John 6
1 After these things, Jesus went away to the other side of the Sea of Galilee, also called the Sea of Tiberias.
Potem Jezus odszedł za Morze Galilejskie, [czyli] Tyberiadzkie.
2 A great crowd was following him because they saw the signs that he was doing on those who were sick.
A szedł za nim wielki tłum, bo widzieli cuda, które czynił na chorych.
3 Jesus went up the mountain and there he sat down with his disciples.
I wszedł Jezus na górę, i usiadł tam ze swoimi uczniami.
4 (Now the Passover, the Jewish festival, was near.)
A zbliżała się Pascha, święto żydowskie.
5 When Jesus looked up and saw a great crowd coming to him, he said to Philip, “Where are we going to buy bread so that these may eat?”
Wtedy Jezus, podniósłszy oczy i ujrzawszy, że mnóstwo ludzi idzie do niego, zapytał Filipa: Gdzie kupimy chleba, aby oni [mogli] jeść?
6 (But Jesus said this to test Philip, for he himself knew what he was going to do.)
Ale mówił [to], wystawiając go na próbę. Wiedział bowiem, co miał czynić.
7 Philip answered him, “Two hundred denarii worth of bread would not be sufficient for each one to have even a little.”
Filip mu odpowiedział: Za dwieście groszy nie wystarczy dla nich chleba, choćby każdy z nich wziął [tylko] trochę.
8 One of the disciples, Andrew, the brother of Simon Peter, said to Jesus,
Jeden z jego uczniów, Andrzej, brat Szymona Piotra, powiedział do niego:
9 “There is a boy here who has five bread loaves of barley and two fish, but what are these among so many?”
Jest tu jeden chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie rybki. Ale cóż to jest na tak wielu?
10 Jesus said, “Make the people sit down.” (Now there was a lot of grass in the place.) So the men sat down, about five thousand in number.
Wtedy Jezus powiedział: Każcie ludziom usiąść. A było dużo trawy na tym miejscu. Usiedli więc mężczyźni w liczbie około pięciu tysięcy.
11 Then Jesus took the loaves and after giving thanks, he gave it to those who were sitting. He did the same with the fish, as much as they wanted.
Wówczas Jezus wziął te chleby i podziękowawszy, rozdał uczniom, a uczniowie siedzącym. Podobnie i z tych rybek, ile tylko chcieli.
12 When the people were filled, he said to his disciples, “Gather up the broken pieces which remain, so that nothing will be lost.”
A gdy się nasycili, powiedział do swoich uczniów: Zbierzcie kawałki, które zostały, żeby nic nie przepadło.
13 So they gathered them up and filled twelve baskets with broken pieces from the five barley loaves left over by those who had eaten.
Zebrali więc i napełnili dwanaście koszy kawałkami, które zostały z tych pięciu chlebów jęczmiennych po tych, którzy jedli.
14 Then, when the people saw this sign that he did, they said, “This truly is the prophet who is to come into the world.”
A ci ludzie, ujrzawszy cud, który uczynił Jezus, mówili: To jest prawdziwie ten prorok, który miał przyjść na świat.
15 When Jesus realized that they were about to come and seize him by force to make him king, he withdrew again up the mountain by himself.
Wtedy Jezus, poznawszy, że mieli przyjść i porwać go, aby go obwołać królem, odszedł znowu sam jeden na górę.
16 When it became evening, his disciples went down to the sea.
A gdy był wieczór, jego uczniowie zeszli nad morze;
17 They got into a boat, and were going over the sea to Capernaum. It was dark by this time, and Jesus had not yet come to them.
Wsiedli do łodzi i płynęli na drugi brzeg, do Kafarnaum. Było już ciemno, a Jezus jeszcze do nich nie przybył.
18 A strong wind was blowing, and the sea was getting rough.
A kiedy powstał wielki wiatr, morze zaczęło się burzyć.
19 When they had rowed about twenty-five or thirty stadia, they saw Jesus walking on the sea and coming near the boat, and they were afraid.
Gdy odpłynęli na około dwadzieścia pięć lub trzydzieści stadiów, ujrzeli Jezusa chodzącego po morzu i zbliżającego się do łodzi i zlękli się.
20 But he said to them, “It is I! Do not be afraid.”
A on powiedział do nich: [To] ja jestem, nie bójcie się.
21 Then they were willing to receive him into the boat, and immediately the boat reached the land where they were going.
Wzięli go więc chętnie do łodzi i natychmiast łódź przypłynęła do ziemi, do której płynęli.
22 The next day, the crowd that had been standing on the other side of the sea saw that there was no other boat there except the one, and that Jesus had not entered it with his disciples but that his disciples had gone away alone.
Nazajutrz ludzie, którzy byli po drugiej stronie morza, zobaczyli, że tam nie było innej łodzi, tylko ta jedna, do której wsiedli jego uczniowie, i że Jezus nie wsiadł do łodzi ze swoimi uczniami, ale jego uczniowie odpłynęli sami.
23 However, there were some boats that came from Tiberias close to the place where they had eaten the bread loaves after the Lord had given thanks.
(Przypłynęły też inne łodzie z Tyberiady w pobliże tego miejsca, gdzie jedli chleb, gdy Pan złożył dziękczynienie.)
24 When the crowd discovered that neither Jesus nor his disciples were there, they themselves got into the boats and went to Capernaum seeking Jesus.
Gdy więc ludzie zobaczyli, że tam nie było Jezusa ani jego uczniów, wsiedli i oni do łodzi i przeprawili się do Kafarnaum, szukając Jezusa.
25 After they found him on the other side of the sea, they said to him, “Rabbi, when did you come here?”
Kiedy znaleźli go po drugiej stronie morza, zapytali: Mistrzu, kiedy tu przybyłeś?
26 Jesus replied to them, saying, “Truly, truly, you seek me, not because you saw signs, but because you ate some of the bread loaves and were filled.
Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Szukacie mnie nie dlatego, że widzieliście cuda, ale dlatego, że jedliście chleb i nasyciliście się.
27 Do not work for the food that perishes, but work for the food that endures to eternal life which the Son of Man will give you, for God the Father has set his seal on him.” (aiōnios g166)
Zabiegajcie nie o pokarm, który ginie, ale o pokarm, który trwa ku życiu wiecznemu, który wam da Syn Człowieczy. Jego bowiem zapieczętował Bóg Ojciec. (aiōnios g166)
28 Then they said to him, “What must we do, so that we may do the works of God?”
Wtedy zapytali go: Cóż mamy robić, abyśmy wykonywali dzieła Boga?
29 Jesus replied and said to them, “This is the work of God: That you believe in the one whom he has sent.”
Odpowiedział im Jezus: To jest dzieło Boga, abyście wierzyli w [tego], którego on posłał.
30 So they said to him, “What sign then will you do, so that we may see and believe you? What will you do?
Powiedzieli mu więc: Jaki znak czynisz, abyśmy widzieli i wierzyli tobie? Cóż czynisz?
31 Our fathers ate the manna in the wilderness, as it is written, 'He gave them bread from heaven to eat.'”
Nasi ojcowie jedli mannę na pustyni, jak jest napisane: Chleb z nieba dał im do jedzenia.
32 Then Jesus replied to them, “Truly, truly, it was not Moses who gave you the bread out of heaven, but it is my Father who is giving you the true bread from heaven.
Wtedy Jezus im odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale mój Ojciec daje wam prawdziwy chleb z nieba.
33 For the bread of God is that which comes down from heaven and gives life to the world.”
Chlebem Boga bowiem jest ten, który zstępuje z nieba i daje światu życie.
34 So they said to him, “Sir, give us this bread always.”
Wtedy powiedzieli do niego: Panie, dawaj nam zawsze tego chleba.
35 Jesus said to them, “I am the bread of life; he who comes to me will not be hungry, and he who believes in me will never be thirsty.
I odpowiedział im Jezus: Ja jestem chlebem życia. Kto przychodzi do mnie, nie będzie głodny, a kto wierzy we mnie, nigdy nie będzie odczuwał pragnienia.
36 But I told you that indeed you have seen me, and you do not believe.
Ale wam powiedziałem: Chociaż widzieliście mnie, nie wierzycie.
37 Everyone whom the Father gives me will come to me, and he who comes to me I will certainly not throw out.
Wszystko, co mi daje Ojciec, przyjdzie do mnie, a tego, który przyjdzie do mnie, nie wyrzucę precz.
38 For I have come down from heaven, not to do my own will, but the will of him who sent me.
Zstąpiłem bowiem z nieba nie [po to], żeby czynić swoją wolę, ale wolę tego, który mnie posłał.
39 This is the will of him who sent me, that I would lose not one of all those whom he has given me, but will raise them up on the last day.
A to jest wola Ojca, który mnie posłał, abym nie stracił nic z tego wszystkiego, co mi dał, ale abym to wskrzesił [w] dniu ostatecznym.
40 For this is the will of my Father, that everyone who sees the Son and believes in him would have eternal life and I will raise him up on the last day.” (aiōnios g166)
I to jest wola tego, który mnie posłał, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy w niego, miał życie wieczne, a ja go wskrzeszę [w] dniu ostatecznym. (aiōnios g166)
41 Then the Jews grumbled about him because he had said, “I am the bread that has come down from heaven.”
Wtedy szemrali Żydzi o nim, bo powiedział: Ja jestem chlebem, który zstąpił z nieba.
42 They said, “Is not this Jesus son of Joseph, whose father and mother we know? How then does he now say, 'I have come down from heaven'?”
I mówili: Czyż to nie jest Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę znamy? Jakże więc on może mówić: Zstąpiłem z nieba?
43 Jesus replied and said to them, “Stop grumbling among yourselves.
Wtedy Jezus im odpowiedział: Nie szemrajcie między sobą.
44 No one can come to me unless the Father who sent me draws him, and I will raise him up on the last day.
Nikt nie może przyjść do mnie, jeśli go nie pociągnie [mój] Ojciec, który mnie posłał. A ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym.
45 It is written in the prophets, 'Everyone will be taught by God.' Everyone who has heard and learned from the Father comes to me.
Napisane jest u Proroków: I wszyscy będą wyuczeni przez Boga. Każdy więc, kto słyszał od Ojca i nauczył się, przychodzi do mnie.
46 Not that anyone has seen the Father, except he who is from God—he has seen the Father.
Nie jakby ktoś widział Ojca, oprócz tego, który jest od Boga; ten widział Ojca.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto wierzy we mnie, ma życie wieczne. (aiōnios g166)
48 I am the bread of life.
Ja jestem tym chlebem życia.
49 Your fathers ate the manna in the wilderness, and they died.
Wasi ojcowie jedli mannę na pustyni, a poumierali.
50 This is the bread which comes down from heaven, so that a person may eat some of it and not die.
To jest ten chleb, który zstępuje z nieba, aby ten, kto go je, nie umarł.
51 I am the living bread that came down from heaven. If anyone eats some of this bread, he will live forever. The bread that I will give is my flesh for the life of the world.” (aiōn g165)
Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli ktoś będzie jadł z tego chleba, będzie żył na wieki. A chleb, który ja dam, to moje ciało, które ja dam za życie świata. (aiōn g165)
52 The Jews became angry among themselves and began to argue, saying, “How can this man give us his flesh to eat?”
Żydzi więc sprzeczali się między sobą i mówili: Jakże on może dać nam swoje ciało do jedzenia?
53 Then Jesus said to them, “Truly, truly, unless you eat the flesh of the Son of Man and drink his blood, you will not have life in yourselves.
I powiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeśli nie będziecie jeść ciała Syna Człowieczego i pić jego krwi, nie będziecie mieć życia w sobie.
54 Whoever eats my flesh and drinks my blood has everlasting life, and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
Kto je moje ciało i pije moją krew, ma życie wieczne, a ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. (aiōnios g166)
55 For my flesh is true food, and my blood is true drink.
Moje ciało bowiem prawdziwie jest pokarmem, a moja krew prawdziwie jest napojem.
56 He who eats my flesh and drinks my blood remains in me, and I in him.
Kto je moje ciało i pije moją krew, mieszka we mnie, a ja w nim.
57 As the living Father sent me, and as I live because of the Father, so he who eats me, he will also live because of me.
Jak mnie posłał żyjący Ojciec i ja żyję przez Ojca, [tak] kto mnie spożywa, będzie żył przeze mnie.
58 This is the bread that has come down from heaven, not as the fathers ate and died. He who eats this bread will live forever.” (aiōn g165)
To jest ten chleb, który zstąpił z nieba. Nie jak wasi ojcowie jedli mannę, a pomarli. Kto je ten chleb, będzie żył na wieki. (aiōn g165)
59 But Jesus said these things in the synagogue while he was teaching in Capernaum.
To mówił w synagodze, nauczając w Kafarnaum.
60 Then many of his disciples who heard this said, “This is a difficult teaching; who can accept it?”
Wielu więc z jego uczniów, słysząc to, mówiło: Twarda to jest mowa, któż jej może słuchać?
61 Jesus, because he knew in himself that his disciples were grumbling at this, said to them, “Does this offend you?
Ale Jezus świadomy tego, że jego uczniowie o tym szemrali, powiedział do nich: To was obraża?
62 Then what if you should see the Son of Man going up to where he was before?
Cóż [dopiero], gdybyście ujrzeli Syna Człowieczego wstępującego tam, gdzie był przedtem?
63 It is the Spirit who makes alive; the flesh profits nothing. The words that I have spoken to you are spirit, and they are life.
Duch jest tym, który ożywia, ciało nic nie pomaga. Słowa, które ja wam mówię, są duchem i są życiem.
64 Yet there are some of you who do not believe.” For Jesus knew from the beginning who were the ones that would not believe and who it was who would betray him.
Lecz są wśród was tacy, którzy nie wierzą. Jezus wiedział bowiem od początku, którzy nie wierzyli i kto miał go zdradzić.
65 He said, “It is because of this that I said to you that no one can come to me unless it is granted to him by the Father.”
I mówił: Dlatego wam powiedziałem, że nikt nie może przyjść do mnie, jeśli mu to nie jest dane od mojego Ojca.
66 Because of this, many of his disciples went away and no longer walked with him.
Od tego czasu wielu jego uczniów zawróciło i więcej z nim nie chodziło.
67 Then Jesus said to the twelve, “You do not want to go away also, do you?”
Wtedy Jezus powiedział do dwunastu: Czy i wy chcecie odejść?
68 Simon Peter answered him, “Lord, to whom shall we go? You have words of eternal life, (aiōnios g166)
I odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie, do kogo pójdziemy? [Ty] masz słowa życia wiecznego. (aiōnios g166)
69 and we have believed and come to know that you are the Holy One of God.”
A my uwierzyliśmy i poznaliśmy, że ty jesteś Chrystusem, Synem Boga żywego.
70 Jesus said to them, “Did not I choose you, the twelve, and one of you is a devil?”
Jezus im odpowiedział: Czy ja nie wybrałem was dwunastu? A jeden z was jest diabłem.
71 Now he spoke of Judas son of Simon Iscariot, for it was he, one of the twelve, who would betray Jesus.
A to mówił o Judaszu Iskariocie, [synu] Szymona, bo on miał go zdradzić, będąc jednym z dwunastu.
