Matthew 5
1 When Jesus saw the crowds, he went up on the mountain. When he had sat down, his disciples came to him.
O welout ar bobl-se, Jezuz a bignas war ur menez, hag, o vezañ azezet, e ziskibien a dostaas outañ.
2 He opened his mouth and taught them, saying,
O tigeriñ e c'henou, e kelenne anezho, en ur lavarout:
3 “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of heaven.
Eürus ar re baour er spered, rak rouantelezh an neñvoù a zo dezho!
4 Blessed are those who mourn, for they will be comforted.
Eürus ar re a zo er glac'har, rak int a vo frealzet!
5 Blessed are the meek, for they will inherit the earth.
Eürus ar re a zo hegarat, rak int a resevo an douar da hêrezh!
6 Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they will be filled.
Eürus ar re o deus naon ha sec'hed eus ar reizhder, rak int o devo o gwalc'h!
7 Blessed are the merciful, for they will obtain mercy.
Eürus ar re drugarezus, rak int a gavo trugarez!
8 Blessed are the pure in heart, for they will see God.
Eürus ar re o deus ur galon glan, rak int a welo Doue!
9 Blessed are the peacemakers, for they will be called sons of God.
Eürus ar re a zegas ar peoc'h, rak int a vo galvet bugale Doue!
10 Blessed are those who have been persecuted for righteousness' sake, for theirs is the kingdom of heaven.
Eürus ar re a zo gwallgaset abalamour d'ar reizhder, rak rouantelezh an neñvoù a zo dezho!
11 Blessed are you when people insult you and persecute you, and say all kinds of evil things against you falsely for my sake.
Eürus e viot, pa zeuio an dud d'ho tismegañsiñ, d'ho kwallgas, ha da lavarout dre c'haou pep seurt droug a-enep deoc'h abalamour din.
12 Rejoice and be very glad, for great is your reward in heaven. For in this way people persecuted the prophets who lived before you.
En em laouenait, ha tridit gant levenez, rak ho kopr a vo bras en neñvoù; rak evel-se eo bet gwallgaset ar brofeded hag a zo bet araozoc'h.
13 You are the salt of the earth. But if the salt has lost its taste, how can it be made salty again? It is never again good for anything except to be thrown out and trampled under people's feet.
C'hwi a zo holen an douar; met mar koll an holen e vlaz, gant petra e vo e roet en-dro dezhañ? N'eo mui mat, nemet da vezañ taolet er-maez, ha da vezañ mac'het gant treid an dud.
14 You are the light of the world. A city set on a hill cannot be hidden.
C'hwi a zo sklêrijenn ar bed; ur gêr savet war ur menez ne c'hell ket bezañ kuzhet;
15 Neither do people light a lamp and put it under a basket, but rather on the lampstand, and it shines for everyone in the house.
ha ne vez ket enaouet ur c'houlaouenn evit he lakaat dindan ar boezell, met evit he lakaat war ur c'hantolor, hag e sklêrijenno holl dud an ti.
16 Let your light shine before people in such a way that they see your good deeds and praise your Father who is in heaven.
Ra lugerno evel-se ho sklêrijenn dirak an dud, evit ma welint ho madoberoù, ha ma teuint da reiñ gloar d'ho Tad a zo en neñvoù.
17 Do not think that I have come to destroy the law or the prophets. I have come not to destroy them, but to fulfill them.
Na soñjit ket e vefen deuet evit diskar al lezenn pe ar brofeded; n'on ket deuet evit diskar, met evit peurober.
18 For truly I say to you that until heaven and earth pass away, not one jot or one tittle shall in any way pass away from the law, until all things have been accomplished.
Rak, me a lavar deoc'h e gwirionez, betek ma tremeno an neñv hag an douar, ne dremeno ket eus al lezenn, nag un iota, nag ur poentig a lizherenn, ken na vo peurc'hraet holl.
19 Therefore whoever breaks the least one of these commandments and teaches others to do so will be called least in the kingdom of heaven. But whoever keeps them and teaches them will be called great in the kingdom of heaven.
Piv bennak eta a dorro an disterañ eus ar gourc'hemennoù-mañ, hag a zesko evel-se d'an dud, a vo galvet ar bihanañ e rouantelezh an neñvoù; met piv bennak o miro hag o desko d'ar re all, hennezh a vo galvet bras e rouantelezh an neñvoù.
20 For I say to you that unless your righteousness exceeds the righteousness of the scribes and Pharisees, you will in no way enter the kingdom of heaven.
Rak, me a lavar deoc'h, ma ne da ket ho reizhder dreist hini ar skribed hag ar farizianed, n'antreot ket e rouantelezh an neñvoù.
21 You have heard that it was said to them in ancient times, 'Do not kill,' and, 'Whoever kills will be in danger of the judgment.'
Klevet hoc'h eus penaos eo bet lavaret d'ar re gozh: Ne lazhi ket; rak piv bennak a lazho, a vo dleet dezhañ ar varnedigezh.
22 But I say to you that everyone who is angry with his brother will be in danger of the judgment; and whoever says to his brother, 'You worthless person!' will be in danger of the council; and whoever says, 'You fool!' will be in danger of the fire of hell. (Geenna g1067)
Met me a lavar deoc'h penaos piv bennak a fuloro ouzh e vreur [hep abeg], a vo dleet dezhañ ar varnedigezh; an hini a lavaro d'e vreur: Raka! a zo dleet dezhañ bezañ kastizet gant ar sanedrin; hag an hini a lavaro d'e vreur: Diskiant! a zo dleet dezhañ bezañ kastizet gant tan ar gehenn. (Geenna g1067)
23 Therefore if you are offering your gift at the altar and there remember that your brother has anything against you,
Mar degasez eta da brof d'an aoter, hag e teu soñj dit eno en deus da vreur un dra bennak en da enep,
24 leave your gift there in front of the altar, and go on your way. First be reconciled with your brother, and then come and offer your gift.
lez eno da brof dirak an aoter, ha kae da gentañ d'en em unvaniñ gant da vreur; ha, goude-se, deus, ha kinnig da brof.
25 Agree with your accuser quickly while you are with him on the way to court, or your accuser may hand you over to the judge, and the judge may hand you over to the officer, and you may be thrown into prison.
En em laka a-unvan hep dale gant da enebour, e-pad ma'z emaout en hent gantañ, gant aon na lakafe ac'hanout etre daouarn ar barner, ha na rafe ar barner da reiñ da ofiser ar justis, ha na vefes lakaet er prizon.
26 Truly I say to you, you will never come out from there until you have paid the last bit of money you owe.
E gwirionez, me a lavar dit, ne zeui ket er-maez ac'hano, ken na vo paeet ganit an diwezhañ liard.
27 You have heard that it was said, 'Do not commit adultery.'
Klevet hoc'h eus penaos eo bet lavaret [d'ar re gozh]: Ne ri ket avoultriezh.
28 But I say to you that everyone who looks on a woman to lust after her has already committed adultery with her in his heart.
Met me a lavar deoc'h penaos piv bennak a sell ouzh ur vaouez gant c'hoantegezh anezhi, en deus dija graet avoultriezh ganti en e galon.
29 If your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is better for you that one of your body parts should perish than that your whole body should be thrown into hell. (Geenna g1067)
Ma ra da lagad dehou lakaat ac'hanout da gouezhañ, diframm anezhañ, ha taol anezhañ pell diouzhit; rak gwelloc'h eo dit koll unan eus da izili, eget na vo taolet da holl gorf er gehenn. (Geenna g1067)
30 If your right hand causes you to stumble, cut it off and throw it away from you. For it is better for you that one of your body parts should perish than that your whole body should go into hell. (Geenna g1067)
Ha ma ra da zorn dehou lakaat ac'hanout da gouezhañ, troc'h anezhañ, ha taol anezhañ pell diouzhit; rak gwelloc'h eo dit koll unan eus da izili, eget na vo taolet da holl gorf er gehenn. (Geenna g1067)
31 It was also said, 'Whoever sends his wife away, let him give her a certificate of divorce.'
Lavaret eo bet ivez: Piv bennak a gaso kuit e wreg, ra roio dezhi ur skrid a dorr-dimeziñ.
32 But I say to you that everyone who divorces his wife, except for the cause of sexual immorality, makes her an adulteress. Whoever marries her after she has been divorced commits adultery.
Met me a lavar deoc'h, piv bennak a gas kuit e wreg, nemet evit difealded, a laka anezhi da vezañ avoultrerez, ha piv bennak a zimez d'ur wreg a zo bet kaset kuit, a ra avoultriezh.
33 Again, you have heard that it was said to those in ancient times, 'Do not swear a false oath, but carry out your oaths to the Lord.'
Klevet hoc'h eus c'hoazh penaos eo bet lavaret d'ar re gozh: Ne doui ket e gaou, met mirout a ri al leoù az po graet da Zoue.
34 But I say to you, swear not at all, neither by heaven, for it is the throne of God;
Met me a lavar deoc'h: Na douit ket a-grenn, na dre an neñv, rak tron Doue eo,
35 nor by the earth, for it is the footstool for his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.
na dre an douar, rak skabell e dreid eo, na dre Jeruzalem, rak kêr ar Roue bras eo.
36 Neither swear by your head, for you cannot make one hair white or black.
Na dou ket kennebeut dre da benn, rak ne c'hellez ket ober da ur vlevenn bezañ gwenn pe du.
37 But let your speech be 'Yes, yes,' or 'No, no.' Anything that is more than this is from the evil one.
Met ra vo ho komz, ya, ya, nann, nann; ar pezh a lavarer ouzhpenn a zeu eus an droug.
38 You have heard that it was said, 'An eye for an eye, and a tooth for a tooth.'
Klevet hoc'h eus c'hoazh penaos eo bet lavaret d'ar re gozh: Lagad evit lagad, ha dant evit dant.
39 But I say to you, do not resist one who is evil. Instead, whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.
Met me a lavar deoc'h: Na enebit ket ouzh an hini drouk; d'an hini a sko ac'hanout war ar jod dehou, tro eben outañ.
40 If anyone wishes to go to court with you and takes away your coat, let that person also have your cloak.
Mar fell da unan bennak prosezañ ouzhit ha kemer da vantell, laosk ivez gantañ da doneg.
41 Whoever compels you to go one mile, go with him two.
Mar fell da unan bennak ober dit mont gantañ e-pad ur mil, gra daou vil gantañ.
42 Give to anyone who asks you, and do not turn away from anyone who wishes to borrow from you.
Ro d'an neb a c'houlenn ouzhit, ha na zistro ket diouzh an hini a fell dezhañ amprestañ diganit.
43 You have heard that it was said, 'You must love your neighbor and hate your enemy.'
Klevet hoc'h eus penaos eo bet lavaret: Karout a ri da nesañ, hag e kasai da enebour.
44 But I say to you, love your enemies and pray for those who persecute you,
Met me a lavar deoc'h-hu: Karit hoc'h enebourien, bennigit ar re a villig ac'hanoc'h, grit vad d'ar re a gasa ac'hanoc'h, ha pedit evit ar re ho kwallgas hag hoc'h heskin,
45 so that you may be sons of your Father who is in heaven. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.
evit ma viot bugale ho Tad a zo en neñvoù; rak eñ a ra d'e heol sevel war ar re fall ha war ar re vat, hag a laka ar glav da gouezhañ war ar re reizh ha war ar re direizh.
46 For if you love those who love you, what reward do you get? Do not even the tax collectors do the same thing?
Rak ma ne garit nemet ar re ho kar, peseurt gopr ho po? Ha ne ra ket memes ar bublikaned kement-se?
47 If you greet only your brothers, what do you do more than others? Do not even the Gentiles do the same thing?
Ha ma ne saludit nemet ho preudeur, petra a rit dreist ar re all? Ha ne ra ket memes ar bublikaned kement-se?
48 Therefore you must be perfect, as your heavenly Father is perfect.
Bezit eta parfet, evel ma'z eo parfet ho Tad a zo en neñvoù.
