Luke 1
1 Forasmuch as many have taken in hand to set forth in order a declaration of those things which are most surely believed among us,
Ponieważ wiele się ich podjęło sporządzić historyję o tych sprawach, o których my pewną wiadomość mamy;
2 Even as they delivered them to us, who from the beginning were eye-witnesses, and ministers of the word;
Tak jako nam podali ci, którzy od początku sami widzieli, i sługami tego słowa byli;
3 It seemed good to me also, having had perfect understanding of all things from the very first, to write to thee in order, most excellent Theophilus,
Zdało się też i mnie, którym tego wszystkiego z początku pilnie doszedł, tobie to porządnie wypisać, zacny Teofilu!
4 That thou mayest know the certainty of those things in which thou hast been instructed.
Abyś poznał pewność tych rzeczy, których cię nauczono.
5 There was in the days of Herod the king of Judea, a certain priest named Zacharias, of the course of Abia: and his wife [was] of the daughters of Aaron, and her name [was] Elisabeth.
Był za dni Heroda, króla Judzkiego, kapłan niektóry, imieniem Zacharyjasz, z przemiany Abijaszowej, a żona jego była z córek Aaronowych, której imię było Elżbieta.
6 And they were both righteous before God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
A byli oboje sprawiedliwymi przed obliczem Bożem, chodząc we wszystkich przykazaniach i usprawiedliwieniach Pańskich bez nagany.
7 And they had no child, because Elisabeth was barren, and they both were far advanced in years.
I nie mieli potomstwa, przeto iż Elżbieta była niepłodna, a byli oboje podeszłymi w latach swoich.
8 And it came to pass, that, while he executed the priests' office before God in the order of his course,
Stało się tedy, gdy odprawiał urząd kapłański w porządku przemiany swojej przed Bogiem.
9 According to the custom of the priests' office, his lot was to burn incense when he went into the temple of the Lord.
Że według zwyczaju urzędu kapłańskiego przypadł nań los, aby kadził, wszedłszy do kościoła Pańskiego.
10 And the whole multitude of the people were praying without, at the time of incense.
A wszystko mnóstwo ludu było na dworze, modląc się w godzinę kadzenia.
11 And there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right side of the altar of incense.
Tedy mu się pokazał Anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza, na którym kadzono.
12 And when Zacharias saw [him], he was troubled, and fear fell upon him.
I zatrwożył się Zacharyjasz ujrzawszy go, a bojaźń przypadła nań.
13 But the angel said to him, Fear not, Zacharias: for thy prayer is heard; and thy wife Elisabeth shall bear thee a son, and thou shalt call his name John.
I rzekł do niego Anioł: Nie bój się, Zacharyjaszu! boć jest wysłuchana modlitwa twoja, a Elżbieta, żona twoja, urodzi ci syna, i nazwiesz imię jego Jan,
14 And thou shalt have joy and gladness, and many shall rejoice at his birth.
Z którego będziesz miał radość i wesele, i wiele ich radować się będą z narodzenia jego.
15 For he shall be great in the sight of the Lord, and shall drink neither wine nor strong drink; and he shall be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
Albowiem będzie wielkim przed obliczem Pańskiem; wina i napoju mocnego nie będzie pił, a Duchem Świętym będzie napełniony zaraz z żywota matki swojej.
16 And many of the children of Israel shall he turn to the Lord their God.
A wielu z synów Izraelskich obróci ku Panu, Bogu ich.
17 And he shall go before him in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of the fathers to the children, and the disobedient to the wisdom of the just; to make ready a people prepared for the Lord.
Bo on pójdzie wprzód przed obliczem jego w duchu i w mocy Elijaszowej, aby obrócił serca ojców ku dzieciom, a odporne ku roztropności sprawiedliwych, aby sporządził Panu lud gotowy.
18 And Zacharias said to the angel, By what shall I know this? for I am an old man, and my wife far advanced in years.
I rzekł Zacharyjasz do Anioła: Po czemże to poznam? bom ja jest stary, a żona moja podeszła w dniach swych.
19 And the angel answering, said to him, I am Gabriel, who stand in the presence of God; and am sent to speak to thee, and to show thee these glad tidings.
A odpowiadając Anioł, rzekł mu: Jam jest Gabryjel, który stoję przed obliczem Bożem, a posłanym jest, abym mówił do ciebie, a iżbym ci to wesołe poselstwo odniósł.
20 And behold, thou shalt be dumb, and not able to speak, until the day that these things shall be performed, because thou believest not my words which shall be fulfilled in their season.
A oto oniemiejesz, i nie będziesz mógł mówić aż do onego dnia, którego się to stanie, dlatego, żeś nie uwierzył słowom moim, które się wypełnią czasu swego.
21 And the people waited for Zacharias, and marveled that he tarried so long in the temple.
A lud oczekiwał Zacharyjasza; i dziwowali się, że tak długo bawił w kościele.
22 And when he came out, he could not speak to them: and they perceived that he had seen a vision in the temple; for he beckoned to them, and remained speechless.
A wyszedłszy nie mógł do nich mówić; i poznali, że widzenie widział w kościele; bo im przez znaki ukazywał, i został niemym.
23 And it came to pass, that as soon as the days of his ministration were accomplished, he departed to his own house.
I stało się, gdy się wypełniły dni posługiwania jego, odszedł do domu swego.
24 And after those days his wife Elisabeth conceived, and secluded herself five months, saying,
A po onych dniach poczęła Elżbieta, żona jego, i kryła się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 Thus hath the Lord dealt with me in the days in which he looked on [me], to take away my reproach among men.
Iż mi tak Pan uczynił we dni, w które na mię wejrzał, aby odjął hańbę moję między ludźmi.
26 And in the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, named Nazareth,
A w miesiącu szóstym posłany jest Anioł Gabryjel od Boga do miasta Galilejskiego, które zwano Nazaret,
27 To a virgin espoused to a man whose name was Joseph, of the house of David; and the virgin's name [was] Mary.
Do Panny poślubionej mężowi, któremu imię było Józef, z domu Dawidowego, a imię Panny Maryja.
28 And the angel came to her, and said, Hail, [thou that art] highly favored, the Lord [is] with thee: blessed [art] thou among women.
A wszedłszy Anioł do niej, rzekł: Bądź pozdrowiona, łaską udarowana, Pan jest z tobą; błogosławionaś ty między niewiastami.
29 And when she saw [him], she was troubled at his saying, and cast in her mind what manner of salutation this should be.
Ale ona ujrzawszy go, zatrwożyła się na słowa jego, i myślała, jakie by to było pozdrowienie.
30 And the angel said to her, Fear not, Mary: for thou hast found favor with God.
I rzekł jej Anioł: Nie bój się, Maryjo! albowiem znalazłaś łaskę u Boga.
31 And behold, thou shalt conceive in thy womb, and bring forth a son, and shalt call his name JESUS.
A oto poczniesz w żywocie i porodzisz syna, i nazwiesz imię jego Jezus.
32 He will be great, and will be called the Son of the Highest; and the Lord God will give to him the throne of his father David.
Ten będzie wielki, a Synem Najwyższego będzie nazwany, i da mu Pan Bóg stolicę Dawida, ojca jego;
33 And he will reign over the house of Jacob for ever, and of his kingdom there will be no end. (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakóbowym na wieki, a królestwu jego nie będzie końca. (aiōn g165)
34 Then said Mary to the angel, How shall this be, seeing I know not a man?
Zatem Maryja rzekła do Anioła: Jakoż to będzie, gdyż ja męża nie znam?
35 And the angel answered and said to her, The Holy Spirit will come upon thee, and the power of the Highest will overshadow thee: therefore also that holy thing which shall be born of thee shall be called the Son of God.
A odpowiadając Anioł, rzekł jej: Duch Święty zstąpi na cię, a moc Najwyższego zacieni cię; przetoż i to, co się z ciebie święte narodzi, nazwane będzie Synem Bożym.
36 And behold, thy cousin Elisabeth, she hath also conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren:
A oto Elżbieta, pokrewna twoja, i ona poczęła syna w starości swojej, a ten miesiąc jest szósty onej, którą nazywano niepłodną.
37 For with God nothing will be impossible.
Bo nie będzie niemożne u Boga żadne słowo.
38 And Mary said, Behold the handmaid of the Lord, be it to me according to thy word. And the angel departed from her.
I rzekła Maryja: Oto służebnica Pańska; niechże mi się stanie według słowa twego. I odszedł od niej Anioł.
39 And Mary arose in those days, and went into the hill-country with haste, into a city of Judah,
Tedy wstawszy Maryja w onych dniach, poszła w górną krainę z kwapieniem do miasta Judzkiego.
40 And entered into the house of Zacharias, and saluted Elisabeth.
A wszedłszy w dom Zacharyjaszowy, pozdrowiła Elżbietę.
41 And it came to pass, that when Elisabeth heard the salutation of Mary, the babe leaped in her womb: and Elisabeth was filled with the Holy Spirit.
I stało się, skoro usłyszała Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło niemowlątko w żywocie jej, i napełniona jest Elżbieta Duchem Świętym.
42 And she spoke with a loud voice, and said, Blessed [art] thou among women, and blessed [is] the fruit of thy womb.
I zawołała głosem wielkim, i rzekła: Błogosławionaś ty między niewiastami, i błogosławiony owoc żywota twego!
43 And whence [is] this to me, that the mother of my Lord should come to me?
A skądże mi to, iż przyszła matka Pana mego do mnie?
44 For lo, as soon as the voice of thy salutation sounded in my ears, the babe leaped in my womb for joy.
Albowiem jako doszedł głos pozdrowienia twego do uszów moich, podskoczyło od radości niemowlątko w żywocie moim.
45 And blessed [is] she that believed that there will be a performance of those things which were told her from the Lord.
A błogosławiona, która uwierzyła: Gdyż się wykonają te rzeczy, które jej są opowiedziane od Pana.
46 And Mary said, My soul doth magnify the Lord,
Tedy rzekła Maryja: Wielbi dusza moja Pana;
47 And my spirit hath rejoiced in God my Savior.
I rozradował się duch mój w Bogu, zbawicielu moim,
48 For he hath regarded the low estate of his handmaiden: for behold, from henceforth all generations will call me blessed.
Iż wejrzał na uniżenie służebnicy swojej; albowiem oto odtąd błogosławioną mię zwać będą wszystkie narody.
49 For he that is mighty hath done to me great things, and holy [is] his name.
Bo mi uczynił wielkie rzeczy ten, który mocny jest, i święte imię jego;
50 And his mercy [is] on them that fear him, from generation to generation.
I którego miłosierdzie zostaje od narodu do narodu nad tymi, co się go boją.
51 He hath shown strength with his arm; he hath scattered the proud in the imagination of their hearts.
Dokazał mocy ramieniem swojem, i rozproszył pyszne w myślach serca ich.
52 He hath put down the mighty from [their] seats, and exalted them of low degree.
Ściągnął mocarze z stolic ich, a wywyższył uniżone.
53 He hath filled the hungry with good things, and the rich he hath sent away empty.
Łaknące napełnił dobremi rzeczami, a bogacze rozpuścił próżne.
54 He hath sustained his servant Israel, in remembrance of [his] mercy;
Przyjął Izraela, sługę swego, pamiętając na miłosierdzie swoje.
Jako mówił do ojców naszych, do Abrahama i nasienia jego na wieki. (aiōn g165)
56 And Mary abode with her about three months, and returned to her own house.
I została z nią Maryja jakoby trzy miesiące; potem się wróciła do domu swego.
57 Now Elisabeth's full time came that she should be delivered; and she brought forth a son.
A Elżbiecie wypełnił się czas, aby porodziła, i porodziła syna.
58 And her neighbors and her cousins heard that the Lord had shown great mercy upon her; and they rejoiced with her.
A usłyszawszy sąsiedzi i pokrewni jej, iż Pan z nią uczynił wielkie miłosierdzie swoje, radowali się pospołu z nią.
59 And it came to pass, that on the eighth day they came to circumcise the child; and they called him Zacharias, after the name of his father.
I stało się, że ósmego dnia przyszli, aby obrzezali dzieciątko; i nazwali je imieniem ojca jego, Zacharyjaszem.
60 And his mother answered and said, Not [so]; but he shall be called John.
Ale odpowiadając matka jego rzekła: Nie tak; lecz nazwany będzie Janem.
61 And they said to her, There is none of thy kindred that is called by this name.
I rzekli do niej: Żadnego nie masz w rodzinie twojej, co by go zwano tem imieniem.
62 And they made signs to his father, how he would have him called.
I skinęli na ojca jego, jako by go chciał nazwać.
63 And he asked for a writing-table, and wrote, saying, His name is John. And they all wondered.
A on kazawszy sobie podać tabliczkę, napisał mówiąc: Jan jest imię jego. I dziwowali się wszyscy.
64 And his mouth was opened immediately, and his tongue [loosed], and he spoke, and praised God.
A zarazem otworzyły się usta jego, i język jego, i mówił, wielbiąc Boga.
65 And fear came on all that dwelt around them; and all these sayings were noised abroad throughout all the hill-country of Judea.
I przyszedł strach na wszystkie sąsiady ich, i po wszystkiej górnej krainie Judzkiej rozgłoszone są wszystkie te słowa.
66 And all they that had heard [them], laid [them] up in their hearts, saying, What manner of child will this be! And the hand of the Lord was with him.
Tedy wszyscy, którzy o tem słyszeli, składali to do serca swego, mówiąc: Cóż to wżdy za dziecię będzie? I była z nim ręka Pańska.
67 And his father Zacharias was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
A Zacharyjasz, ojciec jego, napełniony będąc Duchem Świętym, prorokował mówiąc:
68 Blessed [be] the Lord God of Israel; for he hath visited and redeemed his people.
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraelski, iż nawiedził i sprawił odkupienie ludowi swojemu;
69 And hath raised up a horn of salvation for us, in the house of his servant David:
I wystawił nam róg zbawienia w domu Dawida, sługi swego,
Tak jako mówił przez usta świętych proroków swoich, którzy byli od wieku: (aiōn g165)
71 That we should be saved from our enemies, and from the hand of all that hate us;
Iż im miał dać wybawienie od nieprzyjaciół naszych i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzili;
72 To perform the mercy [promised] to our fathers, and to remember his holy covenant:
Aby uczynił miłosierdzie z ojcami naszymi, i wspomniał na przymierze swoje święte,
73 The oath which he swore to our father Abraham,
I na przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi, ojcu naszemu, że nam to dać miał,
74 That he would grant to us, that we being delivered out of the hand of our enemies, might serve him without fear,
Iżbyśmy mu bez bojaźni, z ręki nieprzyjaciół naszych będąc wybawieni, służyli;
75 In holiness and righteousness before him, all the days of our life.
W świętobliwości i w sprawiedliwości przed obliczem jego, po wszystkie dni żywota naszego.
76 And thou, child, shalt be called the prophet of the Highest, for thou shalt go before the face of the Lord to prepare his ways;
A ty dzieciątko! Prorokiem Najwyższego nazwane będziesz; bo pójdziesz wprzód przed obliczem Pańskiem, abyś gotował drogi jego,
77 To give knowledge of salvation to his people, by the remission of their sins,
A iżbyś dał znajomość zbawienia ludowi jego przez odpuszczenie grzechów ich.
78 Through the tender mercy of our God; by which the day-spring from on high hath visited us,
Przez wnętrzności miłosierdzia Boga naszego, w których nawiedził nas Wschód z wysokości.
79 To give light to them that sit in darkness and [in] the shades of death, to guide our feet into the way of peace.
Aby się ukazał siedzącym w ciemności i w cieniu śmierci ku wyprostowaniu nóg naszych na drogę pokoju.
80 And the child grew, and became strong in spirit, and was in the deserts till the day of his showing to Israel.
A ono dzieciątko rosło, i umacniało się w duchu, i było na pustyniach aż do onego dnia, którego się okazało przed Izraelem.
