Luke 1
1 Many have taken on the work of putting together an account of the things that have been fulfilled among us,
Ponieważ wielu podjęło się sporządzić opis tych wydarzeń, co do których mamy zupełną pewność;
2 just as they were passed down to us by those who from the first were eyewitnesses and servants of the word.
Tak jak nam [je] przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa;
3 So it seemed good to me also, because I have accurately investigated everything from the beginning, to write an orderly account for you, most excellent Theophilus,
Postanowiłem i ja, który to wszystko od początku dokładnie wybadałem, opisać ci [to] po kolei, zacny Teofilu;
4 so that you might know the certainty of the things you have been taught.
Abyś nabrał pewności co do tego, czego cię nauczono.
5 In the days of Herod, king of Judea, there was a certain priest named Zechariah, from the division of Abijah. His wife was from the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.
Za dni Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza. Miał on za żonę [jedną] z córek Aarona, której na imię było Elżbieta.
6 They were both righteous before God, obeying all the commandments and ordinances of the Lord.
Oboje byli sprawiedliwi w oczach Boga, postępując nienagannie według wszystkich przykazań i nakazów Pana.
7 But they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both very old by this time.
Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna, i oboje byli w podeszłym wieku.
8 Now it came about that Zechariah was in God's presence, carrying out the priestly duties in the order of his division.
A gdy pełnił służbę kapłańską przed Bogiem w kolejności swojej zmiany;
9 According to the customary way of choosing which priest would serve, he had been chosen by lot to enter into the temple of the Lord to burn incense.
Zgodnie ze zwyczajem urzędu kapłańskiego padł na niego los, aby wejść do świątyni Pana i palić kadzidło.
10 The whole crowd of people was praying outside at the hour when the incense was burned.
A cała rzesza ludzi modliła się na zewnątrz w czasie kadzenia.
11 Now an angel of the Lord appeared to him and stood at the right side of the incense altar.
Wtedy ukazał mu się anioł Pana stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 When Zechariah saw him, he was terrified and fear fell on him.
I przeraził się Zachariasz na jego widok, i ogarnął go strach.
13 But the angel said to him, “Do not be afraid, Zechariah, because your prayer has been heard. Your wife Elizabeth will bear you a son. You will call his name John.
Lecz anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan.
14 You will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth.
Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu będzie się radować z jego narodzin.
15 For he will be great in the sight of the Lord. He must never drink wine or strong drink, and he will be filled with the Holy Spirit from his mother's womb.
Będzie bowiem wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani mocnego napoju i zostanie napełniony Duchem Świętym już w łonie swojej matki.
16 Many of the people of Israel will be turned to the Lord their God.
I wielu z synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga.
17 He will go before the face of the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the hearts of the fathers to the children and the disobedient to the wisdom of the righteous—to make ready for the Lord a people prepared for him.”
On bowiem pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a opornych ku roztropności sprawiedliwych, aby przygotować Panu lud gotowy.
18 Zechariah said to the angel, “How can I know this? For I am an old man and my wife is very old.”
I powiedział Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem stary i moja żona jest w podeszłym wieku.
19 The angel answered and said to him, “I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you, to bring you this good news.
A anioł mu odpowiedział: Ja jestem Gabriel, który stoi przed Bogiem. Zostałem posłany, aby mówić do ciebie i przynieść ci tę radosną nowinę.
20 Behold! You will be silent, unable to speak, until the day these things take place. This is because you did not believe my words, which will be fulfilled at the right time.”
I będziesz niemy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, kiedy się to stanie, dlatego że nie uwierzyłeś moim słowom, które się wypełnią w swoim czasie.
21 Now the people were waiting for Zechariah. They were surprised that he was spending so much time in the temple.
A ludzie czekali na Zachariasza i dziwili się, że tak długo przebywa w świątyni.
22 But when he came out, he could not speak to them. They realized that he had seen a vision while he was in the temple. He kept on making signs to them and remained silent.
Kiedy wyszedł, nie mógł do nich mówić. I zrozumieli, że miał widzenie w świątyni, bo dawał im znaki, i pozostał niemy.
23 It came about that when the days of his service were over, he went to his house.
A gdy skończyły się dni jego posługi, wrócił do swego domu.
24 After these days, his wife Elizabeth conceived and for five months she kept herself hidden. She said,
Po tych dniach Elżbieta, jego żona, poczęła i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 “This is what the Lord has done for me when he looked at me with favor in order to take away my shame before people.”
Tak mi uczynił Pan w dniach, kiedy wejrzał [na mnie], aby zdjąć moją hańbę w oczach ludzi.
26 In the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city in Galilee named Nazareth,
A w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret;
27 to a virgin engaged to a man whose name was Joseph. He belonged to the house of David, and the virgin's name was Mary.
Do dziewicy zaślubionej mężczyźnie, któremu na imię było Józef, z rodu Dawida; a dziewicy było na imię Maria.
28 He came to her and said, “Greetings, you who are highly favored! The Lord is with you.”
Kiedy anioł przyszedł do niej, powiedział: Witaj, obdarowana łaską, Pan jest z tobą. Błogosławiona jesteś między kobietami.
29 But she was very confused by his words and she wondered what kind of greeting this could be.
Ale ona, ujrzawszy [go], zlękła się z powodu jego słów i zastanawiała się, co miałoby znaczyć to pozdrowienie.
30 The angel said to her, “Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.
Wtedy anioł powiedział do niej: Nie bój się, Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.
31 See, you will conceive in your womb and bear a son. You will call his name 'Jesus.'
Oto poczniesz w [swym] łonie i urodzisz syna, któremu nadasz imię Jezus.
32 He will be great and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his ancestor David.
Będzie on wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron jego ojca Dawida.
33 He will reign over the house of Jacob forever, and there will be no end to his kingdom.” (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a jego królestwu nie będzie końca. (aiōn g165)
34 Mary said to the angel, “How will this happen, since I have not slept with any man?”
Wtedy Maria powiedziała do anioła: Jak to się stanie, skoro nie obcowałam z mężczyzną?
35 The angel answered and said to her, “The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will come over you. So the holy one to be born will be called the Son of God.
A anioł jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię. Dlatego też to święte, co się z ciebie narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.
36 See, your relative Elizabeth has also conceived a son in her old age. This is the sixth month for her, she who was called barren.
A oto Elżbieta, twoja krewna, także poczęła syna w swojej starości i jest w szóstym miesiącu ta, którą nazywano niepłodną.
37 For nothing will be impossible for God.”
Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego.
38 Mary said, “See, I am the female servant of the Lord. Let it be for me according to your message.” Then the angel left her.
I powiedziała Maria: Oto służebnica Pana, niech mi się stanie według twego słowa. Wtedy odszedł od niej anioł.
39 Then Mary arose in those days and quickly went into the hill country, to a city in Judea.
W tych dniach Maria wstała i poszła z pośpiechem w góry do miasta w Judei.
40 She went into the house of Zechariah and greeted Elizabeth.
Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę.
41 Now it happened that when Elizabeth heard Mary's greeting, the baby in her womb jumped, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.
A gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Marii, poruszyło się dziecko w jej łonie i Elżbieta została napełniona Duchem Świętym.
42 She raised her voice and said loudly, “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.
I zawołała donośnym głosem: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony jest owoc twego łona.
43 Why has it happened to me that the mother of my Lord should come to me?
A skądże mi to, że matka mego Pana przyszła do mnie?
44 For see, when the sound of your greeting came to my ears, the baby in my womb jumped for joy.
Gdy bowiem głos twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dziecko w moim łonie.
45 Blessed is she who believed that there would be a fulfillment of the things that were told her from the Lord.”
A błogosławiona, która uwierzyła. Spełni się bowiem to, co zostało jej powiedziane przez Pana.
46 Mary said, “My soul praises the Lord,
Wtedy Maria powiedziała: Wielbi moja dusza Pana;
47 and my spirit has rejoiced in God my savior.
I rozradował się mój duch w Bogu, moim Zbawicielu;
48 For he has looked at the low condition of his female servant. For see, from now on all generations will call me blessed.
Bo wejrzał na uniżenie swojej służebnicy. Oto bowiem wszystkie pokolenia będą mnie odtąd nazywać błogosławioną.
49 For he who is mighty has done great things for me, and his name is holy.
Bo uczynił mi wielkie rzeczy ten, który jest mocny, i święte jest jego imię.
50 His mercy lasts from generation to generation for those who fear him.
A jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie nad tymi, którzy się go boją.
51 He has displayed strength with his arm; he has scattered those who were proud about the thoughts of their hearts.
Okazał moc swoim ramieniem i rozproszył pysznych w myślach ich serc.
52 He has thrown down princes from their thrones and he has raised up those of low condition.
Strącił mocarzy z tronów, a wywyższył pokornych.
53 He has filled the hungry with good things, but the rich he has sent away empty.
Głodnych napełnił dobrami, a bogaczy odprawił z niczym.
54 He has given help to Israel his servant, so as to remember to show mercy
Ujął się za Izraelem, swym sługą, pomny na [swoje] miłosierdzie;
Jak mówił do naszych ojców, [do] Abrahama i jego potomstwa na wieki. (aiōn g165)
56 Mary stayed with Elizabeth about three months and then returned to her house.
I została z nią Maria około trzech miesięcy, a potem wróciła do swego domu.
57 Now the time had come for Elizabeth to deliver her baby and she gave birth to a son.
Dla Elżbiety zaś nadszedł czas porodu i urodziła syna.
58 Her neighbors and her relatives heard that the Lord had shown his great mercy to her, and they rejoiced with her.
A gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, cieszyli się razem z nią.
59 Now it happened on the eighth day that they came to circumcise the child. They would have called him “Zechariah,” after the name of his father.
A ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecko, i [chcieli] nadać mu imię jego ojca, Zachariasza.
60 But his mother answered and said, “No. He will be called John.”
Ale jego matka powiedziała: Nie tak, lecz będzie się nazywał Jan.
61 They said to her, “There is no one among your relatives who is called by this name.”
I powiedzieli do niej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kogo by nazwano tym imieniem.
62 They made signs to his father as to how he wanted him to be named.
Pytali więc znakami jego ojca, jak chce go nazwać.
63 His father asked for a writing tablet and wrote, “His name is John.” They all were astonished at this.
A on poprosił o tabliczkę i napisał: Jan jest jego imię. I dziwili się wszyscy.
64 Immediately his mouth was opened and his tongue was freed. He spoke and praised God.
Natychmiast otworzyły się jego usta i [rozwiązał się] jego język, i mówił, wielbiąc Boga.
65 Fear came on all who lived around them. All these matters were spread throughout all the hill country of Judea.
I padł strach na wszystkich ich sąsiadów, i po całej górskiej krainie judzkiej rozgłoszone zostały wszystkie te słowa.
66 All who heard them stored them in their hearts, saying, “What then will this child become?” For the hand of the Lord was with him.
Wszyscy zaś, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i mówili: Cóż to będzie za dziecko? I była z nim ręka Pańska.
67 His father Zechariah was filled with the Holy Spirit and prophesied, saying,
A Zachariasz, jego ojciec, będąc napełniony Duchem Świętym, prorokował:
68 “Praised be the Lord, the God of Israel, for he has come to help and he has accomplished redemption for his people.
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, bo nawiedził i odkupił swój lud;
69 He has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
I wzbudził nam róg zbawienia w domu Dawida, swego sługi;
Jak mówił przez usta swoich świętych proroków, którzy byli od wieków; (aiōn g165)
71 salvation from our enemies and from the hand of all who hate us.
[Że nas] wybawi od naszych nieprzyjaciół i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą;
72 He will do this to show mercy to our fathers and to remember his holy covenant,
Aby okazać miłosierdzie naszym ojcom i przypomnieć swoje święte przymierze;
73 the oath that he spoke to Abraham our father.
I przysięgę, którą złożył Abrahamowi, naszemu ojcu;
74 He swore to grant to us that we, having been delivered out of the hand of our enemies, would serve him without fear,
Że nam da, [abyśmy] mu służyli bez lęku, wybawieni z ręki naszych nieprzyjaciół;
75 in holiness and righteousness before him all our days.
W świętości i sprawiedliwości przed nim po wszystkie dni naszego życia.
76 Yes, and you, child, will be called a prophet of the Most High, for you will go before the face of the Lord to prepare his paths, to prepare people for his coming,
A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, bo pójdziesz przed obliczem Pana, aby przygotować jego drogi;
77 to give knowledge of salvation to his people by the forgiveness of their sins.
I żeby jego ludowi dać poznać zbawienie przez przebaczenie mu grzechów;
78 This will happen because of the tender mercy of our God, because of which the sunrise from on high will come to help us,
Dzięki serdecznemu miłosierdziu naszego Boga, przez które nawiedził nas wschód [słońca] z wysoka;
79 to shine on those who sit in darkness and in the shadow of death. He will do this to guide our feet into the path of peace.”
Aby oświecić siedzących w ciemności i w cieniu śmierci, aby skierować nasze kroki na drogę pokoju.
80 Now the child grew and became strong in spirit, and he was in the wilderness until the day of his public appearance to Israel.
A dziecko rosło i umacniało się w duchu, i przebywało na pustyniach aż do dnia ukazania się przed Izraelem.
