Proverbs 29
1 A person who has received many rebukes but who stiffens his neck will be broken in a moment beyond healing.
Człowiek, który czyni twardym [swój] kark mimo częstych nagan, zostanie nagle zniszczony i pozbawiony ratunku.
2 When righteous people increase, the people rejoice, but when a wicked person is the ruler, the people sigh.
Gdy sprawiedliwi są u władzy, lud się weseli, a gdy panują niegodziwi, lud wzdycha.
3 Whoever loves wisdom makes his father rejoice, but he who keeps company with prostitutes destroys his wealth.
Kto miłuje mądrość, raduje swego ojca, a kto zadaje się z nierządnicami, trwoni majątek.
4 The king establishes the land by justice, but the one who demands bribes tears it down.
Król utwierdza ziemię sądem, ale kto przyjmuje dary, burzy ją.
5 A man who flatters his neighbor is spreading a net for his feet.
Człowiek, który pochlebia swemu bliźniemu, rozciąga sieć przed jego nogami.
6 In the sin of an evil person is a trap, but the righteous person sings and rejoices.
Grzech złego człowieka jest jego sidłem, ale sprawiedliwy śpiewa i weseli się.
7 The righteous person knows the rights of the poor; the wicked person does not understand such knowledge.
Sprawiedliwy zważa na sprawę ubogich, [a] niegodziwemu nie zależy na jej poznawaniu.
8 Mockers set a city on fire, but those who are wise turn away wrath.
Szydercy prowadzą miasto w sidła, ale mądrzy odwracają gniew.
9 When a wise person has an argument with a fool, he rages and laughs, and there will be no rest.
Jeśli mądry człowiek spiera się z głupim, czy się gniewa, czy się śmieje, nie [ma] pokoju.
10 The bloodthirsty hate the one who is blameless and seek the life of the upright.
Krwiożercy nienawidzą prawego, ale sprawiedliwi szukają jego duszy.
11 A fool reveals all his anger, but a wise man holds it back and calms himself down.
Głupi ujawnia cały swój umysł, a mądry zachowuje go na później.
12 If a ruler pays attention to lies, all his officials will be wicked.
Jeśli władca słucha kłamstw, to wszyscy jego słudzy są niegodziwi.
13 The poor person and the oppressor are similar, for Yahweh gives light to the eyes of them both.
Ubogi i zdzierca spotykają się, a PAN obu oświeca oczy.
14 If a king judges the poor by the truth, his throne will be established forever.
Tron króla, który sądzi ubogich według prawdy, będzie umocniony na wieki.
15 The rod and reproof give wisdom, but a child freed from discipline puts his mother to shame.
Rózga i upomnienia dają mądrość, a samowolne dziecko przynosi wstyd swojej matce.
16 When wicked people are in power, transgression increases, but righteous people will see the downfall of those wicked people.
Gdy niegodziwi się mnożą, to mnoży się i przestępstwo, lecz sprawiedliwi ujrzą ich upadek.
17 Discipline your son and he will give you rest; he will bring delights into your life.
Karć swego syna, a da ci odpocząć i przyniesie rozkosz twojej duszy.
18 Where there is no prophetic vision the people run wild, but the one who keeps the law is blessed.
Gdy nie ma proroctwa, lud ginie, a kto przestrzega prawa, jest błogosławiony.
19 A slave will not be corrected by words, for though he understands, there will be no response.
Sługi nie poprawi się słowami, bo choć rozumie, jednak nie odpowiada.
20 See a man who is hasty in his words? There is more hope for a fool than for him.
Widzisz człowieka, który jest pochopny w swoich słowach? Więcej nadziei dla głupca niż dla niego.
21 One who pampers his slave from youth, at the end of it there will be trouble.
Kto czule wychowuje sługę od młodości, na ostatek będzie go miał za syna.
22 An angry person stirs up strife and a master of rage commits many sins.
Człowiek gniewliwy wszczyna spór, a człowiek porywczy mnoży grzechy.
23 A person's pride brings him low, but one who has a humble spirit will be given honor.
Pycha człowieka poniża go, ale pokorny w duchu dostąpi chwały.
24 One who shares with a thief hates his own life; he hears the curse and says nothing.
Wspólnik złodzieja nienawidzi swojej duszy; słyszy przekleństwa, a nie wydaje [go].
25 The fear of man makes a snare, but the one who trusts in Yahweh will be protected.
Strach przed człowiekiem zastawia sidła, ale kto ufa PANU, będzie bezpieczny.
26 Many are those who seek the face of the ruler, but from Yahweh is justice for a person.
Wielu zabiega o względy władcy, ale sąd każdego człowieka pochodzi od PANA.
27 An unjust man is an abomination to righteous people, but the one whose way is upright is detestable to the wicked person.
Bezbożny budzi odrazę w sprawiedliwych, a kto postępuje uczciwie, budzi odrazę w niegodziwych.
