1 Corinthians 15
1 But let me recall to you, brethren, the Good News which I brought you, which you accepted, and on which you are standing,
Mga igsoon, buot kong ipahinumdom kaninyo ang Maayong Balita nga akong giwali kaninyo, nga inyong gipanagdawat, nga niini nanagbarug kamo karon,
2 through which also you are obtaining salvation, if you bear in mind the words in which I proclaimed it--unless indeed your faith has been unreal from the very first.
ug nga pinaagi niini kamo ginaluwas kon inyo kining kuptan pag-ayo gawas kon taphaw ra ang inyong pagtoo.
3 For I repeated to you the all-important fact which also I had been taught, that Christ died for our sins in accordance with the Scriptures;
Kay gihatag ko kaninyo ingon nga labing hinungdanon ang nadawat ko ra usab, nga si Cristo namatay tungod sa atong mga sala sumala sa kasulatan,
4 that He was buried; that He rose to life again on the third day in accordance with the Scriptures,
nga siya gilubong, nga siya nabanhaw sa ikatulo ka adlaw sumala sa kasulatan,
5 and was seen by Peter, and then by the Twelve.
ug nga nagpakita siya ngadto kang Cefas, unya ngadto sa Napulo ug Duha.
6 Afterwards He was seen by more than five hundred brethren at once, most of whom are still alive, although some of them have now fallen asleep.
Unya sa usa ka higayon nagpakita siya ngadto sa kapin sa lima ka gatus ka mga igsoon, nga ang kadaghanan kanila mga buhi pa, bisan may pila kanila nga patay na.
7 Afterwards He was seen by James, and then by all the Apostles.
Unya nagpakita siya ngadto kang Santiago, ug unya ngadto sa tanang mga apostoles.
8 And last of all, as to one of untimely birth, He appeared to me also.
Ug sa katapusan sa tanan, nagpakita siya kanako usab nga daw ngadto sa usa nga natawog ahat.
9 For I am the least of the Apostles, and am not fit to be called an Apostle--because I persecuted the Church of God.
Kay ako mao man ugod ang iwit sa tanang mga apostoles, nga dili gani takus pagatawgon nga apostol tungod kay gilutos ko man ang iglesia sa Dios.
10 But what I am I am by the grace of God, and His grace bestowed upon me did not prove ineffectual. But I labored more strenuously than all the rest--yet it was not I, but God's grace working with me.
Apan pinaagi sa grasya sa Dios ako nahimong mao ako karon, ug ang iyang grasya nga gihatag niya kanako wala mapakyas. Hinonoa, ako nakabuhat ug labaw pa kay kang bisan kinsa kanila, bisan tuod dili gayud ako ang nagbuhat kondili ang grasya sa Dios nga ania uban kanako.
11 But whether it is I or they, this is the way we preach and the way that you came to believe.
Busa bisan ako o sila ba, sa ingon niana kami nagawali ug sa ingon niana kamo mitoo.
12 But if Christ is preached as having risen from the dead, how is it that some of you say that there is no such thing as a resurrection of the dead?
Nan, kon si Cristo ginawali nga siya nabanhaw gikan sa mga patay, unsaon ba sa uban kaninyo ang pagpakaingon nga walay pagkabanhaw ang mga nangamatay?
13 If there is no such thing as a resurrection of the dead, then Christ Himself has not risen to life.
Kon wala may pagkabanhaw ang mga nangamatay, nan, bisan si Cristo wala diay usab banhawa;
14 And if Christ has not risen, it follows that what we preach is a delusion, and that your faith also is a delusion.
ug kon si Cristo wala banhawa, nan, kawang lamang ang among pagwali ug kawang lamang usab diay ang inyong pagtoo.
15 Nay more, we are actually being discovered to be bearing false witness about God, because we have testified that God raised Christ to life, whom He did not raise, if in reality none of the dead are raised.
Ug kami usab pagahimatud-an nga nanagbakak diay mahitungod sa Dios, kay kami nagapahayag man mahitungod sa Dios nga siya nagbanhaw kang Cristo, nga wala diay niya banhawa kon tinuod man nga ang mga nangamatay dili banhawon.
16 For if none of the dead are raised to life, then Christ has not risen;
Kay kon ang mga nangamatay dili man pagabanhawon, nan, si Cristo wala diay usab banhawa;
17 and if Christ has not risen, your faith is a vain thing--you are still in your sins.
ug kon si Cristo wala banhawa, nan, ang inyong pagtoo wala lamay kapuslanan ug kamo anaa pa gihapon sa inyong mga kasal-anan.
18 It follows also that those who have fallen asleep in Christ have perished.
Ug dugang pa niana, bisan sila nga mga nangamatay diha kang Cristo nangalaglag lang diay.
19 If in this present life we have a hope resting on Christ, and nothing more, we are more to be pitied than all the rest of the world.
Kon niini rang kinabuhia may paglaum kita kang Cristo, nan, sa tanang mga tawo kita mao ang labing takus pagakaloy-an.
20 But, in reality, Christ has risen from among the dead, being the first to do so of those who are asleep.
Apan ang tinuod mao nga si Cristo gibanhaw gikan sa mga patay, ang nahaunang gibanhaw sa mga nangamatay.
21 For seeing that death came through man, through man comes also the resurrection of the dead.
Kay maingon nga pinaagi sa usa ka tawo miabut ang kamatayon, pinaagi usab sa usa ka tawo nahiabut ang pagkabanhaw sa mga patay.
22 For just as through Adam all die, so also through Christ all will be made alive again.
Kay maingon nga diha kang Adan ang tanan nangamatay, maingon man usab diha kang Cristo ang tanan mangabuhi.
23 But this will happen to each in the right order--Christ having been the first to rise, and afterwards Christ's people rising at His return.
Apan ang matag-usa sa iyang kaugalingong panahon: si Cristo ang nahauna, ug unya sa iyang pag-anhi, sila nga mga iya ni Cristo.
24 Later on, comes the End, when He is to surrender the Kingship to God, the Father, when He shall have overthrown all other government and all other authority and power.
Ug unya magaabut ang katapusan, inigtugyan na niya sa gingharian ngadto sa Dios ug Amahan, tapus niya mawagtang ang tanang pamuno-an ug tanang kamandoan ug kagahum.
25 For He must continue King until He shall have put all His enemies under His feet.
Kay kinahanglan magahari siya hangtud nga ang tanang mga kaaway niya ikabutang na niya diha sa ilalum sa iyang mga tiil.
26 The last enemy that is to be overthrown is Death;
Ug ang katapusang kaaway nga pagalaglagon mao ang kamatayon.
27 for He will have put all things in subjection under His feet. And when He shall have declared that "All things are in subjection," it will be with the manifest exception of Him who has reduced them all to subjection to Him.
"Kay ang Dios magapahiluna sa tanang mga butang aron kini mahisakop niya ilalum sa iyang mga tiil." Apan sa pag-ingon niini nga, "Ang tanang mga butang gipahiluna nga mahisakop ilalum kaniya," tataw nga wala mahilakip niini ang Dios nga mao ang nagapahiluna sa tanang mga butang sa ilalum niya.
28 But when the whole universe has been made subject to Him, then the Son Himself will also become subject to Him who has made the universe subject to Him, in order that GOD may be all in all.
Ug sa diha nga mahisakop na ang tanang mga butang ilalum kaniya, nan, ang Anak pagasakopon usab ilalum kaniya nga mao ang nagapahiluna sa tanang mga butang ilalum kaniya, aron ang Dios mahimong tanan ngadto sa tanan.
29 Otherwise what will become of those who got themselves baptized for the dead? If the dead do not rise at all, why are these baptized for them?
Kon dili pa, unsa man lamay ipasabut sa mga tawo sa ilang pagpabautismo alang sa mga patay? Kon ang mga patay dili man ugaling banhawon, nganong bautismohan pa man ang mga tawo alang sa mga patay?
30 Why also do we Apostles expose ourselves to danger every hour?
Ug ngano bang magapahiluna man usab ako sa maong katalagman matagtakna?
31 I protest, brethren, as surely as I glory over you--which I may justly do in Christ Jesus our Lord--that I die day by day.
Oo, mga igsoon, tungod sa akong garbo diha kaninyo nga naangkon ko pinaagi kang Cristo Jesus nga atong Ginoo, ipanghimatuod ko nga ako nagakamatay adlaw-adlaw!
32 If from merely human motives I have fought with wild beasts in Ephesus, what profit is it to me? If the dead do not rise, let us eat and drink, for tomorrow we are to die.
Sa tinawhanon nga pagkasulti, unsa man konoy nakuha ko sa akong pagpakigbugno batok sa mga mapintas nga mananap didto sa Efeso? Kon ang mga patay dili man ugaling banhawon, nan, "Mangaon ug manag-inom kita, kay ugma mga patay na kita."
33 Do not deceive yourselves: "Evil companionships corrupt good morals."
Ayaw na kamo pagpahisalaag. "Ang dautang pakighugoyhugoy makadaut sa maayong pamatasan."
34 Wake from this drunken fit; live righteous lives, and cease to sin; for some have no knowledge of God: I speak thus in order to move you to shame.
Pagpahiuli kamo sa tarung nga panimuot, ug ayaw na kamo pagpakasala. Kay ang uban kaninyo walay kahibalo mahitungod sa Dios. Ginaingon ko kini aron mobati kamo sa kaulaw.
35 But some one will say, "How can the dead rise? And with what kind of body do they come back?"
Apan adunay magapangutana, "Unsaon man kono sa pagbanhaw sa mga patay? Ug unsa mang lawasa ang ilang isul-ob inigtungha na nila?"
36 Foolish man! the seed you yourself sow has no life given to it unless it first dies;
Oy, boang! Ang liso nga imong itisok dili makadangat sa kinabuhi gawas kon kini mamatay.
37 and as for what you sow, it is not the plant which is to be that you are sowing, but a bare grain, of wheat (it may be) or of something else, and God gives it a body as He has seen fit,
Ug ang imong igatisok dili mao ang lawas nga magamao unya, kondili kini karon usa lamang ka liso, kaha sa trigo o sa uban bang mga binhi.
38 and to each kind of seed a body of its own.
Apan ang Dios mao ang magahatag niini ug lawas sumala sa iyang pagbuot, ug ang matag-usa ka liso iyang pagahatagan ug lawas nga kaugalingon niini.
39 All flesh is not the same: there is human flesh, and flesh of cattle, of birds, and of fishes.
Kay wala managsama ang tanang unod, kondili adunay usa ka matang sa unod ang alang sa mga tawo, ug lain ang alang sa mga mananap, ug lain ang alang sa mga langgam, ug lain ang alang sa mga isda.
40 There are bodies which are celestial and there are bodies which are earthly, but the glory of the celestial ones is one thing, and that of the earthly ones is another.
Adunay mga lawas nga langitnon ug aduna usab ing mga lawas nga yutan-on, apan lain ang kasanag sa mga yutan-on.
41 There is one glory of the sun, another of the moon, and another of the stars; for star differs from star in glory.
Lain ang kasanag sa Adlaw, ug lain usab ang kasanag sa Bulan, ug lain ang kasanag sa mga bitoon; kay ang usa ka bitoon lahi man ug kasanag sa laing bitoon.
42 It is the same with the resurrection of the dead. The body is sown in a state of decay, it is raised free from decay;
Maingon man usab niana ang pagkabanhaw sa mga patay. Ang lawas nga igatisok madunot ra, apan ang lawas nga unya pagabanhawon dili madunot.
43 it is sown in dishonor, it is raised in glory; it is sown in weakness, it is raised in power;
Kini igatisok sa kaulawan, apan kini pagabanhawon unya diha sa kadungganan. Kini igatisok nga mahuyang, apan kini pagabanhawon unya nga makagagahum.
44 an animal body is sown, a spiritual body is raised. As surely as there is an animal body, so there is also a spiritual body.
Kini igatisok ingon nga lawas nga lawasnon, apan kini pagabanhawon ingon nga lawas nga espirituhanon. Kon aduna may lawas nga lawasnon, aduna man usab ing lawas nga espirituhanon.
45 In the same way also it is written, "The first man Adam became a living animal"; the last Adam is a life-giving Spirit.
Sa ingon niini ang kasulatan nagaingon, "Ang unang tawo nga si Adan nahimong binuhat nga buhi"; apan ang katapusang Adan nahimong espiritu nga maghahatag ug kinabuhi.
46 Nevertheless, it is not what is spiritual that came first, but what is animal; what is spiritual came afterwards.
Apan ang nahauna dili mao ang espirituhanon kondili ang lawasnon, ug unya ang espirituhanon.
47 The first man is a man of earth, earthy; the second man is from Heaven.
Ang nahaunang tawo gikan sa yuta, hinimog abog; ang ikaduhang tawo gikan sa langit.
48 What the earthy one is, that also are those who are earthy; and what the heavenly One is, that also are those who are heavenly.
Ang mga hinimog abog samag kinaiya niadtong unang gihimo gikan sa abog; ug ang mga langitnon samag kinaiya niadtong gikan sa langit.
49 And as we have borne a resemblance to the earthy one, let us see to it that we also bear a resemblance to the heavenly One.
Maingon nga kita nagasul-ob sa dagway sa tawo nga hinimog abog, kita usab managsul-ob unya sa dagway niya nga gikan sa langit.
50 But this I tell you, brethren: our mortal bodies cannot inherit the Kingdom of God, nor will what is perishable inherit what is imperishable.
Isulti ko kini kaninyo, mga igsoon, nga ang unod ug dugo dili magapanunod sa gingharian sa Dios, ug ang madunot ra dili magapanunod sa mga butang nga walay pagkadunot.
51 I tell you a truth hitherto kept secret: we shall not all sleep, but we shall all be changed,
Ania karon, isulti ko kaninyo ang usa ka tinago. Dili kitang tanan mangamatay, apan kitang tanan mangausab,
52 in a moment, in the twinkling of an eye, at the sounding of the last trumpet; for the trumpet will sound, and the dead will be raised incapable of decay, and we shall be changed.
sa kalit, sa usa ka pagpamilok, inigtingog na sa katapusang trumpeta. Kay ang trumpeta pagapatunggon, ug ang mga patay pagabanhawon nga may mga lawas nga dili na madunot, ug kita mangausab.
53 For so it must be: this perishable nature must clothe itself with what is imperishable, and this mortality must clothe itself with immortality.
Kay kining lawas nga madunot ra pagailisan unyag dili na madunot, ug kining lawas nga mamatay ra pagailisan unyag dili na mamatay.
54 But when this perishable nature has put on what is imperishable, and this mortality has put on immortality, then will the words of Scripture be fulfilled, "Death has been swallowed up in victory."
Ug sa diha nga ang lawas nga madunot ra kailisan nag dili madunot, ug ang lawas nga mamatay ra kailisan nag dili mamatay, nan, matuman na gayud unya ang nahisulat nga nagaingon: Ang kamatayon gilamoy diha sa kadaugan."
"O kamatayon, hain na ang imong pagkamadaugon? O kamatayon, hain na ang imong ikot?" (Hadēs g86)
56 Now sin is the sting of death, and sin derives its power from the Law;
Ang ikot sa kamatayon mao ang sala, ug ang gahum sa sala mao ang kasugoan.
57 but God be thanked who gives us the victory through our Lord Jesus Christ!
Apan salamat sa Dios nga mao ang nagahatag kanato sa kadaugan pinaagi sa atong Ginoong Jesu-Cristo.
58 Therefore, my dear brethren, be firm, unmovable, busily occupied at all times in the Lord's work, knowing that your toil is not fruitless in the Lord.
Busa, hinigugma kong mga igsoon, kinahanglan magpakalig-on kamo, dili matarug, sa kanunay magmadagayaon sa bulohaton sa Ginoo, sa nasayran ninyo nga diha sa Ginoo ang inyong pagpangabudlay dili makawang.
