Proverbs 14
1 The wise woman builds her house, but a foolish woman tears it down with her own hands.
Bawa't pantas na babae ay nagtatayo ng kaniyang bahay: nguni't binubunot ng mangmang, ng kaniyang sariling mga kamay.
2 The one who walks uprightly fears Yahweh, but the one who is dishonest in his ways despises him.
Siyang lumalakad sa kaniyang katuwiran ay natatakot sa Panginoon: nguni't siyang suwail sa kaniyang mga lakad ay humahamak sa kaniya.
3 From the mouth of a fool comes an offshoot of his pride, but the lips of the wise will preserve them.
Sa bibig ng mangmang ay may tungkod ng kapalaluan: nguni't ang mga labi ng pantas ay mangagiingat ng mga yaon.
4 Where there are no cattle the feeding trough is clean, but an abundant crop can come by the strength of an ox.
Kung saan walang baka, ang bangan ay malinis: nguni't ang karamihan ng bunga ay nasa kalakasan ng baka.
5 A faithful witness does not lie, but a false witness breathes out lies.
Ang tapat na saksi ay hindi magbubulaan: nguni't ang sinungaling na saksi ay nagbabadya ng mga kasinungalingan.
6 A mocker seeks wisdom and there is none, but knowledge comes easy to the one who is discerning.
Ang manglilibak ay humahanap ng karunungan at walang nasusumpungan: nguni't ang kaalaman ay madali sa kaniya na naguunawa.
7 Walk away from a foolish person, for you will not find knowledge on his lips.
Paroon ka sa harapan ng taong mangmang, at hindi mo mamamalas sa kaniya ang mga labi ng kaalaman:
8 The wisdom of the prudent person is to understand his own way, but the folly of fools is deception.
Ang karunungan ng mabait ay makaunawa ng kaniyang lakad: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay karayaan.
9 Fools mock when the guilt offering is sacrificed, but among the upright favor is shared.
Ang mangmang ay tumutuya sa sala: nguni't sa matuwid ay may mabuting kalooban.
10 The heart knows its own bitterness and no stranger shares its joy.
Nalalaman ng puso ang kaniyang sariling kapaitan; at ang tagaibang lupa ay hindi nakikialam ng kaniyang kagalakan.
11 The house of wicked people will be destroyed, but the tent of upright people will flourish.
Ang bahay ng masama ay mababagsak: nguni't ang tolda ng matuwid ay mamumukadkad.
12 There is a way that seems right to a man, but its end only leads to death.
May daan na tila matuwid sa isang tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
13 A heart can laugh but still be in pain and joy may end up being grief.
Maging sa pagtawa man ang puso ay nagiging mapanglaw; at ang wakas ng kasayahan ay kabigatan ng loob.
14 The one who is not faithful will get what his ways deserve, but a good person will get what is his.
Ang tumatalikod ng kaniyang puso ay mabubusog ng kaniyang sariling mga lakad: at masisiyahang loob ang taong mabuti.
15 The one who is naive believes everything, but the prudent man thinks about his steps.
Pinaniniwalaan ng musmos ang bawa't salita: nguni't ang mabait ay tumitinging mabuti sa kaniyang paglakad.
16 A wise man fears and turns away from evil, but the fool confidently dismisses a warning.
Ang pantas ay natatakot at humihiwalay sa kasamaan: nguni't ang mangmang ay nagpapakilalang palalo, at timawa.
17 One who is quick to become angry does foolish things, and a person who makes evil schemes is hated.
Siyang nagagalit na madali ay gagawang may kamangmangan: at ang taong may masamang katha ay ipagtatanim.
18 The naive inherit foolishness, but prudent people are crowned with knowledge.
Ang musmos ay nagmamana ng kamangmangan: nguni't ang mabait ay puputungan ng kaalaman.
19 Evil people will bow down before those who are good and those who are wicked will bow down at the gates of the righteous person.
Ang masama ay yumuyukod sa harap ng mabuti; at ang masama ay sa mga pintuang-daan ng matuwid.
20 The poor person is hated even by his own companions, but the rich people have many friends.
Ipinagtatanim ang dukha maging ng kaniyang kapuwa: nguni't ang mayaman ay maraming kaibigan.
21 The one who shows contempt for his neighbor is sinning, but the one who shows favor to the poor is blessed.
Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay nagkakasala: nguni't siyang naaawa sa dukha ay mapalad siya.
22 Do not those who plot evil go astray? But those who plan to do good will receive covenant faithfulness and trustworthiness.
Hindi ba sila nagkakamali na kumakatha ng kasamaan? Nguni't kaawaan at katotohanan ay sasa kanila na nagsisikatha ng mabuti.
23 With all hard work comes a profit, but when there is only talk, it leads to poverty.
Sa lahat ng gawain ay may pakinabang: nguni't ang tabil ng mga labi ay naghahatid sa karalitaan.
24 The crown of wise people is their wealth, but the folly of fools brings them only more folly.
Ang putong ng mga pantas ay ang kanilang mga kayamanan: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay kamangmangan lamang.
25 A truthful witness saves lives, but a false witness breathes out lies.
Ang tapat na saksi ay nagliligtas ng mga tao: nguni't siyang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay nagdaraya.
26 When someone fears Yahweh, he also has much confidence in him; these things will be like a strong place of protection for this man's children.
Sa pagkatakot sa Panginoon ay may matibay na pagkakatiwala: at ang kaniyang mga anak ay magkakaroon ng dakong kanlungan.
27 The fear of Yahweh is a fountain of life, so that a person may turn away from the snares of death.
Ang pagkatakot sa Panginoon ay bukal ng kabuhayan, upang humiwalay sa mga silo ng kamatayan.
28 The glory of a king is found in the great number of his people, but without people the prince is ruined.
Nasa karamihan ng bayan ang kaluwalhatian ng hari: nguni't na sa pangangailangan ng bayan ang kapahamakan ng pangulo.
29 A patient person has great understanding, but the quick-tempered person exalts folly.
Siyang makupad sa pagkagalit ay may dakilang paguunawa: nguni't siyang madaling magalit ay nagbubunyi ng kamangmangan.
30 A tranquil heart is life for the body, but envy rots the bones.
Ang tiwasay na puso ay buhay ng katawan: nguni't ang kapanaghilian ay kabulukan ng mga buto.
31 The one who oppresses the poor curses his Maker, but the one who shows favor to the needy honors him.
Siyang pumipighati sa dukha ay humahamak sa Maylalang sa kaniya. Nguni't siyang naaawa sa mapagkailangan ay nagpaparangal sa kaniya.
32 The wicked person is brought down by his evil actions, but the righteous person has a refuge even in death.
Ang masama ay manahagis sa kaniyang masamang gawa: nguni't ang matuwid ay may kanlungan sa kaniyang kamatayan.
33 Wisdom rests in the heart of the discerning, but even among fools she lets herself be known.
Karunungan ay nagpapahinga sa puso niya na may paguunawa: nguni't ang nasa loob ng mga mangmang ay nalalaman.
34 Doing what is right exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
Ang katuwiran ay nagbubunyi ng bansa: nguni't ang kasalanan ay kakutyaan sa alinmang bayan.
35 The favor of the king is with the servant who acts prudently, but his anger is for the one who acts shamefully.
Ang lingap ng hari ay sa lingkod na gumagawa na may kapantasan: nguni't ang kaniyang poot ay magiging laban sa nakahihiya.
