Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what [is] before thee:
Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
2 And put a knife to thy throat, if thou [art] a man given to appetite.
At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
3 Be not desirous of his dainties: for they [are] deceitful food.
Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
4 Labor not to be rich: cease from thy own wisdom.
Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
5 Wilt thou set thy eyes upon that which is not? for [riches] certainly make to themselves wings; they fly away as an eagle towards heaven.
Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
6 Eat thou not the bread of [him that hath] an evil eye, neither desire thou his dainties:
Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
7 For as he thinketh in his heart, so [is] he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart [is] not with thee.
Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8 The morsel [which] thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.
Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
9 Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of thy words.
Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10 Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
11 For their redeemer [is] mighty; he will plead their cause with thee.
Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
12 Apply thy heart to instruction, and thy ears to the words of knowledge.
Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
13 Withhold not correction from the child: for [if] thou beatest him with the rod, he shall not die.
Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
16 Yes, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.
Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
17 Let not thy heart envy sinners: but [be thou] in the fear of the LORD all the day long.
Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
18 For surely there is an end; and thy expectation shall not be cut off.
Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
20 Be not among wine-bibbers; among riotous eaters of flesh:
Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe [a man] with rags.
Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
22 Hearken to thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.
Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
23 Buy the truth, and sell [it] not; [also] wisdom, and instruction, and understanding.
Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
24 The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise [child] shall have joy of him.
Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
25 Thy father and thy mother shall be glad, and she that bore thee shall rejoice.
Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
26 My son, give me thy heart, and let thy eyes observe my ways.
Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27 For a lewd woman [is] a deep ditch; and a strange woman [is] a narrow pit.
Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
28 She also lieth in wait as [for] a prey, and increaseth the transgressors among men.
Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
29 Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath babbling? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
30 They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.
Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
31 Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its color in the cup, [when] it moveth itself aright.
Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
32 At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.
Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
33 Thy eyes shall behold strange women, and thy heart shall utter perverse things.
Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
34 And thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.
Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
35 They have stricken me, [wilt thou say], [and] I was not sick; they have beaten me, [and] I felt [it] not: when shall I awake? I will seek it yet again.
Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.
