Proverbs 6

1 My son, if thou art surety for thy friend, [if] thou hast stricken thy hand with a stranger,

ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

2 Thou art snared with the words of thy mouth, thou art taken with the words of thy mouth.

و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

3 Do this now, my son, and deliver thyself, when thou art come into the hand of thy friend; go, humble thyself, and make sure thy friend.

تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

4 Give not sleep to thy eyes, nor slumber to thy eyelids.

خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

5 Deliver thyself as a roe from the hand [of the hunter], and as a bird from the hand of the fowler.

بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

6 Go to the ant, thou sluggard; consider her ways, and be wise:

ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

7 Which having no guide, overseer, or ruler,

آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

8 Provideth her provisions in the summer, [and] gathereth her food in the harvest.

ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

9 How long wilt thou sleep, O sluggard? when wilt thou arise out of thy sleep?

اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

10 [Yet] a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

11 So shall thy poverty come as one that traveleth, and thy want as an armed man.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

12 A naughty person, a wicked man, walketh with a froward mouth.

آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

13 He winketh with his eyes, he speaketh with his feet, he teacheth with his fingers;

و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

14 Frowardness [is] in his heart, he deviseth mischief continually; he soweth discord.

و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

15 Therefore shall his calamity come suddenly; suddenly shall he be broken without remedy.

بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

16 These six [things] doth the LORD hate: yes, seven [are] an abomination to him:

هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

17 A proud look, a lying tongue, and hands that shed innocent blood.

18 A heart that deviseth wicked imaginations, feet that are swift in running to mischief,

19 A false witness [that] speaketh lies, and him that soweth discord among brethren.

20 My son, keep thy father's commandment, and forsake not the law of thy mother:

ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

21 Bind them continually upon thy heart, [and] tie them about thy neck.

سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

22 When thou goest, it shall lead thee; when thou sleepest, it shall keep thee; and [when] thou awakest, it shall talk with thee.

اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

23 For the commandment [is] a lamp; and the law [is] light; and reproofs of instruction [are] the way of life:

زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

24 To keep thee from the evil woman, from the flattery of the tongue of a strange woman.

نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

25 Lust not after her beauty in thy heart; neither let her take thee with her eyelids.

دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

26 For by means of a lewd woman [a man is brought] to a piece of bread: and the adulteress will hunt for the precious life.

زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

27 Can a man take fire in his bosom, and his clothes not be burned?

آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

28 Can one go upon hot coals, and his feet not be burned?

آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

29 So he that goeth in to his neighbor's wife; whoever toucheth her shall not be innocent.

همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

30 [Men] do not despise a thief, if he stealeth to satisfy his soul when he is hungry;

اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

31 But [if] he is found, he shall restore seven-fold; he shall give all the substance of his house.

با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

32 [But] whoever committeth adultery with a woman lacketh understanding: he [that] doeth it destroyeth his own soul.

اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

33 A wound and dishonor shall he get; and his reproach shall not be wiped away.

او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

34 For jealousy [is] the rage of a man: therefore he will not spare in the day of vengeance.

زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

35 He will not regard any ransom; neither will he rest content, though thou givest many gifts.

او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.