Proverbs 15
1 A gentle answer turns away wrath, but a harsh word stirs up anger.
Łagodna odpowiedź uśmierza zapalczywość, a przykre słowa wzniecają gniew.
2 The tongue of wise people compliments knowledge, but the mouth of fools pours out folly.
Język mądrych zdobi wiedzę, ale usta głupich tryskają głupotą.
3 The eyes of Yahweh are everywhere, keeping watch over the evil and the good.
Oczy PANA są na każdym miejscu, upatrują złych i dobrych.
4 A healing tongue is a tree of life, but a deceitful tongue crushes the spirit.
Zdrowy język [jest] drzewem życia, a jego przewrotność [jest] zniszczeniem dla ducha.
5 A fool has contempt for his father's instruction, but he who learns from correction is prudent.
Głupi gardzi pouczeniem swego ojca, a kto przyjmuje upomnienia, jest roztropny.
6 In the house of the righteous person there is great treasure, but the earnings of the wicked person give him trouble.
W domu sprawiedliwego [jest] wielki dostatek, a w dochodach niegodziwego jest zamieszanie.
7 The lips of wise people scatter knowledge about, but not so the hearts of fools.
Wargi mądrych szerzą wiedzę, a serce głupich nie.
8 Yahweh hates the sacrifices of wicked people, but the prayer of upright people is his delight.
Ofiara niegodziwych budzi odrazę w PANU, [a] modlitwa prawych mu się podoba.
9 Yahweh hates the way of wicked people, but he loves the one who pursues what is right.
Droga niegodziwego wzbudza odrazę w PANU, a miłuje on tego, kto podąża za sprawiedliwością.
10 Harsh discipline awaits anyone who forsakes the way and he who hates correction will die.
Sroga kara [należy się] temu, kto zbacza z drogi, a kto nienawidzi upomnień, umrze.
11 Sheol and destruction are open before Yahweh; how much more the hearts of the sons of mankind? (Sheol h7585)
Piekło i zatracenie [są] przed PANEM; o ileż bardziej serca synów ludzkich. (Sheol h7585)
12 The mocker resents correction; he will not go to the wise.
Szyderca nie miłuje tego, który go strofuje, ani nie pójdzie do mądrych.
13 A joyful heart makes the face cheerful, but heartache crushes the spirit.
Radosne serce rozwesela twarz, [ale] gdy smutek w sercu, duch jest przygnębiony.
14 The heart of the discerning seeks knowledge, but the mouth of fools feeds on folly.
Serce rozumne szuka wiedzy, a usta głupich karmią się głupotą.
15 All the days of oppressed people are miserable, but a cheerful heart has an unending feast.
Wszystkie dni strapionego [są] złe, ale kto jest wesołego serca, ma nieustanną ucztę.
16 Better is little with the fear of Yahweh than great treasure with confusion.
Lepiej [mieć] mało z bojaźnią PANA niż wielki skarb z kłopotem.
17 Better is a meal with vegetables where there is love than a fatted calf served with hatred.
Lepsza jest potrawa z jarzyn, gdzie miłość, niż tuczny wół, gdzie panuje nienawiść.
18 An angry man stirs up arguments, but a person who is slow to anger quiets a quarrel.
Człowiek gniewny wszczyna kłótnie, a nieskory do gniewu łagodzi spory.
19 The path of the sluggard is like a place with a hedge of thorns, but the path of the upright is a built-up highway.
Droga leniwego jest jak płot cierniowy, a ścieżka prawych jest wyrównana.
20 A wise son brings joy to his father, but a foolish person despises his mother.
Mądry syn jest radością ojca, a człowiek głupi gardzi własną matką.
21 Folly delights a person who lacks sense, but the one who has understanding walks a straight path.
Głupota [jest] radością dla nierozumnego, a człowiek roztropny postępuje uczciwie.
22 Plans go wrong where there is no advice, but with numerous advisors they succeed.
Gdzie nie ma rady, nie udają się zamysły; powiodą się zaś przy mnóstwie doradców.
23 A person finds joy when he gives a pertinent reply; how good is a timely word!
Człowiek cieszy się z odpowiedzi swoich ust, a słowo powiedziane we właściwym czasie jakże jest dobre!
24 The path of life leads upward for prudent people, that they may turn away from Sheol beneath. (Sheol h7585)
Droga życia dla mądrego [jest] w górze, aby uniknął głębokiego piekła. (Sheol h7585)
25 Yahweh tears down the house of the proud, but he protects the property of the widow.
PAN zniszczy dom pysznych, a utwierdzi granicę wdowy.
26 Yahweh hates the thoughts of wicked people, but the words of kindness are pure.
Myśli złego budzą odrazę w PANU, a słowa czystych [są] przyjemne.
27 The robber brings trouble to his family, but the one who hates bribes will live.
Kto jest chciwy zysku, ściąga kłopoty na własny dom, a kto nienawidzi darów, będzie żył.
28 The heart of the righteous person ponders before it answers, but the mouth of wicked people pours out all its evil.
Serce sprawiedliwego rozmyśla nad odpowiedzią, a usta niegodziwych tryskają złymi rzeczami.
29 Yahweh is far away from wicked people, but he hears the prayer of righteous people.
PAN jest daleko od niegodziwych, ale wysłuchuje modlitwy sprawiedliwych.
30 The light of the eyes brings joy to the heart and good news is health to the body.
Światło oczu rozwesela serce, a dobra wieść tuczy kości.
31 If you pay attention when someone corrects how you live, you will remain among wise people.
Ucho, które słucha upomnienia życia, będzie mieszkać pośród mądrych.
32 The one who rejects discipline despises himself, but he who listens to correction gains understanding.
Kto odrzuca karność, gardzi własną duszą, a kto przyjmuje upomnienie, nabiera rozumu.
33 The fear of Yahweh teaches wisdom and humility comes before honor.
Bojaźń PANA [jest] pouczeniem w mądrości, a pokora poprzedza chwałę.
