Luke 1
1 Seeing that many have attempted to draw up a narrative of the facts which are received with full assurance among us
Пативало Феофило, бут мануша линэ тэ стидэн и тэ запистросарэн роспхэнимос пала кода, со сас. Када роспхэндэ амэнди мануша, савэ майанглал дикхэнас вся пэстирэ якхэнца тай ашыле бутярнэ Лавэстирэ. Важ кода мэ тховдэм андо води мишто вся тэ ужанав, со сас майанглал, и екх пала авэр тэ запистросарав тути.
2 on the authority of those who were from the beginning eye-witnesses and were devoted to the service of the divine Message,
3 it has seemed right to me also, after careful investigation of the facts from their commencement, to write for you, most noble Theophilus, a connected account,
4 that you may fully know the truth of the things which you have been taught by word of mouth.
Тунчи ту полэса: кода, со ту ашундян, исин чячимос.
5 There was in the time of Herod, the king of Judaea, a priest of the name of Zechariah, belonging to the class of Abijah. He had a wife who was a descendant of Aaron, and her name was Elizabeth.
Андэ деса, кала андэ Иудея сас тхагараса Иродо, сас мануш, савэс акхарэнас Захария, андай рашая Авиястирэ стидимастар, и лэстэ сас ромни андав родо Аароноско, акхарэнас ла Елизавета.
6 They were both of them upright before God, blamelessly obeying all the Lord's precepts and ordinances.
Онэ лэдуй сас жужэ англав Дэл, жувэнас пав всаворо запхэнимос Раеско бидошако.
7 But they had no child, because Elizabeth was barren; and both of them were far advanced in life.
Лэндэ на сас бэяцэн, колэстар со Елизавета сас бибэяцэндири, и онэ лэдуй сас андэ бэрша пхурэ.
8 Now while he was doing priestly duty before God in the prescribed course of his class,
Екхвар авиля вряма рашаенди лэстирэ стидимастар тэ терэл бути англав Дэл.
9 it fell to his lot--according to the custom of the priesthood--to go into the Sanctuary of the Lord and burn the incense;
Сар сас прилито машкар рашая, онэ шутэ жребиё, и прижыляпэ Захариясти тэ зажал андо храмо лэ Раеско тэ пхабарэл ладано.
10 and the whole multitude of the people were outside praying, at the hour of incense.
Андэ кодья ж вряма, кала вов пхабарэлас ладано, всаворэ мануша мангэнаспэ Дэвлэс аври.
11 Then there appeared to him an angel of the Lord standing on the right side of the altar of incense;
Тунчи вов удикхля ангелос Раестирэс, саво тэрдёлас пай право риг лэ жэртвеникоско, кай пхаболас о ладано.
12 and Zechariah on seeing him was agitated and terrified.
Захария сар удикхля лэс, бари дар авиля пэр лэстэ, и вов на жангля, со тэ терэл.
13 But the angel said to him, "Do not be afraid, Zechariah, for your petition has been heard: and your wife Elizabeth will bear you a son, and you are to call his name John.
Ангело пхэндя лэсти: — На дара, Захария! Ашундя о Дэл мангимос тиро. И ромни тири, Елизавета, бэянэла тути шаворэс, и акхарэса лэс Иоано.
14 Gladness and exultant joy shall be yours, and many will rejoice over his birth.
Авэла тути баро радомос, и бут мануша авэна тэ радонпэ, кай вов бэяндиля.
15 For he will be great in the sight of the Lord; no wine or fermented drink shall he ever drink; but he will be filled with the Holy Spirit from the very hour of his birth.
Вов авэла баро англав Рай, на авэла тэ пэл ни мол, ни матимаско пимо и пхэрдёла Свэнто Духоса майанглал, сар вов бэяндёла.
16 Many of the descendants of Israel will he turn to the Lord their God;
Бутэн Израилёстирэ шавэн вов рисарэла палпалэ кав лэнго Рай о Дэл
17 and he will be His forerunner in the spirit and power of Elijah, to turn fathers' hearts to the children, and cause the rebellious to walk in the wisdom of the upright, to make a people perfectly ready for the lord."
и авэла тэ жал англав Лэстэ андо духо и зор Илиястири, кай тэ рисарэл и водя лэ дадэндирэ кай лэнди бэяцэ, и найкандунэн кав гындо чячимастирэн манушэн, кай тэ гытосарэ манушэн, кала авэла о Рай Дэл.
18 "By what proof," asked Zechariah, "shall I know this? For I am an old man, and my wife is far advanced in years."
Захария пхэндя ангелости: — Сар мэ ужанава када? Мэ пхуро, тай ромни мэрни найтэрни.
19 "I am Gabriel, who stand in the presence of God," answered the angel, "and I have been sent to talk with you and tell you this good news.
Ангело пхэндя лэсти: — Мэ Гавриило, саво тэрдював англав Дэл, бишалдо тэ дав дума туса и тэ пхэнав тути кадва радосаво лав.
20 And now you will be dumb and unable to speak until the day when this has taken place; because you did not believe my words--words which will be fulfilled at their appointed time."
Акэ, ту авэса муто и на дэса дума кай кодва дес, кала када вся авэла, важ кода со ту на патяйлян мэрнэ лавэнди, савэ терэнапэ андэ пэсти вряма.
21 Meanwhile the people were waiting for Zechariah, and were surprised that he stayed so long in the Sanctuary.
Андэ кадья вряма мануша ажутярэнас Захарияс и дивонаспэ, состар вов бут вряма на выжалас андав храмо.
22 When, however, he came out, he was unable to speak to them; and they knew that he must have seen a vision in the Sanctuary; but he kept making signs to them and continued dumb.
Кала Захария выжыля котар, вов на дэлас дума, и мануша полинэ, со вов андо храмо варисо дикхля. Вов сикавэлас вастэнца лэнди и ашэласпэ муто.
23 When his days of service were at an end, he went to his home;
А сар прожыле кола деса, кала вов терэлас рашаендири бути, тунчи рисайля пэстэ черэ.
24 and in course of time his wife Elizabeth conceived, and kept herself secluded five months.
Прожыля вряма, Елизавета, и ромни лэстири, ашыля пхари. Панч шон вой гарадёлас манушэндар и пхэнэлас:
25 "Thus has the Lord dealt with me," she said, "now that He has graciously taken away my reproach among men."
— Акэ, со стердя манди Рай Дэл андэ кадэла деса, кала Вов обрисардя мандэ пэстирэ якха, кай тэ злэл пар мандэ о лажавимос мэрно англай мануша!
26 Now in the sixth month the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee called Nazareth,
Кала Елизавета сас шов шон пхари, о Дэл бишалдя ангелос Гавриилос андо форо галилейско, саво акхарэлпэ Назарето,
27 to a maiden betrothed to a man of the name of Joseph, a descendant of David. The maiden's name was Mary.
кай щиёры, савя акхарэнас Мария. Вой дя лав тэ жал палав ром палав Иосифо, саво сас андав родо лэ Давидоско.
28 So Gabriel went into the house and said to her, "Joy be to you, favoured one! the Lord is with you."
Ангело авиля латэ и пхэндя: — Тэ авэс бахтали! Тути дяпэ мищимос! О Рай Дэл туса!
29 She was greatly agitated at his words, and wondered what such a greeting meant.
Мария на жангля, со тэ пхэнэл, и гындолас, важ со вов кади пхэндя.
30 But the angel said, "Do not be frightened, Mary, for you have found favour with God.
Ангело пхэндя: — На дара, Мария! Ту аракхлян мищимос кав Дэл!
31 You will conceive in your womb and bear a son; and you are to call His name JESUS.
Акэ, ту авэса пхари, и бэянэса Шавэс, и акхарэса Лэс Исусо.
32 He will be great and He will be called 'Son of the Most High.' And the Lord God will give Him the throne of His forefather David;
Вов авэла баро, и Лэс акхарэна Шаво Майбарэско. Рай Дэл дэла Лэсти троно Давидоско, лэ прапапос Лэстирэс.
33 and He will be King over the House of Jacob for the Ages, and of His Kingdom there will be no end." (aiōn g165)
Вов по вако авэла Тхагараса англав родо Иаковоско, и тхагаримос Лэско никала на пэрэашэла тэ авэл. (aiōn g165)
34 "How can this be," Mary replied, "seeing that I have no husband?"
Мария пхэндя ангелости: — Сар када авэла? Мэ инке на сымас палав ром!
35 The angel answered, "The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will overshadow you; and for this reason your holy offspring will be called 'the Son of God.'
Ангело пхэндя лати: — Свэнто Духо сжала пэр тутэ, и зор Майбарэско ушарэла тут, и свэнто Бэято, Саво тутэ бэяндёла, акхарэлапэ Шаво Дэвлэско.
36 And see, your relative Elizabeth--she also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.
Акэ Елизавета андав родо тиро, палай сави пхэнэнас, со латэ на авэна бэяцэ, подикх, вой шовто шон пхари. Андо пхуримос лако бэяндёла латэ шаво.
37 For no promise from God will be impossible of fulfilment."
О Дэл терэла вся, со Вов закамэла.
38 "I am the Lord's maidservant," Mary replied; "may it be with me in accordance with your words!" And then the angel left her.
Пхэндя Мария: — Мэ бутярни Рае Дэвлэстири. Мэк авэла манди, сар ту пхэндян. И ангело отжыля латар.
39 Not long after this, Mary rose up and went in haste into the hill country to a town in Judah.
Андэ кадэла деса Мария вщиля и сыго жыля андо форо, саво сас андо плаенго тхан Иудеяко.
40 Here she came to the house of Zechariah and greeted Elizabeth;
Вой зажыля андо чер кав Захария и пхэндя ла Елизаветати: — Тэ авэс бахтали!
41 and as soon as Elizabeth heard Mary's greeting, the babe leapt within her. And Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
Кала Елизавета ашундя лава Мариятирэ, подхукля о бэято андэ Елизавета, и пхэрдиля вой Свэнто Духоса.
42 and uttered a loud cry of joy. "Blest among women are you," she said, "and the offspring of your body is blest!
Вой зацыписайля фартэ гласоса и пхэндя: — Тут авэна тэ лашарэн майбут аврэ жувляндар! И лашарэна тирэ Бэятос, Савэс ту пхиравэс!
43 But why is this honour done me, that the mother of my Lord should come to me?
Сости манди када, со мандэ авиля дэй мэрнэ Рае Дэвлэстири?
44 For, the moment your greeting reached my ears, the babe within me leapt for joy.
Кала мэ ашундэм, сар ту пхэндян манди, тэ авав бахтали, подхукля андэр мандэ о бэято радомостар.
45 And blessed is she who has believed, for the word spoken to her from the Lord shall be fulfilled."
Бахтали кодья, сави патяйля, со терэлапэ кода, со пхэндя лати Рай Дэл!
46 Then Mary said: "My soul extols the Lord,
И пхэндя Мария: — Лашарэл о води мэрно лэ Рае Дэвлэс.
47 And my spirit triumphs in God my Saviour;
И радосайля о духо мэрно палав Дэл, Фэрисаримари мэрно.
48 Because He has not turned from His maidservant in her lowly position; For from this time forward all generations will account me happy,
Вов удикхля, со мэ цэкни бутярни Лэстири. Акала вряматар всаворэ родоря авэна тэ акхарэн ман бахталяса.
49 Because the mighty One has done great things for me--Holy is His name!--
Со зорало Дэл тердя манди баро рындо, и свэнто алав Лэско!
50 And His compassion is, generation after generation, Upon those who fear Him.
Тангимос Лэско андэ всаворэ родоря, ко пативаса дарал Лэс.
51 He has manifested His supreme strength. He has scattered those who were haughty in the thoughts of their hearts.
Вов тердя барэ рындоря Пэстирэ зоралэ вастэса, рострадя колэн, савэ пхутярдэ годяса и водеса,
52 He has cast monarchs down from their thrones, And exalted men of low estate.
Сшута раен пай лэндирэ троноря и вазгля упрэ цэкнэн машкар мануша.
53 The hungry He has satisfied with choice gifts, But the rich He has sent empty-handed away.
Бокхалэн пхэрдярдя мищимаса и барвалэн отмэкля нисоса.
54 His servant Israel He has helped, Remembering His compassion--
Вов сэрэсардя, со пхэнэлас лэ дадэнди, лэ Авраамости и лэстирэ бэяцэнди, тэ авэл тангимаско по вако, и подритярдя Израилёс, Пэстирэс бутярнэс. (aiōn g165)
56 So Mary stayed with Elizabeth about three months, and then returned home.
Мария сас лэ Елизаветаса варикай трин шон и рисайля андо пэско чер.
57 Now when Elizabeth's full time was come, she gave birth to a son;
Кала авиля вряма, Елизавета бэяндя шаворэс.
58 and her neighbours and relatives heard how the Lord had had great compassion on her; and they rejoiced with her.
Ашундэ мануша, савэ жувэнас паша лэндэ, и о родо лако, со дя Рай Дэл о тангимос Пэско лати, и радонаспэ ласа.
59 And on the eighth day they came to circumcise the child, and were going to call him Zechariah, after his father.
По охто дес онэ авиле тэ обшынэн лэ бэятос и камле тэ акхарэн лэс, сар акхарэн лэсти дадэс — Захария,
60 His mother, however, said, "No, he is to be called John."
а лэстири дэй пхэндя: — Нат, акхараса лэс Иоаноса.
61 "There is not one of your family," they said, "who has that name."
И пхэндэ лати: — Никас на сас андо родо тиро, савэс акхарэнас кадя.
62 They asked his father by signs what he wished him to be called.
И пушэнас, сикавэнас лэ вастэнца кав лэско дад, сар вов камэл тэ акхарэл лэ бэятос.
63 So he asked for a writing-tablet, and wrote, "His name is John." And they all wondered.
Захария мангля каштуни сандёры и пистросардя лэнди: «Алав лэско — Иоано». Всаворэ дивосайле.
64 Instantly his mouth and his tongue were set free, and he began to speak and bless God.
Андэ кодья ж вряма отпхэрнэпэ лэстирэ ушта, и вов ля тэ дэл дума и тэ лашарэл Дэвлэс.
65 And all who lived round about them were filled with awe, and throughout the hill country of Judaea reports of all these things were spread abroad.
И сас дар пэ всаворэ, ко жувэлас паша лэндэ, и роспхэнэнас пала када пав всаворэ плаендирэ тхана Иудеятирэ.
66 All who heard the story treasured it in their memories. "What then will this child be?" they said. For the lord's hand was indeed with him.
Всаворэ, ко ашундя када, тховдэ андо води пэско и пхэнэнас: — Каса авэла када бэято? И о васт лэ Рае Дэвлэско сас лэса.
67 And Zechariah his father was filled with the Holy Spirit, and spoke in a rapture of praise.
О Захария, дад лэско, пхэрдиля Свэнто Духоса и пхэндя лав Дэвлэстар:
68 "Blessed be the Lord, the God of Israel," he said, "Because He has not forgotten His people but has effected redemption for them,
— Бахтало исин Рай, Дэл Израилёско, со авиля кай пэстирэ мануша и вытиндя лэн.
69 And has raised up a mighty Deliverer for us In the house of David His servant--
Бишалдя амэнди зоралэс Фэрисаримарес андав чер и родо Давидоско, бутярнэс Пэстирэс,
сар бут бэрша палпалэ пхэндя уштэнца свэнтонэ пророкэнца Пэстирэнца, (aiōn g165)
71 To deliver us from our foes and from the power of all who hate us.
со фэрисарэла амэн лэ вражымарендар амарэндар и вастэндар кодэлэндар, савэ амэн на камэн.
72 He dealt pitifully with our forefathers, And remembered His holy covenant,
Вов тангосардя амарэ дадэн и сэрэсардя Пэско свэнто завето,
73 The oath which He swore to Abraham our forefather,
сар Вов солахадя амарэ дадэсти Авраамости,
74 To grant us to be rescued from the power of our foes And so render worship to Him free from fear,
со Вов фэрисарэла амэн лэ вастэндар амарэ вражымарендар, кай амэ бидарако тэ терас бути Лэсти,
75 In piety and uprightness before Him all our days.
тэ жувас англав Лэстэ свэнто и жужо всаворо пэско жувимос.
76 And you moreover, O child, shall be called Prophet of the Most High; For you shall go on in front before the Lord to prepare the way for Him,
И тут, бэято, акхарэна пророкоса Майбарэстирэса, колэсти со ту авэса тэ жас англав Рай Дэл, кай тэ гытос о дром Лэсти,
77 To give to His People a knowledge of salvation In the forgiveness of their sins,
тэ роспхэнэ Пэстирэ манушэнди, со фэрисаримос дэлпэ, кала авэна эртисардэ лэндирэ бэзэха.
78 Through the tender compassion of our God, Through which the daybreak from on high will come to us,
Амаро Дэл камэл и тангол, и Вов бишалэла амэнди дэнзорутно удуд упрал.
79 Dawning on those who now dwell in the darkness and shadow of death--To direct our feet into the path of peace."
Вов дэла удуд колэнди, савэ жувэн андэ калимос, и миримос пхирэл паша лэндэ, и тэ тховэл пэрнэ амарэ по дром кав миро!
80 And the child grew and became strong in character, and lived in the Desert till the time came for him to appear publicly to Israel.
Бэято барёлас и терэласпэ майзор духоса, и жувэлас андэ мал жы кола вряматэ, кала сикавэла пэс манушэнди Израилёстирэнди.
