Proverbs 16
1 The plans of the heart belong to a person, but from Yahweh comes the answer from his tongue.
W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.
2 All of a person's ways are pure in his own eyes, but Yahweh weighs the spirits.
Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.
3 Commit your works to Yahweh and your plans will succeed.
Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.
4 Yahweh has made everything for its purpose, even the wicked for the day of trouble.
PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.
5 Yahweh hates everyone who has an arrogant heart, but be sure of this, they will not go unpunished.
Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.
6 By covenant faithfulness and trustworthiness iniquity is atoned for and by the fear of Yahweh people turn away from evil.
Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.
7 When a person's ways are pleasing to Yahweh, he makes even that person's enemies to be at peace with him.
Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.
8 Better is a little with what is right, than a large income with injustice.
Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.
9 In his heart a person plans out his way, but Yahweh directs his steps.
Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.
10 Insightful decisions are on the lips of a king, his mouth should not betray justice.
Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.
11 Honest scales come from Yahweh; all the weights in the bag are his work.
Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
12 When kings do wicked things, that is something to be despised, for a throne is established by doing what is right.
Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.
13 A king delights in lips that say what is right and he loves the one who speaks directly.
Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.
14 A king's wrath is a messenger of death but a wise man will try to calm his anger.
Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.
15 In the light of a king's face is life and his favor is like a cloud that brings a spring rain.
W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.
16 How much better it is to get wisdom than gold. To get understanding should be chosen more than silver.
O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.
17 The highway of upright people turns away from evil; the one who protects his life guards his way.
Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.
18 Pride comes before destruction and a haughty spirit before a downfall.
Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.
19 It is better to be humble among poor people than to divide the spoil with proud people.
Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.
20 Whoever contemplates what they are taught will find what is good, and those who trust in Yahweh will be blessed.
Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.
21 The one who is wise in heart is called discerning and sweetness of speech improves the ability to teach.
Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.
22 Understanding is a fountain of life to the one who has it, but the instruction of fools is their foolishness.
Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.
23 The heart of a wise person gives insight to his mouth and adds persuasiveness to his lips.
Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.
24 Pleasant words are a honeycomb— sweet to the soul and healing to the bones.
Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.
25 There is a way that seems right to a man, but its end is the way to death.
Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.
26 The laborer's appetite works for him; his hunger urges him on.
Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].
27 A worthless person digs up mischief and his speech is like a scorching fire.
Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.
28 A perverse person stirs up conflict and a gossip separates close friends.
Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.
29 A man of violence lies to his neighbor and leads him down a path that is not good.
Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.
30 The one who winks the eye is plotting perverse things; those who purse the lips will bring evil to pass.
Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.
31 Gray hair is a crown of glory; it is gained by living the right way.
Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.
32 It is better to be slow to anger than to be a warrior and one who rules his spirit is stronger than one who conquers a city.
Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.
33 The lots are cast into the lap, but the decision is from Yahweh.
Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.
