Proverbs 30
1 The words of Agur the son of Jakeh, even the prophecy: the man spoke to Ithiel, even to Ithiel and Ucal,
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 Surely I am more stupid than any man, and have not the understanding of a man.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 I neither learned wisdom, nor have the knowledge of the holy.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who hath ascended into heaven, or descended? who hath gathered the wind in his fists? who hath bound the waters in a garment? who hath established all the ends of the earth? what is his name, and what is his son’s name, if thou canst tell?
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 Every word of God is pure: he is a shield to them that put their trust in him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Add thou not to his words, lest he reprove thee, and thou be found a liar.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Two things have I required of thee; deny them not to me before I die:
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Remove far from me vanity and lies: give me neither poverty nor riches; feed me with food convenient for me:
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 Lest I be full, and deny thee, and say, Who is the LORD? or lest I be poor, and steal, and take the name of my God in vain.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Accuse not a servant to his master, lest he curse thee, and thou be found guilty.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 There is a generation that curseth their father, and doth not bless their mother.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 There is a generation that are pure in their own eyes, and yet are not washed from their filthiness.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 There is a generation, O how lofty are their eyes! and their eyelids are lifted up.
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 There is a generation, whose teeth are as swords, and their jaw teeth as knives, to devour the poor from off the earth, and the needy from among men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 The horseleach hath two daughters, crying, Give, give. There are three things that are never satisfied, yea, four things say not, It is enough:
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 The grave; and the barren womb; the earth that is not filled with water; and the fire that saith not, It is enough. (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 The eye that mocketh at its father, and despiseth to obey its mother, the ravens of the valley shall pick it out, and the young eagles shall eat it.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 There are three things which are too wonderful for me, yea, four which I know not:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 The way of an eagle in the air; the way of a serpent upon a rock; the way of a ship in the midst of the sea; and the way of a man with a maid.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 Such is the way of an adulterous woman; she eateth, and wipeth her mouth, and saith, I have done no wickedness.
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 For three things the earth is disquieted, and for four which it cannot bear:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 For a servant when he reigneth; and a fool when he is filled with food;
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 For an odious woman when she is married; and an handmaid that is heir to her mistress.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 There are four things which are little upon the earth, but they are very wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 The ants are a people not strong, yet they prepare their food in the summer;
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 The conies are but a feeble people, yet they make their houses in the rocks;
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 The locusts have no king, yet go they forth all of them by bands;
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 The spider taketh hold with her hands, and is in kings’ palaces.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 There are three things which go well, yea, four are stately in going:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 A lion which is strongest among beasts, and turneth not away for any;
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 A greyhound; a male goat also; and a king, against whom there is no rising up.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 If thou hast done foolishly in lifting up thyself, or if thou hast thought evil, lay thy hand upon thy mouth.
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 Surely the churning of milk bringeth forth butter, and the wringing of the nose bringeth forth blood: so the forcing of wrath bringeth forth strife.
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
