Proverbs 6
1 My son, if you set aside your money as a guarantee for your neighbor's loan, if you gave your promise for a loan of someone you do not know,
Anak ko, kung ikaw ay naging mananagot sa iyong kapuwa, kung iyong ikinamay ang iyong kamay sa di kilala,
2 then you have laid a trap for yourself by your promise and you have been caught by the words of your mouth.
Ikaw ay nasilo ng mga salita ng iyong bibig, ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.
3 When you are caught by your words, my son, do this and save yourself, since you have fallen into the hand of your neighbor; go and humble yourself and make your case before your neighbor.
Gawin mo ito ngayon, anak ko, at lumigtas ka, yamang ikaw ay nahulog sa kamay ng iyong kapuwa: yumaon ka, magpakababa ka, at mangayupapa ka sa iyong kapuwa.
4 Give your eyes no sleep and your eyelids no slumber.
Huwag mong bigyan ng tulog ang iyong mga mata. O magpaidlip man sa iyong mga talukap-mata.
5 Save yourself like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the hand of the fowler.
Lumigtas ka na parang usa sa kamay ng mangangaso, at parang ibon sa kamay ng mamimitag.
6 Look at the ant, you lazy person, consider her ways, and be wise.
Pumaroon ka sa langgam, ikaw na tamad; masdan mo ang kaniyang mga lakad at magpakapantas ka:
7 It has no commander, officer, or ruler,
Na bagaman walang pangulo, tagapamahala, o pinuno,
8 yet it prepares its food in the summer and during the harvest it stores up what it will eat.
Naghahanda ng kaniyang pagkain sa taginit, at pinipisan ang kaniyang pagkain sa pagaani.
9 How long will you sleep, you lazy person? When will you rise from your sleep?
Hanggang kailan matutulog ka, Oh tamad? Kailan ka babangon sa iyong pagkakatulog?
10 “A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest”—
Kaunti pang pagkakatulog, kaunti pang pagkaidlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
11 and your poverty will come like a robber and your needs like an armed soldier.
Sa gayo'y ang iyong karalitaan ay darating na parang magnanakaw, at ang iyong kasalatan na parang lalaking may sandata.
12 A worthless person—a wicked man— lives by the crookedness of his speech,
Taong walang kabuluhan, taong masama, ay siya na lumalakad na may masamang bibig;
13 winking his eyes, making signals with his feet and pointing with his fingers.
Na kumikindat ng kaniyang mga mata, na nagsasalita ng kaniyang mga paa, na nagsasalita ng kaniyang mga daliri;
14 He plots evil with deceit in his heart; he always stirs up discord.
Pagdaraya ay nasa kaniyang puso, siya'y laging kumakatha ng kasamaan; siya'y naghahasik ng pagtatalo.
15 Therefore his disaster will overtake him in an instant; in a moment he will be broken beyond healing.
Kaya't darating na bigla ang kaniyang kasakunaan; sa kabiglaanan ay mababasag siya, at walang kagamutan.
16 There are six things that Yahweh hates, seven that are disgusting to him.
May anim na bagay na ipinagtatanim ng Panginoon; Oo, pito na mga kasuklamsuklam sa kaniya:
17 The eyes of a proud person, a tongue that lies, hands that shed the blood of innocent people,
Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga kamay na nagbububo ng walang salang dugo;
18 a heart that invents wicked schemes, feet that quickly run to do evil,
Puso na kumakatha ng mga masamang akala, mga paa na matulin sa pagtakbo sa kasamaan;
19 a witness who breathes out lies and one who sows discord among brothers.
Sinungaling na saksi na nagsasalita ng kabulaanan, at ang naghahasik ng pagtatalo sa gitna ng magkakapatid.
20 My son, obey the command of your father and do not forsake the teaching of your mother.
Anak ko, ingatan mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong kalimutan ang kautusan ng iyong ina:
21 Always bind them on your heart; tie them about your neck.
Ikintal mong lagi sa iyong puso, itali mo sa iyong leeg.
22 When you walk, they will guide you; when you sleep, they will watch over you; and when you wake up, they will teach you.
Pagka ikaw ay lumalakad, papatnubay sa iyo; pagka ikaw ay natutulog, babantay sa iyo; at pagka ikaw ay gumigising, makikipagusap sa iyo.
23 For the commands are a lamp, and the teaching is a light; the corrections that come by instruction are the way of life.
Sapagka't ang utos ay tanglaw; at ang kautusan ay liwanag; at ang mga saway na turo ay daan ng buhay:
24 It keeps you from the immoral woman, from the smooth words of an immoral woman.
Upang ingatan ka sa masamang babae, Sa tabil ng dila ng di kilala.
25 Do not lust in your heart after her beauty and do not let her capture you with her eyelashes.
Huwag mong pitahin ang kaniyang kagandahan sa iyong puso; at huwag ka mang hulihin niya ng kaniyang mga talukap-mata.
26 Sleeping with a prostitute can cost the price of a loaf of bread, but the wife of another may cost you your very life.
Sapagka't dahil sa isang masamang babae ay walang naiiwan sa lalake kundi isang putol na tinapay: at hinuhuli ng mangangalunya ang mahalagang buhay.
27 Can a man carry a fire against his chest without burning his clothes?
Makakukuha ba ng apoy ang tao sa kaniyang sinapupunan, at hindi masusunog ang kaniyang mga suot?
28 Can a man walk on hot coals without scorching his feet?
O makalalakad ba ang sinoman sa mga mainit na baga, at ang kaniyang mga paa ay hindi mapapaso?
29 So is the man who sleeps with his neighbor's wife; the one who sleeps with her will not go unpunished.
Gayon ang sumisiping sa asawa ng kaniyang kapuwa; sinomang humipo ay hindi maaaring di parusahan.
30 People do not despise a thief if he steals to satisfy his need when he is hungry.
Hindi hinahamak ng mga tao ang magnanakaw kung siya'y nagnanakaw, upang busugin siya pagka siya'y gutom:
31 Yet if he is caught, he will pay back seven times what he stole; he must give up everything of value in his house.
Nguni't kung siya'y masumpungan, isasauli niyang makapito; kaniyang ibibigay ang lahat na laman ng kaniyang bahay.
32 The one who commits adultery has no sense; the one who does it destroys himself.
Siyang nagkakamit ng pangangalunya sa isang babae ay walang bait: ang gumagawa niyaon ay nagpapahamak sa kaniyang sariling kaluluwa.
33 Wounds and shame are what he deserves and his disgrace will not be wiped away.
Mga sugat at kasiraang puri ang tatamuhin niya; at ang kaniyang kapintasan ay hindi mapapawi.
34 For jealousy makes a man furious; he will show no mercy when he takes his revenge.
Sapagka't ang paninibugho ay pagiinit ng tao; at hindi siya magpapatawad sa kaarawan ng panghihiganti.
35 He will accept no compensation and he cannot be bought off, though you offer him many gifts.
Hindi niya pakukundanganan ang anomang tubos; ni magpapahinga man siyang tuwa, bagaman ikaw ay magbigay ng maraming suhol.
