Luke 1
1 To his Excellency, Theophilus. Many attempts have been already made to draw up an account of those events which have reached their conclusion among us,
Sanglit daghan man ang nangako sa pagtagik ug kaasoyan mahitungod sa mga butang nga nahitabo sa taliwala namo,
2 just as they were reported to us by those who from the beginning were eye-witnesses, and afterwards became bearers of the Message.
ingon sa pagbilin niini kanamo sa mga tawo nga sukad sa sinugdan mga saksi nga nagpakakita ug mga ministro sa pulong,
3 And, therefore, I also, since I have investigated all these events with great care from their very beginning, have resolved to write a connected history of them for you,
giisip ko, maingon nga nasubay ko man sa hingpit ang kaagi sa tanan sukad sa sinugdan, nga daw maayo kanako usab ang pagsulat alang kanimo sa usa ka maayong pagkahan-ay nga asoy, O labing hamili nga Teofilo,
4 in order that you may be able to satisfy yourself of the accuracy of the story which you have heard from the lips of others.
aron imong maila ang pagkatinuod sa mga butang nga gikasugilon kanimo.
5 In the reign of Herod, King of Judea, there was a priest named Zechariah, who belonged to the Division called after Abijah. His wife, whose name was Elizabeth, was also a descendant of Aaron.
Sa mga adlaw ni Herodes nga hari sa Judea, dihay usa ka sacerdote nga ginganlan si Zacarias, sa laray ni Abias; ug siya may asawa nga usa sa mga kaliwat ni Aaron, ug ang iyang ngalan mao si Elisabet.
6 They were both righteous people, who lived blameless lives, guiding their steps by all the commandments and ordinances of the Lord.
Sa atubangan sa Dios sila pulos mga matarung, dili masaway sa ilang paggawi diha sa tanang kasugoan ug kalagdaan sa Ginoo.
7 But they had no child, Elizabeth being barren; and both of them were advanced in years.
Apan sila walay anak kay si Elisabet apuli man, ug silang duha tag-as na kaayog panuigon.
8 One day, when Zechariah was officiating as priest before God, during the turn of his Division,
Ug samtang si Zacarias ingon nga sacerdote nag-alagad sa atubangan sa Dios, sa diha nga maoy nag-atiman ang iyang laray
9 it fell to him by lot, in accordance with the practice among the priests, to go into the Temple of the Lord and burn incense;
sumala sa nabatasan sa pagkasacerdote, siya maoy nahitungnan sa ripa aron sa pagsulod sa templo sa Ginoo ug sa paghalad sa incienso.
10 and, as it was the Hour of Incense, the people were all praying outside.
Ug didto sa gawas ang tibuok panon sa katawhan nag-ampo sa takna sa paghalad sa incienso.
11 And an angel of the Lord appeared to him, standing on the right of the Altar of Incense.
Ug dihay mitungha kaniya nga usa ka manolunda sa Ginoo, nagtindog sa too sa halaran sa incienso.
12 Zechariah was startled at the sight and was awe-struck.
Ug si Zacarias nakulbaan sa iyang pagkakita kaniya, ug giabut siyag kalisang.
13 But the angel said to him: “Do not be afraid, Zechariah; your prayer has been heard, and your wife Elizabeth shall bear you a son, whom you shall call by the name John.
Apan ang manolunda miingon kaniya, "Ayaw kalisang, Zacarias, kay ang imong pangamuyo nadungog, ug si Elisabet nga imong asawa magaanak ug usa ka bata nga lalaki alang kanimo, ug paganganlan mo siyag Juan.
14 He shall be to you a joy and a delight; and many shall rejoice over his birth.
Ug mabatonan mo ang kalipay ug pagmaya, ug daghan ang magakalipay sa iyang pagkatawo;
15 For he shall be great in the sight of the Lord; he shall not drink any wine or strong drink, and he shall be filled with the Holy Spirit from the very hour of his birth,
kay siya mahimo man nga bantugan sa atubangan sa Ginoo, ug siya dili magainom ug bino ni sa ilimnong maisog ug siya mapuno sa Espiritu Santo, bisan sukad pa sa iyang pagkahimugso.
16 and shall reconcile many of the Israelites to the Lord their God.
Ug daghan sa mga anak ni Israel ang iyang pabalikon ngadto sa Ginoo nga ilang Dios,
17 He shall go before him in the spirit and with the power of Elijah, ‘to reconcile fathers to their children’ and the disobedient to the wisdom of the righteous, and so make ready for the Lord a people prepared for him.”
ug siya magauna kaniya diha sa espiritu ug sa gahum ni Elias, aron sa pagpabalik sa mga kasing-kasing sa mga amahan ngadto sa mga anak, ug sa mga masupilon ngadto sa kaalam sa mga matarung, aron sa pagtagana alang sa Ginoo usa ka katawhan nga inandam."
18 “How can I be sure of this?” Zechariah asked the angel. “For I am an old man and my wife is advanced in years.”
Ug si Zacarias miingon sa manolunda, "Unsaon ko man pagpakaila nga mahimo kini? Kay ako tigulang na ug ang akong asawa taas na kaayog panuigon."
19 “I am Gabriel,” the angel answered, “who stand in the presence of God, and I have been sent to speak to you and to bring you this good news.
Ang manolunda mitubag kaniya, "Ako mao si Gabriel nga anaa magtin-dugan sa atubangan sa Dios, ug ako gipadala aron sa pagsulti kanimo ug sa pagsugilon kanimo niining maayong balita.
20 And now you shall be silent and unable to speak until the day when this takes place, because you did not believe what I said, though my words will be fulfilled in due course.”
Ug tan-awa, maamang ikaw ug dili makasulti hangtud sa adlaw nga mahitabo na kining mga butanga, kay wala man ikaw motoo sa akong mga pulong nga pagatumanon ra unya sa ilang tagal nga panahon."
21 Meanwhile the people were watching for Zechariah, wondering at his remaining so long in the Temple.
Ug ang mga tawo nagpaabut kang Zacarias, ug sila nahibulong sa iyang pagdugay sa sulod sa templo.
22 When he came out, he was unable to speak to them, and they perceived that he had seen a vision there. But Zechariah kept making signs to them, and remained dumb.
Ug sa paghigula niya, siya dili na makasulti kanila, ug ilang nasabut nga siya nakakitag panan-awon sulod sa templo; ug siya nagpadayon sa pagsinyas kanila ug nagpabilin nga amang.
23 And, as soon as his term of service was finished, he returned home.
Ug sa pagkatapus na sa panahon sa iyang pag-alagad, siya mipauli sa iyang balay.
24 After this his wife, Elizabeth, expecting to become a mother, lived in seclusion for five months.
Tapus niadtong mga adlawa, si Elisabet nga iyang asawa nanamkon, ug sulod sa lima ka bulan siya nagtago nga nag-ingon,
25 “This is what the Lord has done for me,” she said, “now that he has deigned to take away the reproach under which I have been living.”
"Mao kini ang gibuhat kanako sa Ginoo sa mga adlaw sa iyang pagpanumbaling kanako aron sa pagwagtang sa akong pagkatinamay taliwala sa mga tawo."
26 Six months later the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee called Nazareth,
Ug sa ikaunom ka bulan ang manolunda nga si Gabriel gipadala gikan sa Dios ngadto sa usa ka lungsod sa Galilea nga ginganlan ug Nazaret,
27 to a maiden there who was betrothed to a man named Joseph, a descendant of David. Her name was Mary.
ngadto sa usa ka dalagang birhin nga pangasaw-onon sa usa ka lalaki nga ginganlan si Jose nga kaliwat ni David; ug ang ngalan sa dalagang birhin mao si Maria.
28 Gabriel came into her presence and said: “Hail, you who have been highly favoured! The Lord is with you.”
Ug ang manolunda miadto ug miingon kaniya, "Komusta ka, babayeng hinatagan sa grasya, ang Ginoo anaa uban kanimo! Dalaygon ikaw diha sa mga kababayen-an!"
29 Mary was much disturbed at his words, and was wondering to herself what such a greeting could mean,
Apan siya nakulbaan pag-ayo tungod sa gisulti kaniya, ug iyang gipamalandong kon unsa kahay kahulogan niadtong pangomustaha.
30 when the angel spoke again: “Do not be afraid, Mary, for you have found favour with God.
Ug ang manolunda miingon kaniya, "Ayaw kalisang, Maria, kay naangkon mo ang kahimuot sa Dios.
31 And now, you shall be with child and give birth to a son, and you shall give him the name Jesus.
Ug tan-awa, magasamkon ikaw ug igaanak mo ang usa ka bata nga lalaki, ug siya imong paganganlan si Jesus.
32 The child shall be great and shall be called ‘Son of the Most High,’ and the Lord God will give him the throne of his ancestor David,
Siya mahimong bantugan ug pagatawgon nga Anak sa Labing Halangdon; ug kaniya igahatag sa Ginoong Dios ang trono sa iyang amahan nga si David,
33 and he shall reign over the descendants of Jacob for ever; And to his kingdom there shall be no end.” (aiōn g165)
"ug iyang pagaharian ang banay ni Jacob hangtud sa kahangturan; ug walay pagkatapus ang iyang gingharian." (aiōn g165)
34 “How can this be?” Mary asked the angel. “For I have no husband.”
Ug si Maria nangutana sa manolunda, "Unsaon ba pagkahimo niini nga wala man akoy bana?"
35 “The Holy Spirit shall descend upon you,” answered the angel, “and the Power of the Most High shall overshadow you; and therefore the child will be called ‘holy,’ and ‘Son of God.’
Ang manolunda mitubag kaniya, Pagakunsaran ikaw sa Espiritu Santo, ug pagalandungan ikaw sa gahum sa labing Halangdon; tungod niini, ang bata nga matawo paganganlan nga balaan, ang Anak sa Dios.
36 And Elizabeth, your cousin, is herself also expecting a son in her old age; and it is now the sixth month with her, though she is called barren;
Ug Tan-awa, ang imong paryenti nga si Elisabet, bisan sa iyang kagulangon, nagasamkon usab ug usa ka bata nga lalaki; ug kini karon mao na ang ikaunom ka bulan kaniya nga giingong apuli.
37 for no promise from God shall fail to be fulfilled.”
Kay sa Dios walay butang nga dili mahimo."
38 “I am the servant of the Lord,” exclaimed Mary; “let it be with me as you have said.” Then the angel left her.
Ug si Maria miingon, "Tan-awa, ako ulipon sa Ginoo. Matuman unta kanako kanang imong giingon." Ug ang manolunda mipahawa kaniya.
39 Soon after this Mary set out, and made her way quickly into the hill-country, to a town in Judah;
Ug niadtong mga adlawa si Maria mitindog ug midali pag-adto sa kabungturan, sa usa ka lungsod sa Juda,
40 and there she went into Zechariah’s house and greeted Elizabeth.
ug misulod siya sa balay ni Zacarias ug nangomusta kang Elisabet.
41 When Elizabeth heard Mary’s greeting, the child moved within her, and Elizabeth herself was filled with the Holy Spirit,
Ug sa pagkadungog ni Elisabet sa pangomusta ni Maria, ang bata miulpot sulod sa iyang tiyan; ug si Elisabet napuno sa Espiritu Santo.
42 and cried aloud: “Blessed are you among women, and blessed is your unborn child!
"Ug sa makusog nga tingog siya misinggit nga nag-ingon, " Dalaygon ikaw diha sa mga kababayen-an, ug dalaygon ang bunga sa imong tiyan!
43 But how have I this honour, that the mother of my Lord should come to me?
Ngano ba gayud nga gitugot man kini kanako, nga ako pagaduawon sa inahan sa akong Ginoo?
44 For, as soon as your greeting reached my ears, the child moved within me with delight!
Kay tan-awa, sa paghidangat sa tingog sa imong pangomusta dinhi sa sulod sa akong mga dalunggan, ang bata sulod sa akong tiyan miulpot sa kalipay.
45 Happy indeed is she who believed that the promise which she received from the Lord would be fulfilled.”
Ug bulahan ang babaye nga mitoo nga pagatumanon gayud ang gisulti kaniya gikan sa Ginoo."
46 And Mary said: “My soul exalts the Lord,
Ug si Maria miingon, Ang akong kalag nagadayeg sa Ginoo,
47 my spirit delights in God my Saviour;
ug ang akong espiritu nagakalipay diha sa Dios nga akong Manluluwas,
48 for he has remembered his servant in her lowliness; And from this hour all ages will count me happy!
kay siya nanumbaling man sa timawang kahimtang sa iyang ulipon. Kay tan-awa, sukad karon ang tanang kaliwatan magatawag kanako nga bulahan;
49 Great things has the Almighty done for me; And holy is his name.
kay ang makagagahum nagbuhat ug dagkung mga butang alang kanako, ug balaan ang iyang ngalan.
50 From age to age his mercy rests On those who reverence him.
Ug iyang ginakaloy-an sila nga mga nagakahadlok kaniya, diha sa mga kaliwatan ngadto sa mga kaliwatan.
51 Mighty are the deeds of his arm; He scatters the proud with their own devices,
Siya nakapakitag kusog pinaagi sa iyang bukton, iyang gipatibulaag ang mga tigpahitaas diha sa mga pagpamalandong sa ilang mga kasingkasing,
52 he casts down princes from their thrones, and the lowly he uplifts,
iyang gipapha ang mga makagagahum gikan sa ilang mga trono, ug iyang gituboy ang mga timawag kahimtang;
53 the hungry he loads with gifts, and the rich he sends empty away.
ang mga gigutom iyang gibusog sa mga maayong butang, ug ang mga dato iyang gipapahawa nga walay mga dala,
54 He has stretched out his hand to his servant Israel, Ever mindful of his mercy
Ang iyang alagad nga si Israel iyang gitabangan, agig paghandum sa iyang pagkaluoy,
sumala sa iyang gisulti ngadto sa atong mga ginikanan, kang Abraham ug sa iyang kaliwatan hangtud sa kahangturan." (aiōn g165)
56 Mary stayed with Elizabeth about three months, and then returned to her home.
Ug si Maria nagpabilin uban kang Elisabet sulod sa mga tulo ka bulan, ug unya mipauli siya sa iyang balay.
57 When Elizabeth’s time came, she gave birth to a son;
Ug miabut ang panahon nga igalanak na ni Elisabet, ug siya nanganak sa usa ka bata nga lalaki.
58 and her neighbours and relations, hearing of the great goodness of the Lord to her, came to share her joy.
Ug ang iyang mga silingan ug mga paryenti nakadungog nga ang Ginoo nagpakitag dakung kaluoy kaniya, ug sila nangalipay duyog kaniya.
59 A week later they met to circumcise the child, and were about to call him ‘Zechariah’ after his father,
Ug sa ikawalo ka adlaw sila nangabut aron sa pagsirkunsidar sa bata; ug buot unta nila nga hinganlan siyag Zacarias, sama sa iyang amahan,
60 when his mother interposed: “No, he is to be called John.”
apan ang iyang inahan miingon, "Dili; kondili pagahinganlan hinoon siyag Juan."
61 “You have no relation of that name!” they exclaimed;
Ug sila miingon kaniya, "Wala bayay paryenti nimo nga nagdala sa maong ngalan."
62 and they made signs to the child’s father, to find out what he wished the child to be called.
Ug ilang gisinyasan ang iyang amahan sa pagpangutana kaniya kon unsay buot niyang ingalan sa bata.
63 Asking for a writing-tablet, he wrote the words — ‘His name is John.’ Every one was surprised;
Ug siya nangayog sulatanan ug iyang gisulat kini, "Ang iyang ngalan si Juan." Ug nahibulong silang tanan.
64 and immediately Zechariah recovered his voice and the use of his tongue, and began to bless God.
Ug dihadiha nabuka ang iyang baba ug naluag ang iyang dila, ug siya misulti nga nagdayeg sa Dios.
65 All their neighbours were awe-struck at this; and throughout the hill-country of Judea the whole story was much talked about;
Ug ang ilang tanang mga silingan giabut ug kahadlok. Ug kining tanang mga butanga gisultisultihan sa tibuok kabungturan sa Judea;
66 and all who heard it kept it in mind, asking one another — “What can this child be destined to become?” For the Power of the Lord was with him.
ug ang tanang nakadungog niini nagtipig niini sa sulod sa ilang mga kasingkasing, ug nanag-ingon, "Maunsa man kaha diay kining bataa?" Kay ang kamot sa Ginoo diha uban kaniya.
67 Then his father Zechariah was filled with the Holy Spirit, and, speaking under inspiration, said:
Ug si Zacarias nga iyang amahan napuno sa Espiritu Santo ug naghimog usa ka profesiya nga nag-ingon,
68 “Blessed is the Lord, the God of Israel, Who has visited his people and wrought their deliverance,
"Dahaygon ang ginoong Dios sa Israel, tungod kay iyang giduaw ug gitubos ang iyang katawhan,
69 and has raised up for us the Strength of our Salvation In the House of his servant David —
ug alang kanato iyang gipatindog ang usa ka gamhaang Manluluwas diha sa kaliwatan ni David nga iyang alagad,
sumala sa iyang gisulti pinaagi sa baba sa iyang mga balaang profeta sukad pa sa karaang panahon, (aiōn g165)
71 Salvation from our enemies and from the hands of all that hate us,
nga kita pagaluwason gikan sa atong mga kaaway, ug gikan sa kamot sa tanang nagadumot kanato;
72 showing mercy to our forefathers, And mindful of his sacred Covenant.
aron sa pagtuman sa kaluoy nga iyang gisaad ngadto sa atong mga ginikanan, ug sa paghinumdom sa iyang balaang pakigsaad,
73 This was the oath which he swore to our forefather Abraham —
sa panumpa nga iyang gihimo ngadto kang Abrahan nga atong amahan,
74 That we should be rescued from the hands of our enemies,
aron sa pagtugot kanato nga kita, ingon nga linuwas gikan sa kamot sa atong mga kaaway, magaalagad unta kaniya sa walay pagkahadlok,
75 and should serve him without fear in holiness and righteousness, In his presence all our days.
diha sa kabalaanon ug pagkamatarung, sa iyang atubangan, sa tanang mga adlaw sa atong kinabuhi.
76 And thou, Child, shalt be called Prophet of the Most High, For thou shalt go before the Lord to make ready his way,
Ug ikaw, bata, pagatawgon nga profeta sa Labing Halangdon; kay ikaw mao man ang magauna sa Ginoo aron sa pag-andam sa iyang mga dalan,
77 to give his people the knowledge of salvation In the forgiveness of their sins,
sa paghatag ngadto sa iyang katawhan sa kahibalo mahitungod sa kaluwasan diha sa kapasayloan sa ilang mga sala,
78 through the tender mercy of our God, Whereby the Dawn will break on us from Heaven,
pinasikad sa malomong kaluoy sa atong Dios, inigbanagbanag unya kanato sa adlaw gikan sa kahitas-an
79 to give light to those who dwell in darkness and the shadow of death, And guide our feet into the way of peace.”
aron sa paghatag ug kahayag ngadto sa mga nagalingkod sa ug sa landong sa kamatayon, aron sa pagmando sa atong mga tiil ngadto sa dalan sa pakigdait."
80 The child grew and became strong in spirit; and he lived in the Wilds till the time came for his appearance before Israel.
ug ang bata midaku ug nahimong kusgan sa espiritu, ug siya didto magpuyo sa mga awaaw hangtud sa adlaw sa iyang pagpadayag ngadto sa Israel.
