Luke 1
1 Seeing that many have attempted to draw up a narrative of the facts which are received with full assurance among us
Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
2 on the authority of those who were from the beginning eye-witnesses and were devoted to the service of the divine Message,
zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
3 it has seemed right to me also, after careful investigation of the facts from their commencement, to write for you, most noble Theophilus, a connected account,
Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
4 that you may fully know the truth of the things which you have been taught by word of mouth.
abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
5 There was in the time of Herod, the king of Judaea, a priest of the name of Zechariah, belonging to the class of Abijah. He had a wife who was a descendant of Aaron, and her name was Elizabeth.
Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
6 They were both of them upright before God, blamelessly obeying all the Lord's precepts and ordinances.
Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
7 But they had no child, because Elizabeth was barren; and both of them were far advanced in life.
Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
8 Now while he was doing priestly duty before God in the prescribed course of his class,
Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
9 it fell to his lot--according to the custom of the priesthood--to go into the Sanctuary of the Lord and burn the incense;
przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
10 and the whole multitude of the people were outside praying, at the hour of incense.
W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
11 Then there appeared to him an angel of the Lord standing on the right side of the altar of incense;
Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 and Zechariah on seeing him was agitated and terrified.
Ogarnęły go zdumienie i strach.
13 But the angel said to him, "Do not be afraid, Zechariah, for your petition has been heard: and your wife Elizabeth will bear you a son, and you are to call his name John.
Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
14 Gladness and exultant joy shall be yours, and many will rejoice over his birth.
Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
15 For he will be great in the sight of the Lord; no wine or fermented drink shall he ever drink; but he will be filled with the Holy Spirit from the very hour of his birth.
Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
16 Many of the descendants of Israel will he turn to the Lord their God;
Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
17 and he will be His forerunner in the spirit and power of Elijah, to turn fathers' hearts to the children, and cause the rebellious to walk in the wisdom of the upright, to make a people perfectly ready for the lord."
Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
18 "By what proof," asked Zechariah, "shall I know this? For I am an old man, and my wife is far advanced in years."
—To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
19 "I am Gabriel, who stand in the presence of God," answered the angel, "and I have been sent to talk with you and tell you this good news.
—Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
20 And now you will be dumb and unable to speak until the day when this has taken place; because you did not believe my words--words which will be fulfilled at their appointed time."
Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
21 Meanwhile the people were waiting for Zechariah, and were surprised that he stayed so long in the Sanctuary.
Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
22 When, however, he came out, he was unable to speak to them; and they knew that he must have seen a vision in the Sanctuary; but he kept making signs to them and continued dumb.
Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
23 When his days of service were at an end, he went to his home;
Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
24 and in course of time his wife Elizabeth conceived, and kept herself secluded five months.
Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
25 "Thus has the Lord dealt with me," she said, "now that He has graciously taken away my reproach among men."
—Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
26 Now in the sixth month the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee called Nazareth,
Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
27 to a maiden betrothed to a man of the name of Joseph, a descendant of David. The maiden's name was Mary.
do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
28 So Gabriel went into the house and said to her, "Joy be to you, favoured one! the Lord is with you."
Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
29 She was greatly agitated at his words, and wondered what such a greeting meant.
Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
30 But the angel said, "Do not be frightened, Mary, for you have found favour with God.
—Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
31 You will conceive in your womb and bear a son; and you are to call His name JESUS.
Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
32 He will be great and He will be called 'Son of the Most High.' And the Lord God will give Him the throne of His forefather David;
Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
33 and He will be King over the House of Jacob for the Ages, and of His Kingdom there will be no end." (aiōn g165)
Będzie wiecznie panował nad Izraelem, a Jego królestwo nie będzie miało końca! (aiōn g165)
34 "How can this be," Mary replied, "seeing that I have no husband?"
—Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
35 The angel answered, "The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will overshadow you; and for this reason your holy offspring will be called 'the Son of God.'
—Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
36 And see, your relative Elizabeth--she also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.
Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
37 For no promise from God will be impossible of fulfilment."
Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
38 "I am the Lord's maidservant," Mary replied; "may it be with me in accordance with your words!" And then the angel left her.
—Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
39 Not long after this, Mary rose up and went in haste into the hill country to a town in Judah.
Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
40 Here she came to the house of Zechariah and greeted Elizabeth;
aby odwiedzić Elżbietę.
41 and as soon as Elizabeth heard Mary's greeting, the babe leapt within her. And Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
42 and uttered a loud cry of joy. "Blest among women are you," she said, "and the offspring of your body is blest!
Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
43 But why is this honour done me, that the mother of my Lord should come to me?
To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
44 For, the moment your greeting reached my ears, the babe within me leapt for joy.
Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
45 And blessed is she who has believed, for the word spoken to her from the Lord shall be fulfilled."
Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
46 Then Mary said: "My soul extols the Lord,
—Z całej duszy wielbię Pana,
47 And my spirit triumphs in God my Saviour;
mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
48 Because He has not turned from His maidservant in her lowly position; For from this time forward all generations will account me happy,
i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
49 Because the mighty One has done great things for me--Holy is His name!--
Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
50 And His compassion is, generation after generation, Upon those who fear Him.
On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
51 He has manifested His supreme strength. He has scattered those who were haughty in the thoughts of their hearts.
Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
52 He has cast monarchs down from their thrones, And exalted men of low estate.
Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
53 The hungry He has satisfied with choice gifts, But the rich He has sent empty-handed away.
Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
54 His servant Israel He has helped, Remembering His compassion--
Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
55 In fulfillment of His promises to our forefathers--For Abraham and his posterity for ever." (aiōn g165)
którą na zawsze przyrzekł Abrahamowi oraz jego dzieciom, naszym przodkom. (aiōn g165)
56 So Mary stayed with Elizabeth about three months, and then returned home.
Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
57 Now when Elizabeth's full time was come, she gave birth to a son;
Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
58 and her neighbours and relatives heard how the Lord had had great compassion on her; and they rejoiced with her.
Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
59 And on the eighth day they came to circumcise the child, and were going to call him Zechariah, after his father.
Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
60 His mother, however, said, "No, he is to be called John."
ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
61 "There is not one of your family," they said, "who has that name."
—Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
62 They asked his father by signs what he wished him to be called.
Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
63 So he asked for a writing-tablet, and wrote, "His name is John." And they all wondered.
On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
64 Instantly his mouth and his tongue were set free, and he began to speak and bless God.
W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
65 And all who lived round about them were filled with awe, and throughout the hill country of Judaea reports of all these things were spread abroad.
Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
66 All who heard the story treasured it in their memories. "What then will this child be?" they said. For the lord's hand was indeed with him.
i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
67 And Zechariah his father was filled with the Holy Spirit, and spoke in a rapture of praise.
Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
68 "Blessed be the Lord, the God of Israel," he said, "Because He has not forgotten His people but has effected redemption for them,
—Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
69 And has raised up a mighty Deliverer for us In the house of David His servant--
Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
71 To deliver us from our foes and from the power of all who hate us.
On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
72 He dealt pitifully with our forefathers, And remembered His holy covenant,
Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
73 The oath which He swore to Abraham our forefather,
I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
74 To grant us to be rescued from the power of our foes And so render worship to Him free from fear,
że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
75 In piety and uprightness before Him all our days.
76 And you moreover, O child, shall be called Prophet of the Most High; For you shall go on in front before the Lord to prepare the way for Him,
A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
77 To give to His People a knowledge of salvation In the forgiveness of their sins,
I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
78 Through the tender compassion of our God, Through which the daybreak from on high will come to us,
dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
79 Dawning on those who now dwell in the darkness and shadow of death--To direct our feet into the path of peace."
i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
80 And the child grew and became strong in character, and lived in the Desert till the time came for him to appear publicly to Israel.
Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
