i świeci wszystkim, którzy są w domu.
16 Just so let your light shine before all men, in order that they may see your holy lives and may give glory to your Father who is in Heaven.
Tak niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby uczynki wasze dobre widzieli, a chwalili ojca waszego, który jest w niebiesiech.
17 "Do not for a moment suppose that I have come to abrogate the Law or the Prophets: I have not come to abrogate them but to give them their completion.
Nie mniemajcie, abym przyszedł rozwiązywać zakon albo proroki; nie przyszedłem rozwiązywać, ale wypełnić.
18 Solemnly I tell you that until Heaven and earth pass away, not one iota or smallest detail will pass away from the Law until all has taken place.
Zaprawdę bowiem powiadam wam: Aż przeminie niebo i ziemia, jedna jota albo jedna kreska nie przeminie z zakonu, ażby się wszystko stało.
19 Whoever therefore breaks one of these least commandments and teaches others to break them, will be called the least in the Kingdom of the Heavens; but whoever practises them and teaches them, he will be acknowledged as great in the Kingdom of the Heavens.
Kto by tedy rozwiązał jedno z tych przykazań najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, najmniejszym będzie nazwany w królestwie niebieskiem; a ktokolwiek by czynił i uczył, ten będzie wielkim nazwany w królestwie niebieskiem.
20 For I assure you that unless your righteousness greatly surpasses that of the Scribes and the Pharisees, you will certainly not find entrance into the Kingdom of the Heavens.
Albowiem powiadam wam: Jeźli nie będzie obfitsza sprawiedliwość wasza, niż nauczonych w Piśmie i Faryzeuszów, żadnym sposobem nie wnijdziecie do królestwa niebieskiego.
21 "You have heard that it was said to the ancients, 'Thou shalt not commit murder', and whoever commits murder will be answerable to the magistrate.
Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz zabijał; a ktobykolwiek zabił, będzie winien sądu;
22 But I say to you that every one who becomes angry with his brother shall be answerable to the magistrate; that whoever says to his brother 'Raca,' shall be answerable to the Sanhedrin; and that whoever says, 'You fool!' shall be liable to the Gehenna of Fire. (Geenna g1067)
Ale ja wam powiadam: Iż każdy, kto się gniewa na brata swego bez przyczyny, będzie winien sądu; a ktokolwiek rzecze bratu swemu: Racha; będzie winien rady, a ktokolwiek rzecze: Błaźnie! będzie winien ognia piekielnego. (Geenna g1067)
23 If therefore when you are offering your gift upon the altar, you remember that your brother has a grievance against you,
A tak jeźlibyś ofiarował dar twój na ołtarzu, a tam byś wspomniał, iż brat twój ma co przeciwko tobie,
24 leave your gift there before the altar, and go and make friends with your brother first, and then return and proceed to offer your gift.
Zostaw tam dar twój przed ołtarzem, a odejdź, pierwej się pojednaj z bratem twoim; a potem przyszedłszy ofiaruj dar twój.
25 Come to terms without delay with your opponent while you are yet with him on the way to the court; for fear he should obtain judgement from the magistrate against you, and the magistrate should give you in custody to the officer and you be thrown into prison.
Zgódź się z przeciwnikiem twoim rychło, pókiś jest z nim w drodze, by cię snać przeciwnik nie podał sędziemu, a sędzia by cię podał słudze, i byłbyś wrzucony do więzienia.
26 I solemnly tell you that you will certainly not be released till you have paid the very last farthing.
Zaprawdę ci powiadam: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
27 "You have heard that it was said, 'Thou shalt not commit adultery.'
Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz cudzołożył;
28 But I tell you that whoever looks at a woman and cherishes lustful thoughts has already in his heart become guilty with regard to her.
Aleć Ja wam powiadam: Iż każdy, który patrzy na niewiastę, aby jej pożądał, już z nią cudzołóstwo popełnił w sercu swojem.
29 If therefore your eye, even the right eye, is a snare to you, tear it out and away with it; it is better for you that one member should be destroyed rather than that your whole body should be thrown into Gehenna. (Geenna g1067)
Jeźli cię tedy oko twoje prawe gorszy, wyłup je, a zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
30 And if your right hand is a snare to you, cut it off and away with it; it is better for you that one member should be destroyed rather than that your whole body should go into Gehenna. (Geenna g1067)
A jeźliż cię prawa ręka twoja gorszy, odetnij ją, i zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
31 "It was also said, 'If any man puts away his wife, let him give her a written notice of divorce.'
Zasię rzeczono: Ktobykolwiek opuścił żonę swoją, niech jej da list rozwodny;
32 But I tell you that every man who puts away his wife except on the ground of unfaithfulness causes her to commit adultery, and whoever marries her when so divorced commits adultery.
Ale Ja wam powiadam: Ktobykolwiek opuścił żonę swoję oprócz przyczyny cudzołóstwa, przywodzi ją w cudzołóstwo, a kto by opuszczoną pojął, cudzołoży.
33 "Again, you have heard that it was said to the ancients, 'Thou shalt not swear falsely, but shalt perform thy vows to the Lord.'
Słyszeliście zasię, iż rzeczono starym: Nie będziesz krzywo przysięgał, ale oddasz Panu przysięgi twoje;
34 But I tell you not to swear at all; neither by Heaven, for it is God's throne;
Ale Ja wam powiadam, abyście zgoła nie przysięgali, ani na niebo, gdyż jest stolicą Bożą;
35 nor by the earth, for it is the footstool under His feet; nor by Jerusalem, for it is the City of the Great King.
Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem nóg jego; ani na Jeruzalem, gdyż jest miasto wielkiego króla;
36 And do not swear by your head, for you cannot make one hair white or black.
Ani na głowę twoję będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa białym albo czarnym uczynić.
37 But let your language be, 'Yes, yes,' or 'No, no.' Anything in excess of this comes from the Evil one.
Ale mowa wasza niech będzie: Tak, tak; nie, nie; a co więcej nadto jest, to od złego jest.
38 "You have heard that it was said, 'Eye for eye, tooth for tooth.'
Słyszeliście, iż rzeczono: Oko za oko, a ząb za ząb;
39 But I tell you not to resist a wicked man, but if any one strikes you on the right cheek, turn the other to him as well.
Ale Ja wam powiadam: Żebyście się nie sprzeciwiali złemu, ale kto by cię uderzył w prawy policzek twój, nadstaw mu i drugi;
40 If any one wishes to go to law with you and to deprive you of your under garment, let him take your outer one also.
I temu, który się z tobą chce prawować, a suknię twoję wziąć, puść mu i płaszcz;
41 And whoever shall compel you to convey his goods one mile, go with him two.
A kto by cię przymuszał iść milę jednę, idź z nim i dwie;
42 To him who asks, give: from him who would borrow, turn not away.
Temu, co cię prosi, daj, a od tego, co chce u ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
43 "You have heard that it was said, 'Thou shalt love thy neighbour and hate thine enemy.'
Słyszeliście, iż rzeczono: Będziesz miłował bliźniego twego, a będziesz miał w nienawiści nieprzyjaciela twego;
44 But I command you all, love your enemies, and pray for your persecutors;
Aleć Ja wam powiadam: Miłujcie nieprzyjacioły wasze; błogosławcie tym, którzy was przeklinają; dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, i módlcie się za tymi, którzy wam złość wyrządzają i prześladują was;
45 that so you may become true sons of your Father in Heaven; for He causes His sun to rise on the wicked as well as the good, and sends rain upon those who do right and those who do wrong.
Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiech; bo on to czyni, że słońce jego wschodzi na złe i na dobre, i deszcz spuszcza na sprawiedliwe i na niesprawiedliwe,
46 For if you love only those who love you, what reward have you earned? Do not even the tax-gatherers do that?
Albowiem jeźli miłujecie te, którzy was miłują, jakąż zapłatę macie? azaż i celnicy tego nie czynią?
47 And if you salute only your near relatives, what praise is due to you? Do not even the Gentiles do the same?
A jeźlibyście tylko braci waszych pozdrawiali, cóż osobliwego czynicie? azaż i celnicy tak nie czynią?
48 You however are to be complete in goodness, as your Heavenly Father is complete.
Bądźcież wy tedy doskonałymi, jako i Ojciec wasz, który jest w niebiesiech, doskonały jest.
