Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, observe carefully what is before you,
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 and put a knife to your throat if you are a person who likes to eat a lot of food.
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Do not crave his delicacies, for it is the food of lies.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Do not work too hard to gain wealth; be wise enough to know when to stop.
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 Will you let your eyes light upon it? It will be gone, for it will surely take up wings like an eagle and fly off to the sky.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Do not eat the food of one with an evil eye— and do not crave his delicacies,
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 for he is the kind of man who counts the price of the food. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 You will vomit up the little you have eaten and you will have wasted your compliments.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 Do not speak in the hearing of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Do not move an ancient boundary stone or encroach on the fields of orphans,
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 for their Redeemer is strong and he will plead their case against you.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Apply your heart to instruction and your ears to words of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Do not withhold instruction from a child, for if you discipline him, he will not die.
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My son, if your heart is wise, then my heart also will be glad;
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 my inmost being will rejoice when your lips speak what is right.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Do not let your heart envy sinners, but continue in the fear of Yahweh all the day.
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 Surely there is a future and your hope will not be cut off.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 Hear—you!—my son, and be wise and direct your heart in the way.
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Do not associate with drunkards, or with gluttonous eaters of meat,
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 for the drunkard and the glutton become poor and slumber will clothe them with rags.
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Listen to your father who begot you and do not despise your mother when she is old.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Buy the truth, but do not sell it; buy wisdom, instruction, and understanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 The father of the righteous person will greatly rejoice, and he who begets a wise child will be glad in him.
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 Let your father and your mother be glad and let her who bore you rejoice.
26 My son, give me your heart and let your eyes observe my ways.
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For a prostitute is a deep pit, and an immoral woman is a narrow well.
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 She lies in wait like a robber and she increases the number of the treacherous among humanity.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has fights? Who has complaining? Who has wounds for no reason? Who has bloodshot eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 Those who linger over wine, those who try the mixed wine.
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Do not look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup and goes down smoothly.
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 In the last it bites like a serpent and it stings like an adder.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 Your eyes will see strange things and your heart will utter perverse things.
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 You will be as one who sleeps on the high seas or lies on the top of a mast.
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 “They hit me,” you will say, “but I was not hurt. They beat me, but I did not feel it. When will I wake up? I will seek another drink.”
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
