Proverbs 6
1 My son, if you set aside your money as a guarantee for your neighbor's loan, if you gave your promise for a loan of someone you do not know,
Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
2 then you have laid a trap for yourself by your promise and you have been caught by the words of your mouth.
Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
3 When you are caught by your words, my son, do this and save yourself, since you have fallen into the hand of your neighbor; go and humble yourself and make your case before your neighbor.
Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
4 Give your eyes no sleep and your eyelids no slumber.
Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
5 Save yourself like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the hand of the fowler.
Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
6 Look at the ant, you lazy person, consider her ways, and be wise.
Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
7 It has no commander, officer, or ruler,
Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
8 yet it prepares its food in the summer and during the harvest it stores up what it will eat.
To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
9 How long will you sleep, you lazy person? When will you rise from your sleep?
Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
10 “A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest”—
Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
11 and your poverty will come like a robber and your needs like an armed soldier.
A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
12 A worthless person—a wicked man— lives by the crookedness of his speech,
Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
13 winking his eyes, making signals with his feet and pointing with his fingers.
Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
14 He plots evil with deceit in his heart; he always stirs up discord.
Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
15 Therefore his disaster will overtake him in an instant; in a moment he will be broken beyond healing.
Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
16 There are six things that Yahweh hates, seven that are disgusting to him.
Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
17 The eyes of a proud person, a tongue that lies, hands that shed the blood of innocent people,
Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
18 a heart that invents wicked schemes, feet that quickly run to do evil,
Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
19 a witness who breathes out lies and one who sows discord among brothers.
Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
20 My son, obey the command of your father and do not forsake the teaching of your mother.
Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
21 Always bind them on your heart; tie them about your neck.
Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
22 When you walk, they will guide you; when you sleep, they will watch over you; and when you wake up, they will teach you.
Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
23 For the commands are a lamp, and the teaching is a light; the corrections that come by instruction are the way of life.
Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
24 It keeps you from the immoral woman, from the smooth words of an immoral woman.
Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
25 Do not lust in your heart after her beauty and do not let her capture you with her eyelashes.
Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
26 Sleeping with a prostitute can cost the price of a loaf of bread, but the wife of another may cost you your very life.
Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
27 Can a man carry a fire against his chest without burning his clothes?
Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
28 Can a man walk on hot coals without scorching his feet?
Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
29 So is the man who sleeps with his neighbor's wife; the one who sleeps with her will not go unpunished.
Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
30 People do not despise a thief if he steals to satisfy his need when he is hungry.
Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
31 Yet if he is caught, he will pay back seven times what he stole; he must give up everything of value in his house.
Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
32 The one who commits adultery has no sense; the one who does it destroys himself.
Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
33 Wounds and shame are what he deserves and his disgrace will not be wiped away.
Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
34 For jealousy makes a man furious; he will show no mercy when he takes his revenge.
Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
35 He will accept no compensation and he cannot be bought off, though you offer him many gifts.
Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
