Proverbs 8
1 Doth not wisdom cry? and understanding put forth her voice?
Wala ba nagtawag ang kaalam? Wala ba gipatugbaw sa panabot ang iyang tingog?
2 She standeth on the top of high places, by the way in the places of the paths.
Sa kinatumyan sa kabungtoran nga daplin sa dalan, diha sa nagsangang dalan, nagbarog ang kaalam.
3 She crieth at the gates, at the entry of the city, at the entrance of the doors.
Sa kilid sa pultahan sa siyudad, haduol sa mga ganghaan sa siyudad, nagtawag siya.
4 To you, O men, I call; and my voice is to the sons of man.
“Katawhan, nagtawag ako kaninyo ug akong gipatugbaw ang akong tingog ngadto sa mga anak sa mga tawo.
5 O ye simple, understand wisdom: and, ye fools, be ye of an understanding heart.
Kamong mga uyamot, tun-i ang kaalam, ug kamong mga nagdumot sa kahibalo, kinahanglan nga inyong maangkon ang masinabtanon nga kasingkasing.
6 Hear; for I will speak of excellent things; and the opening of my lips shall be right things.
Paminaw ug mosulti ako ug mga bililhong mga butang ug sa dihang mobuka ang akong mga ngabil isulti ko ang matarong—
7 For my mouth shall speak truth; and wickedness is an abomination to my lips.
kay ang akong baba mohisgot kung unsa ang kasaligan ug ang akong mga ngabil nagdumot sa pagkadaotan.
8 All the words of my mouth are in righteousness; there is nothing crooked or perverse in them.
Ang tanang mga pulong sa akong baba matarong; walay gituis o makapahisalaag niini.
9 They are all plain to him that understandeth, and right to them that find knowledge.
Ang tanan kong mga pulong tul-id alang niadtong nakasabot; ang akong mga pulong husto alang niadtong nagapangita ug kahibalo.
10 Receive my instruction, and not silver; and knowledge rather than choice gold.
Pilia ang akong pagpanudlo labaw pa sa plata ug ang kahibalo labaw pa kaysa lunsay nga bulawan.
11 For wisdom is better than rubies; and all the things that may be desired are not to be compared to it.
Kay ako, ang Kaalam, mas maayo labaw kaysa mga alahas; walay imong gitinguha ang ikatandi kanako.
12 I wisdom dwell with prudence, and find out knowledge and discretion.
Ako, ang Kaalam, nagkinabuhi sa Pagkamaalam, ug gibatonan ko ang kahibalo ug ang pagkamabinantayon.
13 The fear of the LORD is to hate evil: pride, and arrogance, and the evil way, and the perverse mouth, do I hate.
Ang pagkahadlok kang Yahweh mao ang pagdumot sa daotan—gikasilagan ko ang garbo ug ang pagkamapahitas-on, ang daotang dalan, ug ang tinuis nga sinultihan—gikasilagan ko sila.
14 Counsel is mine, and sound wisdom: I am understanding; I have strength.
Aduna akoy maayong panambagon ug maayo nga kaalam; ako ang panghunahuna; akoa ang kusog.
15 By me kings reign, and princes decree justice.
Pinaagi kanako naghari ang mga hari— ang mga tawong bantogan usab, ug ang tanang makiangayon nga nangulo.
16 By me princes rule, and nobles, even all the judges of the earth.
Pinaagi kanako nagmando ang mga prinsipe ug ang mga bantogan ug ang tanang nangulo uban ang hustisya.
17 I love them that love me; and those that seek me early shall find me.
Gihigugma ko kadtong nahigugma kanako, ug kadtong nagkugi sa pagpangita kanako, makakaplag kanako.
18 Riches and honour are with me; yea, durable riches and righteousness.
Ania kanako ang mga bahandi ug ang kadungganan, ang malungtaron nga bahandi ug ang pagkamatarong.
19 My fruit is better than gold, yea, than fine gold; and my revenue than choice silver.
Ang akong bunga mas maayo kaysa bulawan, mas maayo pa bisan sa lunsay nga bulawan; ang akong mahatag labaw pa kaysa lunsay nga plata.
20 I lead in the way of righteousness, in the midst of the paths of judgment:
Naglakaw ako sa matarong nga dalan, sa agianan nga mopadulong sa katarong,
21 That I may cause those that love me to inherit substance; and I will fill their treasuries.
busa makahatag ako ug panulundon niadtong nahigugma kanako ug magpuno sa ilang tipiganan.
22 The LORD possessed me in the beginning of his way, before his works of old.
Gibuhat ako ni Yahweh sukad pa sa sinugdanan—ang nahiuna sa iyang mga binuhat sa karaang kapanahonan.
23 I was set up from everlasting, from the beginning, or ever the earth was.
Gikan sa dugay na nga mga katuigan gipahimutang na ako—gikan sa una, gikan sa sinugdanan sa kalibotan.
24 When there were no depths, I was brought forth; when there were no fountains abounding with water.
Kaniadto sa wala pa ang kadagatan, nahimugso na ako—sa wala pa ang mga tubod nga madagayaon sa tubig,
25 Before the mountains were settled, before the hills was I brought forth:
sa wala pa napahimutang ang kabukiran ug sa wala pa ang kabungtoran, nahimugso na ako.
26 While as yet he had not made the earth, nor the fields, nor the highest part of the dust of the world.
Nahimugso na ako sa wala pa nabuhat ni Yahweh ang kalibotan, o ang kapatagan, o bisan sa unang abog sa kalibotan.
27 When he prepared the heavens, I was there: when he set a circle upon the face of the depth:
Atua ako sa dihang gipahimutang niya ang kalangitan, sa dihang gihimo niya ang kapunawpunawan ibabaw sa kinahiladman.
28 When he established the clouds above: when he strengthened the fountains of the deep:
Atua ako sa dihang gipahimutang niya ang kalangitan sa kawanangan ug sa dihang gibuhat niya ang mga tuboran sa kinahiladman.
29 When he gave to the sea his decree, that the waters should not pass his commandment: when he appointed the foundations of the earth:
Atua ako sa dihang gibuhat niya ang utlanan alang sa dagat, aron nga ang katubigan dili malapas kung diin kini niya gimandoan, ug sa dihang gimandoan niya kung asa mahimutang ang mga patukoranan sa kalibotan.
30 Then I was by him, as one brought up with him: and I was daily his delight, rejoicing always before him;
Anaa ako sa iyang kiliran, ingon nga hanas nga magbubuhat, ug ako ang iyang kalipay sa matag adlaw, kanunay nga nagmalipayon uban kaniya.
31 Rejoicing in the habitable part of his earth; and my delights were with the sons of men.
Nagmalipayon ako sa tibuok niyang kalibotan ug ang akong kalipay anaa sa mga anak sa katawhan.
32 Now therefore hearken to me, O ye children: for blessed are they that keep my ways.
Ug karon, akong mga anak, paminaw kanako, kay magmalipayon kadtong nagtipig sa akong mga dalan.
33 Hear instruction, and be wise, and refuse it not.
Paminawa ang akong mga pagpanudlo ug pagmanggialamon; ayaw kini isalikway.
34 Blessed is the man that heareth me, watching daily at my gates, waiting at the posts of my doors.
Ang tawo nga maminaw kanako magmalipayon— nagabantay sa akong mga ganghaan sa matag adlaw, nagapaabot kanako sa kilid sa mga pultahan sa akong puluy-anan.
35 For whoever findeth me findeth life, and shall obtain favour from the LORD.
Kay si bisan kinsa nga nakakaplag kanako, makakaplag sa kinabuhi, ug iyang nakaplagan ang pabor ni Yahweh.
36 But he that sinneth against me wrongeth his own soul: all they that hate me love death.
Apan siya nga mapakyas sa pagpangita kanako, nagdaot sa iyang kaugalingon; ang tanan nga nagdumot kanako nahigugma sa kamatayon.”
