Proverbs 25
1 These are more proverbs of Solomon, copied by the men of Hezekiah, king of Judah.
Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
2 It is the glory of God to conceal a matter, but the glory of kings to search it out.
Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì, tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
3 Like the heavens are for height and the earth is for depth, so the heart of kings is unsearchable.
Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu, lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
4 Remove the dross from the silver and a metal worker can use the silver in his craft.
Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc, con có vật liệu để chế tạo vật quý.
5 Even so, remove wicked people from the presence of the king and his throne will be established by doing what is right.
Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua, ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
6 Do not honor yourself in the king's presence and do not stand in the place designated for great people.
Trước mặt vua, con chớ phô trương, cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
7 It is better for him to say to you, “Come up here,” than for him to humiliate you before a nobleman. What you have witnessed,
Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao, còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
8 do not bring quickly to trial. For what will you do in the end when your neighbor puts you to shame?
Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả, vì biết đâu con phải bị thua. Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
9 Argue your case between you and your neighbor himself and do not disclose another's secret,
Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất, nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
10 or else the one who hears you will bring shame upon you and an evil report about you that cannot be silenced.
Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu, và con không thể rút lại được lời mình.
11 Apples of gold in settings of silver is a word spoken in the right situation.
Lời bàn đúng lúc, chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
12 A gold ring or jewelry made of fine gold is a wise rebuke to a listening ear.
Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan, là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
13 Like the cold of snow at harvest time is a faithful messenger for those who sent him; he brings back the life of his masters.
Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình. Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
14 Clouds and wind without rain is the one who boasts about a gift he does not give.
Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời, giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
15 With patience a ruler can be persuaded and a soft tongue can break a bone.
Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực, lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
16 If you find honey, eat just enough— otherwise, having too much of it, you vomit it up.
Con có thích mật ong? Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
17 Do not set your foot in your neighbor's house too often, he may become tired of you and hate you.
Chớ đến nhà láng giềng thường quá, e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
18 A man who bears false witness against his neighbor is like a club used in war, or a sword, or a sharp arrow.
Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy, hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
19 An unfaithful man in whom you trust in a time of trouble is like a bad tooth or a foot that slips.
Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy, chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
20 Like a person who takes off a garment in cold weather, or like vinegar poured upon carbonate of soda, is the one who sings songs to a heavy heart.
Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã, cũng như lột áo người ngày đông tháng giá, như đổ giấm vào vết thương.
21 If your enemy is hungry, give him food to eat, and if he is thirsty, give him water to drink,
Đói cho ăn, khát cho uống, săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
22 for you will shovel coals of fire on his head and Yahweh will reward you.
Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ, và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
23 As surely as the north wind brings rain, so a tongue that tells secrets will result in angry faces.
Gió bấc đem mưa, nói hành sinh giận.
24 It is better to live on a corner of the roof than in a house shared with a quarreling wife.
Thà ở nơi góc mái nhà, còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
25 Like cold waters to one who is thirsty, so is good news from a far country.
Được tin lành từ xứ xa đưa vào, như được nước mát lúc khát khao.
26 Like a fouled spring or a ruined fountain is a righteous person tottering before wicked people.
Người công chính ngã quỵ trước người gian ác, sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
27 It is not good to eat too much honey; that is like searching for honor after honor.
Ăn nhiều mật có hại, tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
28 A person without self-control is like a city breached and without walls.
Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ, như thành bỏ ngỏ không có tường.
