Proverbs 22
1 A good name is to be chosen over great riches and favor is better than silver and gold.
Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
2 Rich and poor people have this in common— Yahweh is the maker of all of them.
Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
3 A prudent man sees trouble and hides himself, but the naive go on and suffer because of it.
Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
4 The reward for humility and fear of Yahweh is riches, honor, and life.
Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
5 Thorns and snares lie in the path of the perverse; whoever guards his life will keep far from them.
Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
6 Teach a child the way he should go and when he is old he will not turn away from that instruction.
Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
7 Rich people rule over poor people and one who borrows is a slave to the one who lends.
Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
8 He who sows injustice will reap trouble and the rod of his fury will fade away.
Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
9 The one who has a generous eye will be blessed, for he shares his bread with the poor.
Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
10 Drive away the mocker, and out goes strife; disputes and insults will cease.
Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
11 The one who loves a pure heart and whose speech is gracious, he will have the king for his friend.
Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
12 The eyes of Yahweh keep watch over knowledge, but he overthrows the words of the treacherous.
Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
13 The lazy person says, “There is a lion in the street! I will be killed in the open places.”
Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
14 The mouth of an adulteress is a deep pit; Yahweh's anger is stirred up against anyone who falls into it.
Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
15 Foolishness is bound up in the heart of a child, but the rod of discipline drives it far away.
Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
16 The one who oppresses poor people to increase his wealth, or gives to rich people, will come to poverty.
Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
17 Incline your ear and listen to the words of the wise and apply your heart to my knowledge,
Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
18 for it will be pleasant for you if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
19 So your trust may be in Yahweh, I teach them to you today—even to you.
Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
20 Have I not written for you thirty sayings of instruction and knowledge,
Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
21 to teach you truth in these trustworthy words, so you may give trustworthy answers to those who sent you?
Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
22 Do not rob the poor because he is poor, or crush the needy at the gate,
Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
23 for Yahweh will plead their case, and he will rob of life those who robbed them.
Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
24 Do not make a friend of someone who is ruled by anger and you must not go with one who rages,
Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
25 or you will learn his ways and you will take bait for your soul.
Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
26 Do not be one who strikes hands in making a pledge, or who puts up security for debts.
Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
27 If you lack the means to pay, what could stop someone from taking away your bed from under you?
Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
28 Do not remove the ancient boundary stone that your fathers have set.
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
29 Do you see a man skilled at his work? He will stand before kings; he will not stand before common people.
Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
