Proverbs 20
1 Wine is a mocker and strong drink is a brawler; whoever is led astray by drink is not wise.
Ang alak ay manunuya, ang matapang na alak ay manggugulo; at sinomang napaliligaw sa kaniya ay hindi pantas.
2 The fear of a king is like the fear of a young lion that is roaring; the one who makes him angry forfeits his life.
Ang kakilabutan ng hari ay parang ungal ng leon: ang namumungkahi sa kaniya sa galit ay nagkakasala laban sa kaniyang sariling buhay.
3 It is an honor for anyone to avoid conflict, but every fool jumps into an argument.
Karangalan sa tao ang magingat sa pakikipagkaalit: nguni't bawa't mangmang ay magiging palaaway.
4 The lazy person does not plow in autumn; he seeks a crop at harvest time but will have nothing.
Ang tamad ay hindi magaararo dahil sa tagginaw; kaya't siya'y magpapalimos sa pagaani, at wala anoman.
5 The purpose in a human heart is like deep water, but someone with understanding will draw it out.
Payo sa puso ng tao ay parang malalim na tubig; nguni't iibigin ng taong naguunawa.
6 Many a person proclaims he is loyal, but who can find one who is faithful?
Maraming tao ay magtatanyag bawa't isa ng kaniyang sariling kagandahang-loob: nguni't sinong makakasumpong sa taong tapat?
7 The righteous person walks in his integrity, and his sons who follow after him will be blessed.
Ang ganap na tao na lumalakad sa kaniyang pagtatapat, mapapalad ang kaniyang mga anak na susunod sa kaniya.
8 A king who sits on the throne performing the duties of a judge is winnowing with his eyes all the evil that is before him.
Ang hari na nauupo sa luklukan ng kahatulan pinananabog ng kaniyang mga mata ang lahat na kasamaan.
9 Who can say, “I have kept my heart pure; I am clean from my sin”?
Sinong makapagsasabi, nilinis ko ang aking puso, ako'y dalisay sa aking kasalanan?
10 Differing weights and unequal measures— Yahweh hates them both.
Mga iba't ibang panimbang, at mga iba't ibang takalan, kapuwa mga karumaldumal sa Panginoon.
11 Even a youth is known by his actions, by whether his conduct is pure and upright.
Ang bata man ay nagpapakilala sa kaniyang mga gawa, kung ang kaniyang gawa ay magiging malinis, at kung magiging matuwid.
12 Ears that hear and eyes that see— Yahweh made them both.
Ang nakikinig na tainga, at ang nakakakitang mata, kapuwa ginawa ng Panginoon.
13 Do not love sleep or you will come to poverty; open your eyes and you will have plenty to eat.
Huwag mong ibigin ang pagtulog, baka ka madukha; idilat mo ang iyong mga mata, at mabubusog ka ng tinapay.
14 “Bad! Bad!” says the buyer, but when he goes away he boasts.
Walang halaga, walang halaga, sabi ng mamimili: nguni't pagka nakalayo siya, naghahambog nga.
15 There is gold and an abundance of costly stones, but lips of knowledge are a precious jewel.
May ginto, at saganang mga rubi: nguni't ang mga labi ng kaalaman ay mahalagang hiyas.
16 Take a garment of one who has put up security for a stranger, and hold it in pledge when he puts up security for an immoral woman.
Kunin mo ang kaniyang suot na nananagot sa di kilala; at tanggapan mo ng sanla ang nananagot sa mga di kilala.
17 Bread gained by deceit tastes sweet, but afterward his mouth will be full of gravel.
Tinapay ng kasinungalingan ay matamis sa tao: nguni't pagkatapos ay mabubusog ang kaniyang bibig ng batong lapok.
18 Plans are established by advice and only with wise guidance should you wage war.
Bawa't panukala ay natatatag sa pamamagitan ng payo: at sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka.
19 A gossip reveals secrets and so you should not associate with people who talk too much.
Ang yumayaong mapaghatid-dumapit ay naghahayag ng mga lihim: kaya't huwag kang makisalamuha sa kaniya na nagbubukang maluwang ng kaniyang mga labi.
20 If a person curses his father or his mother, his lamp will be snuffed out in the middle of darkness.
Siyang sumusumpa sa kaniyang ama o sa kaniyang ina, ang kaniyang ilawan ay papatayin sa salimuot na kadiliman.
21 An inheritance gained quickly at the beginning will do less good in the end.
Ang mana ay matatamong madali sa pasimula; nguni't ang wakas niyao'y hindi pagpapalain.
22 Do not say, “I will pay you back for this wrong!” Wait for Yahweh and he will rescue you.
Huwag mong sabihin, ako'y gaganti ng kasamaan: maghintay ka sa Panginoon, at kaniyang ililigtas ka.
23 Yahweh hates unequal weights and dishonest scales are not good.
Mga iba't ibang panimbang ay karumaldumal sa Panginoon; at ang sinungaling na timbangan ay hindi mabuti.
24 A person's steps are directed by Yahweh; how then can he understand his way?
Ang mga lakad ng tao ay sa Panginoon; paano ngang mauunawa ng tao ang kaniyang lakad?
25 It is a snare for a person to say rashly, “This thing is holy,” and begin to think about what it means only after making his vow.
Silo nga sa tao ang magsabi ng walang pakundangan, banal nga, at magsiyasat pagkatapos ng mga panata.
26 A wise king winnows the wicked and he turns a threshing wheel over them.
Ang pantas na hari ay nagpapapanabog ng masama. At dinadala sa kanila ang gulong na panggiik.
27 The spirit of a person is the lamp of Yahweh, searching all his inmost parts.
Ang diwa ng tao ay ilawan ng Panginoon, na sumisiyasat ng mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
28 Covenant faithfulness and trustworthiness preserve the king; his throne is made secure by love.
Kagandahang-loob at katotohanan ay nagpapalagi sa hari: at ang kaniyang luklukan ay inaalalayan ng kagandahang-loob.
29 The glory of young men is their strength and the splendor of old people is their gray hair.
Ang kaluwalhatian ng mga binata ay ang kanilang kalakasan: at ang kagandahan ng matanda ay ang ulong may uban.
30 Blows that make a wound cleanse away evil and beatings make the innermost parts clean.
Ang mga latay na sumasakit ay lumilinis ng kasamaan: at ang mga hampas ay dinaramdam sa mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
