Proverbs 30
1 The words of Agur son of Jakeh—the utterance: This man declared to Ithiel, to Ithiel and Ucal:
Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.
2 Surely I am more like an animal than any human and I do not have the understanding of a human being.
Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.
3 I have not learned wisdom, nor do I have knowledge of the Holy One.
I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.
4 Who has gone up to heaven and come down? Who has gathered up the wind in the hollow of his hands? Who has gathered up the waters in a cloak? Who has established all the ends of the earth? What is his name, and what is the name of his son? Surely you know!
Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?
5 Every word of God is tested; he is a shield to those who take refuge in him.
Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.
6 Do not add to his words, or he will discipline you, and you will be proved to be a liar.
Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.
7 Two things I ask of you, do not withhold them from me before I die:
Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.
8 Put vanity and lies far away from me. Give me neither poverty nor riches, just give me the food I need.
Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;
9 For if I have too much, I might deny you and say, “Who is Yahweh?” Or if I become poor, I might steal and profane the name of my God.
Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.
10 Do not slander a slave before his master, or he will curse you and you will be held guilty.
Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.
11 There is a generation that curses their father and does not bless their mother.
Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.
12 There is a generation that is pure in their own eyes, and yet they are not washed of their filth.
Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.
13 There is a generation whose eyes are raised up, and how high are their eyelids lifted up!
Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.
14 There is a generation whose teeth are swords, and their jawbones are like knives, so they may devour the poor from the earth and the needy from among humanity.
Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.
15 The leech has two daughters: “Give and give” they cry. There are three things that are never satisfied, four that never say, “Enough”:
Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś. Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.
16 Sheol; the barren womb; land that is never satisfied with water; and the fire that never says, “Enough!” (Sheol h7585)
Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć. (Sheol h7585)
17 The eye that mocks a father and scorns obedience to a mother, his eyes will be pecked out by the ravens of the valley, and he will be eaten by the vultures.
Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.
18 There are three things that are too wonderful for me, four that I do not understand:
Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:
19 the way of an eagle in the sky; the way of a snake on a rock; the way of a ship in the heart of the sea; and the way of a man with a young woman.
Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.
20 This is the way of an adulteress: she eats and she wipes her mouth and says, “I have done nothing wrong.”
Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.
21 Under three things the earth trembles, and under four it cannot bear up:
Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:
22 a slave when he becomes king; a fool when he is filled with food;
Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;
23 a hated woman when she marries; and a maid when she takes the place of her mistress.
Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.
24 Four things on earth are small and yet they are very wise:
Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:
25 the ants are creatures that are not strong, but they prepare their food in the summer;
Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;
26 the rock badgers are not mighty creatures, but they make their homes in the rocks.
Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;
27 Locusts have no king, but all of them march in rank.
Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;
28 As for the lizard, you can hold it in your two hands, yet they are found in kings' palaces.
Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.
29 There are three things that are stately in their stride and four that are stately in how they walk:
Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:
30 a lion, strongest among wild animals— it does not turn away from anything;
Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:
31 a strutting rooster; a goat; and a king whose soldiers are beside him.
Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.
32 If you have been foolish, exalting yourself, or if you have been devising evil— put your hand over your mouth.
Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.
33 As churning milk makes butter and as one's nose will produce blood if it is twisted, so deeds done in anger produce conflict.
Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.
