Proverbs 28
1 The wicked people run away when no one chases them, but righteous people are as bold as a young lion.
Niegodziwi uciekają, choć nikt ich nie goni, ale sprawiedliwi są dzielni jak lew.
2 Because of the transgression of a land, it has many rulers, but with a man of understanding and knowledge, it will last a long time.
Z powodu grzechu ziemi wielu [jest] jej władców, ale dzięki człowiekowi roztropnemu i rozumnemu będzie trwała.
3 A poor person who oppresses other poor people is like a beating rain that leaves no food.
Ubogi człowiek, który gnębi biednych, [jest jak] gwałtowny deszcz, po którym nie ma chleba.
4 Those who forsake the law praise wicked people, but those who keep the law fight against them.
Ci, którzy odstępują od prawa, chwalą niegodziwych, lecz ci, którzy przestrzegają prawa, zwalczają ich.
5 Evil men do not understand justice, but those who seek Yahweh understand everything.
Źli ludzie nie rozumieją sądu, ale ci, którzy szukają PANA, rozumieją wszystko.
6 It is better for a poor person who walks in his integrity, than for a rich person who is crooked in his ways.
Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek przewrotny w [swych] drogach, chociaż jest bogaty.
7 He who keeps the law is a son who has understanding, but one who is a companion of gluttons shames his father.
Kto przestrzega prawa, jest rozumnym synem, a towarzysz rozwiązłych hańbi swego ojca.
8 The one who makes his fortune by charging too much interest gathers his wealth for another who will have pity on poor people.
Kto pomnaża swój majątek lichwą i odsetkami, zbiera go dla tego, kto zlituje się nad ubogimi.
9 If one turns away his ear from hearing the law, even his prayer is detestable.
Kto odwraca swe ucho, aby nie słyszeć prawa, nawet jego modlitwa budzi odrazę.
10 Whoever misleads the upright into an evil way will fall into his own pit, but the blameless will have a good inheritance.
Kto sprowadza prawych na złą drogę, sam wpadnie we własny dół, ale nienaganni odziedziczą dobro.
11 The rich person may be wise in his own eyes, but a poor person who has understanding will find him out.
Bogacz jest mądry w swoich oczach, ale rozumny biedak go bada.
12 When the righteous triumph, there is great glory; but when the wicked arise, people are sought out.
Gdy sprawiedliwi się radują, jest wielka chwała, a gdy niegodziwi powstają, człowiek się kryje.
13 The one who hides his sins will not prosper, but the one who confesses them and forsakes them will be shown mercy.
Kto ukrywa swe grzechy, nie będzie miał szczęścia, ale kto [je] wyznaje i porzuca, dostąpi miłosierdzia.
14 The one who always lives with reverence is blessed, but whoever hardens his heart will fall into trouble.
Błogosławiony człowiek, który się zawsze boi, ale kto zatwardza swoje serce, wpada w nieszczęście.
15 Like a roaring lion or a charging bear is a wicked ruler over poor people.
Jak lew ryczący i zgłodniały niedźwiedź, tak niegodziwy władca panujący nad ubogim ludem.
16 The ruler who lacks understanding is a cruel oppressor, but the one who hates dishonesty will prolong his days.
Władca bezrozumny jest wielkim ciemięzcą, [a] kto nienawidzi chciwości, przedłuży swoje dni.
17 If a man is guilty because he has shed someone's blood, he will be a fugitive until death and no one will help him.
Człowiek, który przeleje krew ludzką, ucieknie aż do dołu; [niech] nikt go nie zatrzymuje.
18 Whoever walks with integrity will be kept safe, but the one whose way is crooked will suddenly fall.
Kto postępuje uczciwie, będzie wybawiony, a przewrotny na [swoich] drogach nagle upadnie.
19 The one who works his land will have plenty of food, but whoever follows worthless pursuits will have plenty of poverty.
Kto uprawia swoją ziemię, nasyci się chlebem, a kto naśladuje próżniaków, nasyci się nędzą.
20 A faithful man will have great blessings, but the one who gets rich quickly will not go unpunished.
Wierny człowiek będzie opływał w błogosławieństwa, a kto chce się szybko wzbogacić, nie będzie bez winy.
21 It is not good to show partiality, but for a piece of bread a man will do wrong.
Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę, bo dla kęsa chleba niejeden popełni przestępstwo.
22 A stingy man hurries after riches, but he does not know that poverty will come upon him.
Kto chce szybko się wzbogacić, ma złe oko, a nie wie, że przyjdzie na niego bieda.
23 Whoever disciplines someone, afterward will find more favor from him than from the one who flatters him with his tongue.
Kto strofuje człowieka, znajdzie potem [więcej] przychylności niż ten, który pochlebia językiem.
24 Whoever robs his father and his mother and says, “That is no sin,” he is the companion of the one who destroys.
Kto kradnie ojcu lub matce i mówi: To nie grzech, jest towarzyszem zbójcy.
25 A greedy man stirs up conflict, but the one who trusts in Yahweh will prosper.
Człowiek wyniosły wszczyna spór, ale kto pokłada ufność w PANU, będzie nasycony.
26 One who trusts in his own heart is a fool, but whoever walks in wisdom will keep away from danger.
Kto ufa własnemu sercu, jest głupi, a kto mądrze postępuje, będzie ocalony.
27 The one who gives to the poor will lack nothing, but whoever closes his eyes to them will receive many curses.
Kto daje ubogiemu, nie zazna braku, a [na tego], kto odwraca swe oczy [od niego], spadnie wiele przekleństw.
28 When the wicked arise, people hide themselves; but when they perish, the righteous increase.
Gdy niegodziwi powstają, ludzie się kryją, ale gdy giną, sprawiedliwi się mnożą.
