< Proverbs 31 >
1 The words of King Lemuel—an instruction his mother taught him.
Ang mga pulong ni Haring Lemuel— ang panagna nga gitudlo sa iyang inahan.
2 What, my son? What is it, son of my womb? What do you want, son of my vows?
Unsa man, akong anak? Ug unsa man, anak sa akong sabakan? ug unsa man, anak sa akong mga panaad? —
3 Do not give your strength to women, or your ways to those who destroy kings.
Ayaw ihatag ang imong kusog sa babaye, o ang imong mga pamaagi niadtong maglaglag sa mga hari.
4 It is not for kings, Lemuel, it is not for kings to drink wine, or for rulers to crave strong drink,
Dili kini alang sa mga hari, Lemuel, dili kini alang sa mga hari aron pag-inom sa bino, ni ang mga magmamando aron mangutana, “Hain man ang isog nga ilimnon?”
5 because when they drink they forget what has been decreed, and pervert the rights of all the afflicted.
Tungod kay kung moinom sila, makalimtan nila kung unsa ang kasugoan, ug yatakan ang mga katungod sa tanang mga gidaogdaog.
6 Give strong drink to a person who is perishing and wine to those in bitter distress.
Hatagi ug isog nga ilimnon ang mga tawo nga mangahanaw ug bino niadtong hilabihan ang kasakit.
7 He will drink and he will forget his poverty and he will not remember his trouble.
Moinom siya ug mahikalimtan niya ang iyang kawalad-on ug dili niya mahinumdoman ang iyang kasamok.
8 Speak for those who cannot speak, for the causes of all who are perishing.
Pakigsulti alang niadtong dili makasulti, alang sa kaayohan sa tanan nga hapit na mangahanaw.
9 Speak out and judge by the measure of what is right and plead the cause of poor and needy people.
Pagsulti ug paghukom pinaagi sa sukdanan kung unsa ang husto ug labani ang katungod sa mga kabos ug nagakinahanglan nga mga tawo.
10 Who can find a capable wife? Her value is far more than jewels.
Kinsa man ang makakita ug takos nga asawa? Ang iyang kabililhon labaw pa sa mga alahas.
11 The heart of her husband trusts in her, and he will never be poor.
Ang kasingkasing sa iyang bana mosalig kaniya, ug dili gayod siya mahimong kabos.
12 She does good things for him and not evil all the days of her life.
Mobuhat gayod siya ug maayong mga butang alang kaniya ug dili ang daotan sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi.
13 She selects wool and flax, and works with the delight of her hands.
Magpili siya ug balahibo sa karnero ug lanot sa lino nga tanom, ug magabuhat uban ang kalipay sa iyang mga kamot.
14 She is like the merchant ships; she brings her food from far away.
Sama siya sa nagpatigayon nga mga sakayan; nagdala siya sa iyang pagkaon gikan sa halayo.
15 She rises while it is night and gives food to her household, and she distributes the work for her female servants.
Mobangon siya samtang gabii pa ug mohatag ug pagkaon sa iyang panimalay, ug ibahinbahin niya ang buluhaton alang sa iyang mga sulugoong babaye.
16 She considers a field and buys it, with the fruit of her hands she plants a vineyard.
Maghunahuna siya ug uma ug paliton kini, uban sa kinitaan sa iyang mga kamot motanom siya ug paras.
17 She dresses herself with strength and makes her arms strong.
Bistihan niya ang iyang kaugalingon sa kusog ug himoon niyang kusgan ang iyang mga bukton.
18 She perceives what will make a good profit for her; all night long her lamp is not extinguished.
Makita niya kung unsa ang maayo nga makaginansya siya; sa tibuok gabii wala gipalong ang iyang lampara.
19 She puts her hands on the spindle, and she holds the twisting thread.
Gibutang niya ang iyang mga kamot sa lamboranan, ug iyang gigunitan ang nilubid nga tanod.
20 She reaches out with her hand to poor people; she reaches out with her hands to needy people.
Gituy-od niya ang iyang kamot sa mga tawong kabos; gituy-od niya ang iyang kamot sa mga tawong nanginahanglan.
21 She is not afraid of the snow for her household, for all her household are clothed in scarlet.
Dili siya mahadlok sa niyebe alang sa iyang panimalay, kay ang tibuok niya nga panimalay nabistihan sa dagtom pula.
22 She makes coverings for her bed, and she wears clothes of fine purple linen.
Naghimo siya ug hapin alang sa iyang higdaanan, ug nagbisti siya ug labing maayo nga tapul nga lino.
23 Her husband is known at the gates, when he sits with the elders of the land.
Inila ang iyang bana sa mga ganghaan, kung molingkod siya kauban sa mga kadagkoan sa yuta.
24 She makes linen garments and sells them, and she supplies sashes to the merchants.
Naghimo siya ug lino nga mga panapton ug gibaligya kini, ug nagbaligya siya ug mga bakus sa mga nagapatigayon.
25 She is clothed with strength and honor, and she laughs at the time to come.
Nabistihan siya uban ang kusog ug kadungganan, ug mokatawa siya sa dihang moabot ang panahon.
26 She opens her mouth with wisdom and the law of kindness is on her tongue.
Magabuka siya sa iyang baba uban ang kaalam ug ang balaod sa pagkamaluluy-on anaa sa iyang dila.
27 She watches over the ways of her household and does not eat the bread of idleness.
Nagabantay siya sa tanang pamaagi sa iyang panimalay ug dili mokaon sa tinapay nga walay pulos
28 Her children rise up and call her blessed, and her husband praises her, saying,
Mobangon ang iyang mga anak ug tawgon siya ug bulahan ug ang iyang bana modayeg kaniya, ug moingon,
29 “Many women have done well, but you surpassed them all.”
“Daghang buotan nga mga babaye, apan silang tanan dili makalabaw kanimo.”
30 Elegance is deceptive, beauty is vain, but a woman who fears Yahweh, she will be praised.
Ang katahom malimbongon, ug ang kaanyag walay kapuslanan, apan ang babaye nga mahinadlokon kang Yahweh, pagadayegon siya.
31 Give her the fruit of her hands and let her works praise her in the gates.
Ihatag kaniya ang kinitaan sa iyang mga kamot ug tugoti ang iyang mga buhat nga modayeg kaniya diha sa mga ganghaan.