Proverbs 6
1 My son, if you set aside your money as a guarantee for your neighbor's loan, if you gave your promise for a loan of someone you do not know,
И оғлум, әгәр достуңға борун болған болсаң, Ят кишиниң қәрзини төләшкә қол беришип вәдә бәргән болсаң,
2 then you have laid a trap for yourself by your promise and you have been caught by the words of your mouth.
Әгәр өз сөзүңдин илинған болсаң, Өз вәдәң билән бағлинип қалсаң,
3 When you are caught by your words, my son, do this and save yourself, since you have fallen into the hand of your neighbor; go and humble yourself and make your case before your neighbor.
У йеқиниңниң қолиға чүшкәнлигиң үчүн, Амал қилип өзүңни униңдин қутқуз — Дәрһал йеқиниңниң йениға берип, өзүңни кәмтәр тутуп [шу иштин] халий қилишини өтүнүп сора.
4 Give your eyes no sleep and your eyelids no slumber.
Җәрән шикарчиниң қолидин қутулушқа тиришқандәк, Қуш овчиниң қолидин чиқишқа тиришқандәк, Қутулмиғичә ухлап ятма, Һәтта үгдәп арамму алма.
5 Save yourself like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the hand of the fowler.
6 Look at the ant, you lazy person, consider her ways, and be wise.
И һорун, чөмүлиниң йениға берип [униңдин үгән], Униң тирикчилик йоллириға қарап дана бол.
7 It has no commander, officer, or ruler,
Уларниң башлиғи, әмәлдари, һөкүмдари йоқ болсиму,
8 yet it prepares its food in the summer and during the harvest it stores up what it will eat.
Лекин улар язда жилниң еһтияҗи үчүн аш топливалиду, Һосул пәслидә озуқ тәйярливалиду.
9 How long will you sleep, you lazy person? When will you rise from your sleep?
И һорун, қачанғичә ухлап ятисән? Қачан орнуңдин турисән?
10 “A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest”—
Сән: — Бирдәм көз жумувалай, бирдәм ухливалай, Бирдәм қолумни қоштуруп йетивалай, — дәйсән.
11 and your poverty will come like a robber and your needs like an armed soldier.
Лекин ухлап ятқанда, мискинлик қарақчидәк келип сени басиду, Йоқсуллуқ худди қураллиқ булаңчидәк һуҗумға өтиду.
12 A worthless person—a wicked man— lives by the crookedness of his speech,
Әрзимәс, пәйли бузуқ адәм һәммила йәрдә ялған ейтип, пәсликни сөзләйду.
13 winking his eyes, making signals with his feet and pointing with his fingers.
У көз қисип, Путлири билән ишарә қилип, Бармақлири билән көрситиду;
14 He plots evil with deceit in his heart; he always stirs up discord.
Көңлидә алдамчилиқла ятиду, У дайим рәзилликниң койида болиду, Һәммила йәрдә җедәл-маҗира терийду.
15 Therefore his disaster will overtake him in an instant; in a moment he will be broken beyond healing.
Шуңа униңға бекитилгән балаю-қаза уни туюқсиз басиду, У бирақла давалиғусиз янҗилиду.
16 There are six things that Yahweh hates, seven that are disgusting to him.
Пәрвәрдигар нәпрәтлинидиған алтә нәрсә бар, Бәрһәқ, йәттә нәрсә Униңға жиркиничликтур.
17 The eyes of a proud person, a tongue that lies, hands that shed the blood of innocent people,
Улар болса, Тәкәббурлуқ билән қарайдиған көз, Ялған сөзләйдиған тил, Бигуналарниң қенини төкүзидиған қол,
18 a heart that invents wicked schemes, feet that quickly run to do evil,
Сүйқәст ойлайдиған көңүл, Яманлиқ қилишқа тез жүгүрәйдиған путлар,
19 a witness who breathes out lies and one who sows discord among brothers.
Ялған сөзләйдиған сахта гувачи, Бурадәр-қериндашлири арисиға бөлгүнчилик салғучи кишидур.
20 My son, obey the command of your father and do not forsake the teaching of your mother.
И оғлум, атаңниң әмригә әмәл қил; Анаңниң көрсәтмисидин чиқма.
21 Always bind them on your heart; tie them about your neck.
Уларниң сөзини қәлбиңгә теңип, Уларни бойнуңға марҗандәк қилип есивал.
22 When you walk, they will guide you; when you sleep, they will watch over you; and when you wake up, they will teach you.
Йолға чиққиниңда улар сени йетәкләйду, Ухлиғиниңда улар сени сақлайду, Уйқидин ойғанғиниңда улар сени хәвәрләндүриду.
23 For the commands are a lamp, and the teaching is a light; the corrections that come by instruction are the way of life.
Чүнки [Худаниң] пәрмани йоруқ чирақ, Униң муқәддәс қануни нурдур; Тәрбийәниң тәнбиһлири болса һаятлиқ йолидур.
24 It keeps you from the immoral woman, from the smooth words of an immoral woman.
Улар сени бузуқ хотундин сақлиғучи, Ят хотунниң шерин сөзлиридин жирақ қилғучидур.
25 Do not lust in your heart after her beauty and do not let her capture you with her eyelashes.
Униң гузәллигигә көңлүңни бағлимиғин, Униң қаш-көз ойнитиши сени әсиргә алмисун.
26 Sleeping with a prostitute can cost the price of a loaf of bread, but the wife of another may cost you your very life.
Чүнки бузуқ аяллар түпәйлидин адәмләр бир парчә нанғиму зар болиду, Ят адәмниң [зинахор] аяли болса кишиниң қиммәтлик җенини өзигә ов қиливалиду.
27 Can a man carry a fire against his chest without burning his clothes?
Отни қойнуңға салсаң, Өз кийимиңни көйдүрмәмсән?
28 Can a man walk on hot coals without scorching his feet?
Чоғниң үстидә дәссәп маңсаң путуңни көйдүрмәмсән?
29 So is the man who sleeps with his neighbor's wife; the one who sleeps with her will not go unpunished.
Башқиларниң аяли билән бир орунда ятидиған киши шундақ болиду; Ким униңға тегип кәтсә ақивитидин қутулалмайду.
30 People do not despise a thief if he steals to satisfy his need when he is hungry.
Ач қалғанда қосиғини тойғузуш үчүн оғрилиқ қилған кишини башқилар кәмситмәйду;
31 Yet if he is caught, he will pay back seven times what he stole; he must give up everything of value in his house.
Шундақ туруқлуқ у тутулуп қалса, Егисигә йәттини төләшкә тоғра келиду; У өз өйидики һәммә нәрсисини тапшуриду.
32 The one who commits adultery has no sense; the one who does it destroys himself.
Һалбуки, башқиларниң хотуни билән зина қилғучи униңдинму [бәттәр болуп], толиму ғәпләтликтур; Ундақ қилғучи өз-өзини һалак қилиду.
33 Wounds and shame are what he deserves and his disgrace will not be wiped away.
У зәхмәт йәйду, шәрмәндә болиду, Униң рәсваси һеч өчүрүлмәйду.
34 For jealousy makes a man furious; he will show no mercy when he takes his revenge.
Чүнки күнләш оти әрни дәрғәзәпкә кәлтүриду, Интиқам алған күнидә у һеч рәһим қилмайду.
35 He will accept no compensation and he cannot be bought off, though you offer him many gifts.
Төләм пули берәй десәңму у қобул қилмайду, Һәр қанчә соға-салам бәрсәңму уни бесиқтурғили болмайду.
