Proverbs 16
1 The plans of the heart belong to a person, but from Yahweh comes the answer from his tongue.
Көңүлдики нийәтләр инсанға тәвәдур; Бирақ тилниң җавави Пәрвәрдигарниң илкидидур.
2 All of a person's ways are pure in his own eyes, but Yahweh weighs the spirits.
Инсан өзиниң һәммә қилған ишини пак дәп биләр; Лекин қәлбдики нийәтләрни Пәрвәрдигар таразиға селип тартип көрәр.
3 Commit your works to Yahweh and your plans will succeed.
Нийәт қилған ишлириңни Пәрвәрдигарға тапшурғин, Шундақ қилғанда планлириң пишип чиқар.
4 Yahweh has made everything for its purpose, even the wicked for the day of trouble.
Пәрвәрдигар барлиқ мәвҗудийәтниң һәр бирини мәлум мәхсәт билән апиридә қилған; Һәтта яманларниму балаю-апәт күни үчүн яратқандур.
5 Yahweh hates everyone who has an arrogant heart, but be sure of this, they will not go unpunished.
Тәкәббурлуққа толған көңүлләрниң һәр бири Пәрвәрдигарға жиркиничликтур; Қол тутушуп бирләшсиму, җазасиз қалмас.
6 By covenant faithfulness and trustworthiness iniquity is atoned for and by the fear of Yahweh people turn away from evil.
Муһәббәт-шәпқәт вә һәқиқәт билән гуналар кафарәт қилинип йепилар; Пәрвәрдигардин әйминиш адәмләрни яманлиқтин халий қилар.
7 When a person's ways are pleasing to Yahweh, he makes even that person's enemies to be at peace with him.
Адәмниң ишлири Пәрвәрдигарни хурсән қилса, У һәтта дүшмәнлириниму униң билән енақлаштурар.
8 Better is a little with what is right, than a large income with injustice.
Һалал алған аз, Һарам алған көптин әвзәлдур.
9 In his heart a person plans out his way, but Yahweh directs his steps.
Инсан көңлидә өз йолини тохтитар; Амма қәдәмлирини тоғрилайдиған Пәрвәрдигардур.
10 Insightful decisions are on the lips of a king, his mouth should not betray justice.
Һәтта падишаниң ләвлиригә қаритип әпсун оқулсиму, Униң ағзи тоғра һөкүмдин чәтнимәс.
11 Honest scales come from Yahweh; all the weights in the bag are his work.
Адил тараза-мизанлар Пәрвәрдигарға хастур; Тараза ташлириниң һәммисини У ясиғандур.
12 When kings do wicked things, that is something to be despised, for a throne is established by doing what is right.
Падиша рәзиллик қилса жиркиничликтур, Чүнки тәхт һәққанийәт биләнла мәһкәм турар.
13 A king delights in lips that say what is right and he loves the one who speaks directly.
Һәққаний сөзлигән ләвләр падишаларниң хурсәнлигидур; Улар дурус сөзлигүчиләрни яхши көрәр.
14 A king's wrath is a messenger of death but a wise man will try to calm his anger.
Падишаһниң қәһри гоя өлүмниң әлчисидур; Бирақ дана киши [униң ғәзивини] тиничландурар.
15 In the light of a king's face is life and his favor is like a cloud that brings a spring rain.
Падишаһниң чирайиниң нури кишигә җан киргүзәр; Униң шәпқити вақтида яққан «кейинки ямғур»дур.
16 How much better it is to get wisdom than gold. To get understanding should be chosen more than silver.
Даналиқ елиш алтун елиштин нәқәдәр әвзәлдур; Йорутулушни таллаш күмүчни таллаштин шунчә үстүндур!
17 The highway of upright people turns away from evil; the one who protects his life guards his way.
Дурус адәмниң егиз көтирилгән йоли яманлиқтин айрилиштур; Өз йолиға еһтият қилған киши җенини сақлап қалар.
18 Pride comes before destruction and a haughty spirit before a downfall.
Мәғрурлуқ һалак болуштин авал келәр, Тәкәббурлуқ жиқилиштин авал келәр.
19 It is better to be humble among poor people than to divide the spoil with proud people.
Кәмтәр болуп мискинләр билән барди-кәлдидә болуш, Тәкәббурлар билән һарам мал бөлүшкәндин әвзәлдур.
20 Whoever contemplates what they are taught will find what is good, and those who trust in Yahweh will be blessed.
Кимки ишни пәм-парасәт билән қилса пайда тапар; Пәрвәрдигарға таянған болса, бәхит-саадәт көрәр.
21 The one who is wise in heart is called discerning and sweetness of speech improves the ability to teach.
Көңли дана киши сәгәк атилар; Йеқимлиқ сөзләр адәмләрниң билимини ашурар.
22 Understanding is a fountain of life to the one who has it, but the instruction of fools is their foolishness.
Пәм-парасәт өзигә егә болғанларға һаятлиқниң булиқидур; Әқилсизләргә тәлим бәрмәкниң өзи әқилсизликтур.
23 The heart of a wise person gives insight to his mouth and adds persuasiveness to his lips.
Ақиланә кишиниң қәлби ағзидин әқил чиқирар; Униң ләвзигә билимни зиядә қилар.
24 Pleasant words are a honeycomb— sweet to the soul and healing to the bones.
Йеқимлиқ сөзләр гоя һәсәлдур; Көңүлләрни хуш қилип тәнгә давадур.
25 There is a way that seems right to a man, but its end is the way to death.
Адәм балисиға тоғридәк көрүнидиған бир йол бар, Лекин ақивити һалакәткә баридиған йоллардур.
26 The laborer's appetite works for him; his hunger urges him on.
Ишлигүчиниң иштийи уни ишқа салар; Униң қарни униңға һайдакчилик қилар.
27 A worthless person digs up mischief and his speech is like a scorching fire.
Муттәһәм киши яман гәпни колап жүрәр; Униң ләвлири лавулдап турған отқа охшар.
28 A perverse person stirs up conflict and a gossip separates close friends.
Әгир адәм җедәл-маҗира туғдурғучидур; Ғәйвәтчи йеқин достларни айриветәр.
29 A man of violence lies to his neighbor and leads him down a path that is not good.
Зораван киши йеқин адимини аздурар; Уни яман йолға башлап кирәр.
30 The one who winks the eye is plotting perverse things; those who purse the lips will bring evil to pass.
Көзини жумувалған киши яман нийәтни ойлар; Левини чишлигән киши яманлиққа тәйярдур.
31 Gray hair is a crown of glory; it is gained by living the right way.
Һәққанийәт йолида ақарған чач, Адәмниң шөһрәт таҗидур.
32 It is better to be slow to anger than to be a warrior and one who rules his spirit is stronger than one who conquers a city.
Асан аччиқлимайдиған киши палвандин әвзәлдур; Өзини тутувалған шәһәр алғандинму үстүндур.
33 The lots are cast into the lap, but the decision is from Yahweh.
Чәк етәккә ташланғини билән, Лекин нәтиҗиси пүтүнләй Пәрвәрдигардиндур.
