Proverbs 14
1 Every wise woman buildeth her house: but the foolish plucketh it down with her hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 He that walketh in his uprightness feareth the LORD: but [he that is] perverse in his ways despiseth him.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In the mouth of the foolish [is] a rod of pride: but the lips of the wise shall preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where no oxen [are], the crib [is] clean: but much increase [is] by the strength of the ox.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness will not lie: but a false witness will utter lies.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 A scorner seeketh wisdom, and [findeth it] not: but knowledge [is] easy to him that understandeth.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Go from the presence of a foolish man, when thou perceivest not [in him] the lips of knowledge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent [is] to understand his way: but the folly of fools [is] deceit.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Fools make a mock at sin: but among the righteous [there is] favor.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 The heart knoweth its own bitterness; and a stranger doth not intermeddle with its joy.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The house of the wicked shall be overthrown: but the tabernacle of the upright shall flourish.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is a way which seemeth right to a man, but the end of it [are] the ways of death.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Even in laughter the heart is sorrowful; and the end of that mirth [is] heaviness.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 The backslider in heart shall be filled with his own ways: and a good man [shall be satisfied] from himself.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The simple believeth every word: but the prudent man looketh well to his going.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 A wise [man] feareth, and departeth from evil: but the fool rageth, and is confident.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 [He that is] soon angry dealeth foolishly: and a man of wicked devices is hated.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 The simple inherit folly: but the prudent are crowned with knowledge.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 The evil bow before the good; and the wicked at the gates of the righteous.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 The poor is hated even by his own neighbor: but the rich [hath] many friends.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He that despiseth his neighbor sinneth: but he that hath mercy on the poor, happy [is] he.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Do they not err that devise evil? but mercy and truth [shall be] to them that devise good.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In all labor there is profit: but the talk of the lips [tendeth] only to penury.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 The crown of the wise [is] their riches: [but] the foolishness of fools [is] folly.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A true witness delivereth souls: but a deceitful [witness] speaketh lies.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of the LORD [is] strong confidence: and his children shall have a place of refuge.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The fear of the LORD [is] a fountain of life, to depart from the snares of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In the multitude of people [is] the king's honor: but in the want of people [is] the destruction of the prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 [He that is] slow to wrath [is] of great understanding: but [he that is] hasty of spirit exalteth folly.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A sound heart [is] the life of the flesh: but envy the rottenness of the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He that oppresseth the poor reproacheth his Maker: but he that honoreth him hath mercy on the poor.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 The wicked is driven away in his wickedness: but the righteous hath hope in his death.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 Wisdom resteth in the heart of him that hath understanding: but [that which is] in the midst of fools is made known.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalteth a nation: but sin [is] a reproach to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 The king's favor [is] towards a wise servant: but his wrath is [against] him that causeth shame.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
