Mark 14
1 After two dayes folowed ester and the dayes of swete breed. And the hye prestes and the Scrybes sought meanes how they myght take hym by crafte and put him to deeth.
Dwa dni później rozpoczęła się Pascha—doroczne święto Żydów, w czasie którego jedzą oni chleb pieczony z niekwaszonego ciasta. Najwyżsi kapłani i inni przywódcy religijni nadal szukali okazji, aby potajemnie aresztować i zabić Jezusa.
2 But they sayde: not in the feast daye leest eny busynes aryse amonge the people.
—Nie możemy jednak zrobić tego podczas święta—mówili—bo spowoduje to rozruchy.
3 When he was in Bethania in the housse of Simon the leper even as he sate at meate ther came a woma hauynge an alablaster boxe of oyntment called narde that was pure and costly: and she brake the boxe and powred it on is heed.
Jezus tymczasem zatrzymał się w Betanii, w domu Szymona Trędowatego. W czasie kolacji weszła tam pewna kobieta z butelką bardzo drogiego, wonnego olejku. Stłukła szyjkę i wylała olejek na głowę Jezusa.
4 And ther were some that were not content in them selves and sayde: what neded this waste of oyntment?
Widząc to, niektórzy oburzyli się i ostro ją skrytykowali: —Co za marnotrawstwo! Przecież można było sprzedać te perfumy i uzyskaną w ten sposób znaczną sumę rozdać biednym!
5 For it myght have bene soolde for more then thre hundred pens and bene geve vnto the poore. And they grudged agaynste hir.
6 And Iesus sayde: let hir be in reest why trouble ye hir? She hath done a good worke on me.
—Dajcie jej spokój—powiedział Jezus. —Dlaczego ją krytykujecie? Przecież spełniła dobry uczynek!
7 For ye shall have poore with you all wayes: and when soever ye will ye maye do them good: but me ye shall not have alwayes.
Biedni zawsze będą wśród was i będziecie mogli im pomagać, kiedy tylko zechcecie, ale Mnie już wkrótce zabraknie.
8 She hath done that she coulde: she came a fore honde to anoynt my boddy to his buryinge warde.
Ona dała to, co miała. Namaszczając tym olejkiem, przygotowała Mnie na pogrzeb.
9 Verely I saye vnto you: wheresoever this gospell shalbe preached thorowout the whole worlde: thys also that she hath done shalbe rehearsed in remembraunce of her.
Zapewniam was: Gdziekolwiek na świecie będzie głoszona dobra nowina, wszędzie będzie się mówić o tym, co zrobiła, i będą pamiętać o niej.
10 And Iudas Iscarioth one of the twelve went awaye vnto the hye prestes to betraye hym vnto them.
Wtedy Judasz z Kariotu, jeden z Dwunastu, wyszedł i udał się do najwyższych kapłanów, aby im zaproponować, że wyda Jezusa.
11 When they herde that they were gladde and promised yt they wolde geve him money. And he sought howe he myght conveniently betraye him.
Ucieszeni tą propozycją, kapłani obiecali mu nagrodę. On zaś czekał już tylko na sprzyjającą okazję, aby wydać Jezusa.
12 And the fyrste daye of swete breed when men offer ye pascall lambe his disciples sayd vnto him: where wilt thou that we goo and prepare that thou mayst eate the ester lambe?
Pierwszego dnia Paschy, gdy zgodnie ze zwyczajem zabijano i spożywano baranka, uczniowie spytali Jezusa, gdzie chciałby spożyć kolację paschalną.
13 And he sent forth two of his disciples and sayde vnto them: Goo ye into the cyte and ther shall a man mete you beringe a pitcher of water folowe him.
Wysłał więc dwóch uczniów, by poczynili niezbędne przygotowania. —Idźcie do miasta!—powiedział. —A gdy spotkacie mężczyznę z dzbanem wody, pójdźcie za nim.
14 And whither soever he goeth in saye ye to ye good man of ye housse: the master axeth where is the geest chambre where I shall eate ye ester lambe with my disciples.
Wejdźcie do domu, do którego on wejdzie, i powiedzcie właścicielowi: „Nasz Nauczyciel prosi, abyśmy obejrzeli pokój przygotowany dla nas na świąteczną kolację”.
15 And he will shewe you a greate parlour paved and prepared: there make ready for vs.
Wtedy zaprowadzi was na górę do dużego, wysprzątanego pomieszczenia. Tam przygotujcie posiłek.
16 And his disciples went forth and came to the cyte and founde as he had sayd vnto them: and made ready the ester lambe.
Poszli więc do miasta i zastali wszystko tak, jak powiedział Jezus. I zajęli się przygotowaniem kolacji.
17 And at even he came with the. xii.
Wieczorem przybył Jezus wraz z Dwunastoma.
18 And as they sate at borde and ate Iesus sayde: Verely I saye vnto you: that one of you shall betraye me which eateth with me.
Gdy zaczęli posiłek, powiedział: —Mówię wam: Jeden z was, siedzących tu ze Mną, zdradzi Mnie.
19 And they begane to morne and to saye to him one by one: ys it I? And a nother sayde: ys it I?
—Ale to chyba nie ja, Panie?—mówili zasmuceni jeden przez drugiego.
20 He answered and sayde vnto them: It ys one of the. xii. and the same deppeth with me in the platter.
—Jeden z was, Dwunastu! Ten, który jednocześnie ze Mną sięga do półmiska—odpowiedział.
21 The sonne of man goeth as it ys written of him: but woo be to that man by whome the sonne of man is betrayed. Good were it for him if that man had never bene borne.
—Ja, Syn Człowieczy, muszę umrzeć, zgodnie z tym, co dawno zapowiedzieli prorocy. Marny jednak los tego, kto Mnie wyda. Lepiej byłoby, aby się wcale nie urodził!
22 And as they ate Iesus toke breede blessed and brake and gave to them and sayde: Take eate this ys my body.
Później, podczas kolacji, Jezus wziął do rąk chleb. Podziękował za niego Bogu, połamał go na kawałki, i podał uczniom, mówiąc: —Weźcie, to jest moje ciało.
23 And he toke the cup gave thankes and gave it to them and they all dranke of it.
Wziął też do ręki kielich z winem. Podziękował, podał im, i wszyscy z niego pili.
24 And he sayde vnto them: This is my bloude of the new testament which is sheed for many.
—To jest moja krew, pieczętująca przymierze. —powiedział. —Przelewam ją, aby wielu otrzymało przebaczenie grzechów.
25 Verely I saye vnto you: I will drinke no moore of this frute of the vyne vntyll that daye that I drinke it new in the kyngdome of God.
Oświadczam wam, że nie skosztuję już wina do dnia, gdy będę pił nowe wino w królestwie Bożym.
26 And when they had sayd grace they went out to mount Olyvete.
Potem zaśpiewali pieśń i poszli na Górę Oliwną.
27 And Iesus sayde vnto them: All ye shalbe offended thorow me this nyght. For it is wrytte: I will smyte ye shepeherd and the shepe shalbe scattered.
—Wszyscy Mnie opuścicie—mówił do nich Jezus. —Stanie się tak, jak Bóg zapowiedział ustami proroków: „Uderzę pasterza i rozproszą się owce jego stada”.
28 But after that I am rysen agayne I will goo into Galile before you.
Lecz gdy znów powrócę do życia, udam się do Galilei i tam się z wami spotkam.
29 Peter sayde vnto him: And though all men shuld be offended yet wolde not I.
—Ja Cię nigdy nie opuszczę!—zapewniał Piotr. —Nawet jeśli inni odejdą!
30 And Iesus sayd vnto him: Verely I saye vnto ye this daye even in this nyght before ye cocke crowe twyse thou shalt denye me thryse.
—Zapewniam cię, że jeszcze tej nocy, zanim o świcie dwa razy zapieje kogut, trzy razy zaprzeczysz, że Mnie znasz—odpowiedział Jezus.
31 And he spake boldlyer: no yf I shulde dye wt the I will not deny the. Lyke wyse also sayd they all.
—Nigdy!—zdecydowanie zaprotestował Piotr. —Nie wyprę się Ciebie, nawet gdybym miał iść z Tobą na śmierć! Pozostali również przysięgali wierność Jezusowi.
32 And they came into a place named Gethsemani. And he sayde to his disciples: Syt ye here whyll I goo aparte and praye.
Wszyscy razem udali się do ogrodu zwanego Getsemane. Jezus rzekł wtedy: —Usiądźcie tutaj, a ja pójdę się modlić.
33 And he toke with him Peter Iames and Iohn and he began to waxe abasshed and to be in an agonye
Zabrał ze sobą tylko Piotra, Jakuba i Jana. I ogarnął Go lęk oraz głęboki niepokój.
34 and sayde vnto the: My soule is very hevy even vnto the deeth tary here and watche.
—Moją duszę ogarnął śmiertelny smutek—powiedział. —Zostańcie ze Mną i czuwajcie.
35 And he went forth a lytle and fell doune on ye grounde and prayed: that yf it were possible the houre myght passe from him.
Odszedł na bok, padł na ziemię i zaczął się modlić, aby, jeżeli to możliwe, ominęła Go ta straszna chwila.
36 And he sayd: Abba father all thinges are possible vnto the take awaye this cup from me. Neverthelesse not that I will but that thou wilt be done.
—Ojcze!—mówił. —Ty możesz wszystko! Oddal ode Mnie ten „kielich cierpienia”. Jednak to Twoja wola niech się stanie, a nie to, czego ja chcę.
37 And he cam and founde the slepinge and sayd to Peter: Simon slepest thou? Couldest not thou watche with me one houre?
Wrócił do trzech uczniów i zastał ich śpiących. Wtedy powiedział do Piotra: —Szymonie, śpisz? Nie dałeś rady czuwać ze Mną nawet przez godzinę?
38 watche ye and praye leest ye entre into temptacion: ye sprete is redy but ye flessh is weeke.
Czuwajcie i módlcie się, abyście nie poddali się pokusie! Duch jest gorliwy, ale ciało słabe.
39 And agayne he went awaye and prayde and spake ye same wordes.
Ponownie odszedł i dalej się modlił.
40 And he returned and founde them a slepe agayne for their eyes were hevy: nether wist they what to answere him.
Lecz uczniowie byli tak bardzo zmęczeni, że gdy do nich wrócił, znowu spali. Zawstydzeni tym, nie próbowali nawet się tłumaczyć.
41 And he cam the thyrde tyme and sayd vnto the: slepe hens forth and take youre ease it is ynough. The houre is come beholde ye sonne of man shalbe delyvered into ye hondes of synners.
A gdy przyszedł do nich po raz trzeci, powiedział: —Wciąż spokojnie śpicie i odpoczywacie? Starczy już! Wybiła moja godzina. Teraz Ja, Syn Człowieczy, zostanę wydany w ręce grzeszników.
42 Ryse vp let vs goo. Loo he that betrayeth me is at hande.
Wstańcie, chodźmy! Nadchodzi już ten, który Mnie zdradził!
43 And immediatly whyll he yet spake came Iudas one of the twelve and with him a greate nomber of people with sweardes and staves from the hye prestes and scribes and elders.
Ledwie skończył mówić, stanął przed Nim Judasz, jeden z Dwunastu, na czele zgrai uzbrojonej w miecze i pałki, wysłanej przez najwyższych kapłanów, przywódców religijnych i starszych.
44 And he that betrayed him had geven them a generall toke sayinge: whosoever I do kisse he it is: take him and leade him awaye warely.
Ten zdrajca tak się z nimi umówił: „Łapcie i aresztujcie tego, którego pocałuję na powitanie”.
45 And assone as he was come he went streyght waye to him and sayd vnto him: master master and kissed him.
Gdy się więc tylko zbliżyli, Judasz podszedł do Jezusa. —Mistrzu!—rzekł i przywitał Go pocałunkiem.
46 And they layde their hondes on him and toke him.
Wówczas pozostali rzucili się na Niego i złapali Go.
47 And one of them that stode by drue out a swearde and smote a servaunt of the hye preste and cut of his eare.
Wtedy jeden z uczniów wyjął miecz, zamachnął się i odciął ucho słudze najwyższego kapłana.
48 And Iesus answered and sayd vnto the: ye be come out as vnto a thefe wt sweardes and with staves for to take me.
—Czy jestem jakimś groźnym przestępcą, że przyszliście po Mnie aż tak uzbrojeni?—zapytał Jezus.
49 I was dayly with you in ye temple teachinge and ye toke me not: but yt the scriptures shuld be fulfilled.
—Dlaczego nie zatrzymaliście Mnie w świątyni? Przecież codziennie tam nauczałem! Wszystko jednak dzieje się zgodnie z tym, co przepowiedziały o Mnie proroctwa.
50 And they all forsoke him and ranne awaye.
Wtedy wszyscy uczniowie opuścili Go i uciekli.
51 And ther folowed him a certeyne yonge man cloothed in lynnen apon ye bare and the yongemen caught him
Jedynie z tyłu, w pewnym oddaleniu, szedł za nimi jakiś młody człowiek w lekko narzuconej na siebie koszuli. Lecz gdy napastnicy próbowali go schwytać,
52 and he lefte his lynnen and fleed from them naked.
uciekł nagi, pozostawiając w ich rękach tylko podartą koszulę.
53 And they leed Iesus awaye to ye hyest preste of all and to him came all the hye prestes and the elders and the scribes.
Jezusa zaprowadzono zaś do rezydencji najwyższego kapłana, u którego wkrótce zebrali się inni ważniejsi kapłani, przywódcy religijni i starsi.
54 And Peter folowed him a greate waye of even into the pallys of the hye preste and sat with the servauntes and warmed him sylfe at the fyre.
Piotr, który szedł za Jezusem, trzymając się z daleka, wszedł na teren rezydencji i usiadł przy ognisku razem ze służbą.
55 And the hye prestes and all ye counsell sought for witnes agaynste Iesu to put him to death and founde noone.
Obradujący wewnątrz kapłani i cała Wysoka Rada usiłowali znaleźć przeciw Jezusowi jakiś zarzut, który dałby im prawo skazania Go na śmierć. Jednak ich wysiłki były daremne.
56 Yet many bare falce witnes agaynste him but their witnes aggreed not to geder.
Wprawdzie głos zabierało wielu fałszywych świadków, ale ich zeznania były sprzeczne.
57 And ther aroose certayne and brought falce witnes agaynste him sayinge.
W końcu kilku z nich wystąpiło z następującym oskarżeniem:
58 We herde him saye: I will destroye this temple made with hondes and with in thre dayes I will bylde another made with out hondes.
—Słyszeliśmy, jak Jezus mówił: „Zburzę tę świątynię, zbudowaną przez ludzi, i bez pomocy ludzkich rąk w trzy dni zbuduję nową!”.
59 But their witnes agreed not to geder.
Ale i w tym ich relacje nie były zgodne.
60 And the hyeste preste stode up amongest them and axed Iesus sayinge: answerest thou nothinge? How is it that these beare witnes agaynst the?
Wtedy najwyższy kapłan wstał i w obecności całej Rady zapytał Jezusa: —Nie będziesz się bronił wobec tych oskarżeń?
61 And he helde his peace and answered noothinge. Agayne the hyeste Preste axed him and sayde vnto him: Arte thou Christ the sonne of the blessed?
Lecz Jezus milczał i nic nie odpowiedział. Wtedy najwyższy kapłan zadał mu kolejne pytanie: —Jesteś Mesjaszem, Synem Bożym?
62 And Iesus sayde: I am. And ye shall se the sonne of man syt on the ryght honde of power and come in the cloudes of heven.
—Tak, jestem!—rzekł Jezus. —Wkrótce zobaczycie Mnie, Syna Człowieczego, zasiadającego na tronie z Bogiem i powracającego w obłokach na ziemię.
63 Then the hyest preste rent his cloothes and sayd: what nede we eny further of witnes?
Słysząc to, najwyższy kapłan rozdarł szaty i głośno zapytał: —Czego więcej trzeba? Po co nam świadkowie?
64 Ye have herde the blasphemy what thinke ye? And they all gave sentence yt he was worthy of deeth.
Sami słyszeliście to bluźnierstwo! Jaki będzie wasz wyrok? —Kara śmierci!—zawołali.
65 And some begane to spit at him and to cover his face and to bete him with fistes and to saye vnto him arede vnto vs. And the servauntes boffeted him on the face.
I zaczęli pluć na Jezusa. Zawiązali Mu oczy, bili Go po twarzy i szyderczo wołali: —Teraz prorokuj! Również strażnicy, którzy pilnowali Jezusa, znęcali się nad Nim.
66 And as Peter was beneeth in ye pallys ther came one of ye weches of ye hyest preste:
Tymczasem Piotr wciąż przebywał na dziedzińcu rezydencji. Gdy grzał się przy ogniu, zauważyła go jedna z dziewczyn służących u najwyższego kapłana.
67 and whe she saw Petre warmynge him sylfe she loked on him and sayd: wast not thou also wt Iesus of Nazareth?
Przyjrzała mu się uważnie i oświadczyła: —Ty również byłeś z Jezusem z Nazaretu!
68 And he denyed it sayinge: I knowe him not nether wot I what thou sayest. And he went out into ye poorche and the cocke crewe.
—Nie wiem, o czym mówisz!—zaprzeczył Piotr i szybko usunął się w najdalszy kąt dziedzińca. Wtedy właśnie rozległo się pianie koguta.
69 And a damsell sawe him and agayne beganne to saye to the that stode by this is one of the.
Dziewczyna, widząc stojącego na uboczu Piotra, pokazała go innym. —Tam jest ten uczeń Jezusa!
70 And he denyed it agayne. And anone after they that stode by sayde agayne to Peter: suerly thou arte one of the for thou arte of Galile and thy speache agreth therto.
Ale Piotr znowu zaprzeczył. Po pewnej chwili stojący tam ludzie podeszli do niego i stwierdzili: —Ty również jesteś jednym z nich! Przecież pochodzisz z Galilei.
71 And he beganne to cursse and to sweare sayinge: I knowe not this man of whom ye speake.
—Naprawdę nie znam tego Człowieka!!—znowu zaczął się zaklinać i przysięgać.
72 And agayne the cocke krewe and Peter remembred the worde that Iesus sayd vnto him: before the cocke crowe twyse thou shalt deny me thryse and beganne to wepe.
I ponownie zapiał kogut. Wtedy Piotr przypomniał sobie słowa Jezusa: „Zanim o świcie dwa razy zapieje kogut, trzy razy zaprzeczysz, że Mnie znasz”. I wybuchnął płaczem.
