Proverbs 6
1 My son, if you set aside your money as a guarantee for your neighbor's loan, if you gave your promise for a loan of someone you do not know,
Con ơi, nếu con bảo lãnh bạn sơ giao, hay đưa tay cam kết với người lạ mặt.
2 then you have laid a trap for yourself by your promise and you have been caught by the words of your mouth.
Nếu con vướng mắc lời thề, bị miệng lưỡi con ràng buộc—
3 When you are caught by your words, my son, do this and save yourself, since you have fallen into the hand of your neighbor; go and humble yourself and make your case before your neighbor.
hãy nghe lời ta khuyên và tự cứu mình, vì con đã rơi vào tay của bạn con. Hãy hạ mình xuống; đi xin họ hủy lời cam kết.
4 Give your eyes no sleep and your eyelids no slumber.
Đừng trì hoãn; con phải đi ngay! Không được nghỉ ngơi cho đến khi xong việc.
5 Save yourself like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the hand of the fowler.
Phải lo giải thoát lấy thân, như nai thoát tay thợ săn, như chim thoát bẫy.
6 Look at the ant, you lazy person, consider her ways, and be wise.
Này người lười biếng, hãy quan sát sinh hoạt loài kiến. Hãy rút tỉa bài học để khôn ngoan!
7 It has no commander, officer, or ruler,
Tuy không có thủ lãnh, quan chức, hay người cai trị,
8 yet it prepares its food in the summer and during the harvest it stores up what it will eat.
nhưng mùa hè, chúng biết dự trữ lương thực, mùa gặt chúng biết gom góp thóc lúa.
9 How long will you sleep, you lazy person? When will you rise from your sleep?
Nhưng người lười biếng kia, còn ngủ mãi sao? Đến bao giờ mới thức giấc?
10 “A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest”—
Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
11 and your poverty will come like a robber and your needs like an armed soldier.
cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
12 A worthless person—a wicked man— lives by the crookedness of his speech,
Bọn vô lại độc ác thích điều gì? Họ không ngớt nói lời dối trá,
13 winking his eyes, making signals with his feet and pointing with his fingers.
nháy mắt, khều chân hay tay ngầm ra dấu.
14 He plots evil with deceit in his heart; he always stirs up discord.
Lòng đầy gian tà, mưu toan điều ác, xui cạnh tranh, bất hòa.
15 Therefore his disaster will overtake him in an instant; in a moment he will be broken beyond healing.
Nhưng họ sẽ bị tai họa bất ngờ, bị diệt không phương cứu thoát.
16 There are six things that Yahweh hates, seven that are disgusting to him.
Sáu điều Chúa Hằng Hữu ghét— hay bảy điều làm Ngài gớm ghê:
17 The eyes of a proud person, a tongue that lies, hands that shed the blood of innocent people,
Mắt kiêu căng, lưỡi gian dối, bàn tay đẫm máu vô tội,
18 a heart that invents wicked schemes, feet that quickly run to do evil,
lòng mưu toan những việc hung tàn, chân phóng nhanh đến nơi tội ác,
19 a witness who breathes out lies and one who sows discord among brothers.
làm chứng gian khai mang hại người, xúi giục anh chị em tranh chấp.
20 My son, obey the command of your father and do not forsake the teaching of your mother.
Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy, và đừng bỏ khuôn phép mẹ con.
21 Always bind them on your heart; tie them about your neck.
Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ. Đeo những lời ấy vào cổ con.
22 When you walk, they will guide you; when you sleep, they will watch over you; and when you wake up, they will teach you.
Nó sẽ dẫn dắt con khi đi. Gìn giữ con lúc ngủ. Trò chuyện khi con thức dậy.
23 For the commands are a lamp, and the teaching is a light; the corrections that come by instruction are the way of life.
Vì sự khuyên dạy là ngọn đèn, khuôn phép là ánh sáng; Quở trách khuyên dạy là vạch đường sống cho con.
24 It keeps you from the immoral woman, from the smooth words of an immoral woman.
Gìn giữ con khỏi đàn bà tội lỗi, khỏi lưỡi dụ dỗ của dâm phụ.
25 Do not lust in your heart after her beauty and do not let her capture you with her eyelashes.
Lòng con đừng thèm muốn nhan sắc nó. Chớ để khóe mắt nó chinh phục con.
26 Sleeping with a prostitute can cost the price of a loaf of bread, but the wife of another may cost you your very life.
Mê kỹ nữ thì sẽ lâm cảnh vong gia bại sản, lấy vợ người thì mất cả hồn linh.
27 Can a man carry a fire against his chest without burning his clothes?
Có ai mang lửa trong lòng, mà áo quần không bốc cháy?
28 Can a man walk on hot coals without scorching his feet?
Có ai bước trên than hồng, mà khỏi bị phỏng chân chăng?
29 So is the man who sleeps with his neighbor's wife; the one who sleeps with her will not go unpunished.
Ai ngoại tình với vợ người cũng vậy. Người đụng đến nàng hẳn không tránh khỏi hình phạt.
30 People do not despise a thief if he steals to satisfy his need when he is hungry.
Người ta có thể khoan hồng cho kẻ trộm, vì hắn phạm tội ăn cắp do đói.
31 Yet if he is caught, he will pay back seven times what he stole; he must give up everything of value in his house.
Nhưng nếu bị bắt nó phải bồi thường gấp bảy lần, phải lấy hết tài vật trong nhà để trang trải.
32 The one who commits adultery has no sense; the one who does it destroys himself.
Nhưng người phạm tội ngoại tình thật ngu dại, vì tự hủy diệt chính mình.
33 Wounds and shame are what he deserves and his disgrace will not be wiped away.
Danh liệt, thân bại. Hổ thẹn nhục nhã suốt đời.
34 For jealousy makes a man furious; he will show no mercy when he takes his revenge.
Người chồng sẽ ghen tuông giận dữ, báo thù chẳng chút nương tay.
35 He will accept no compensation and he cannot be bought off, though you offer him many gifts.
Anh ta không nhận tiền chuộc lỗi, dù con nộp bao nhiêu cũng không bằng lòng.
