Acts 7
1 Then the High Priest asked: “Is this true?”
Tiam diris la ĉefpastro: Ĉu ĉi tiuj aferoj estas tiel?
2 And, upon that, Stephen spoke as follows: “Brothers and Fathers, hear what I have to say. God, who manifests himself in the Glory, appeared to our ancestor Abraham when he was in Mesopotamia, and before he settled in Haran, and said to him —
Kaj tiu diris: Fratoj kaj patroj, aŭskultu. La Dio de gloro aperis al nia patro Abraham, kiam li estis en Mezopotamio, antaŭ ol li loĝis en Ĥaran,
3 ‘Leave your country and your kindred, and come into the country that I will show you.’
kaj diris al li: Iru el via lando kaj de via parencaro, kaj venu en tiun landon, kiun Mi montros al vi.
4 On this, Abraham left the country of the Chaldaeans and settled in Haran; and from there, after his father’s death, God caused him to migrate into this very country, in which you are now living.
Tiam li iris el la lando de la Ĥaldeoj, kaj loĝis en Ĥaran; kaj el tie, post la morto de lia patro, Li transloĝigis lin en ĉi tiun landon, kie vi nun loĝas;
5 God did not at that time give him any part of it, not even a foot of ground. But he promised to ‘give him possession of it and his descendants after him, though at that time he had no child.
kaj Li donis al li nenian heredaĵon en ĝi, eĉ ne piedspacon, sed Li promesis doni ĝin al li por posedaĵo kaj al lia idaro post li, kiam li ankoraŭ ne havis infanon.
6 God’s words were these — ‘Abraham’s descendants shall live in a foreign country, where they will be enslaved and ill-treated for four hundred years.
Kaj Dio parolis jene: ke lia idaro loĝos en fremda lando, kaj ke oni sklavigos kaj turmentos ilin dum kvarcent jaroj.
7 But I myself will judge the nation, to which they will be enslaved,’ God said, ‘and after that they shall leave the country and worship me in this place.’
Kaj la popolon, ĉe kiu ili estos sklavoj, Mi juĝos, diris Dio; kaj poste ili eliros kaj faros servon al Mi sur ĉi tiu loko.
8 Then God made with Abraham the Covenant of Circumcision; and under it Abraham became the father of Isaac, and circumcised him when he was eight days old; and Isaac became the father of Jacob; and Jacob of the Twelve Patriarchs.
Kaj Li donis al li la interligon de cirkumcido; kaj tiel Abraham naskigis Isaakon kaj cirkumcidis lin en la oka tago, kaj Isaak naskigis Jakobon, kaj Jakob la dek du patriarkojn.
9 The Patriarchs, out of jealousy, sold Joseph into slavery in Egypt; but God was with him,
Kaj la patriarkoj, enviante Jozefon, lin vendis en Egiptujon; kaj Dio estis kun li,
10 and delivered him out of all his troubles, and enabled him to win favour and show wisdom before Pharaoh, King of Egypt, who appointed him Governor of Egypt and of his whole household.
kaj liberigis lin el ĉiuj liaj suferoj, kaj donis al li favoron kaj saĝecon antaŭ Faraono, reĝo de Egiptujo; kaj ĉi tiu estrigis lin super Egiptujo kaj super lia tuta domo.
11 Then a famine spread over the whole of Egypt and Canaan, causing great distress, and our ancestors could find no food.
Kaj venis malsato sur la tutan landon Egiptujon kaj Kanaanon, kaj granda sufero; kaj niaj patroj ne trovis nutraĵon.
12 Hearing, however, that there was corn in Egypt, Jacob sent our ancestors there on their first visit.
Sed kiam Jakob aŭdis, ke estas greno en Egiptujo, li sendis unue niajn patrojn.
13 In the course of their second visit, Joseph revealed himself to his brothers, and his family became known to Pharaoh.
Kaj la duan fojon Jozef rekonatiĝis al siaj fratoj, kaj la gento de Jozef estis montrita al Faraono.
14 Then Joseph sent an urgent invitation to his father Jacob and to his relations, seventy-five persons in all;
Kaj Jozef sendis, kaj alvokis sian patron Jakob, kaj la tutan parencaron, sepdek kvin animojn.
15 and so Jacob went down into Egypt. There he died, and our ancestors also,
Kaj Jakob venis en Egiptujon, kaj mortis li mem kaj niaj patroj;
16 and their bodies were removed to Shechem, and laid in the tomb which Abraham had bought for a sum of money from the sons of Hamor in Shechem.
kaj ili estis transportitaj al Ŝeĥem kaj metitaj en la tombon, kiun Abraham aĉetis por prezo arĝenta de la filoj de Ĥamor en Ŝeĥem.
17 As the time drew near for the fulfilment of the promise which God had made to Abraham, the people increased largely in numbers in Egypt,
Sed kiam alproksimiĝis la tempo de la promeso, kiun Dio ĵuris al Abraham, la popolo diskreskis kaj multiĝis en Egiptujo,
18 until a new king, who knew nothing of Joseph, came to the throne.
ĝis aperis alia reĝo, kiu ne konis Jozefon.
19 This king acted deceitfully towards our race and ill-treated our ancestors, making them abandon their own infants, so that they should not be reared.
Tiu agis ruze kontraŭ nia gento, kaj premis niajn patrojn tiel, ke ili elĵetis siajn infanojn, por ke ili ne vivadu.
20 It was just at this time that Moses was born. He was an exceedingly beautiful child, and for three months was brought up in his own father’s house;
En tiu tempo Moseo naskiĝis, kaj estis eksterordinare bela; kaj li estis nutrata tri monatojn en la domo de sia patro;
21 and, when he was abandoned, the daughter of Pharaoh found him and brought him up as her own son.
kaj kiam oni lin elĵetis, prenis lin la filino de Faraono kaj lin nutris kiel sian filon.
22 So Moses was educated in all the learning of the Egyptians, and proved his ability both by his words and actions.
Kaj Moseo estis instruita en la tuta saĝeco de la Egiptoj, kaj estis potenca per siaj vortoj kaj agoj.
23 When he was in his fortieth year, he resolved to visit his brother Israelites;
Sed kiam li jam havis la aĝon de kvardek jaroj, venis en lian koron la penso viziti siajn fratojn, la Izraelidojn.
24 and, seeing an Israelite ill-treated, he defended him, and avenged the man, who was being wronged, by striking down the Egyptian.
Kaj vidinte unu el ili suferi maljustecon, li defendis kaj venĝis la premiton, batante la Egipton;
25 He thought his brothers would understand that God was using him to save them; but they failed to do so.
kaj li supozis, ke liaj fratoj komprenos, ke Dio per lia mano donas al ili savon, sed ili ne komprenis.
26 The next day he again appeared upon the scene, when some of them were fighting, and tried to make peace between them. ‘Men,’ he said, ‘you are brothers; how is it that you are ill-treating one another?’
Kaj en la sekvanta tago li aperis al ili, dum ili malpacis, kaj li deziris repacigi ilin, dirante: Ho viroj, vi estas fratoj; kial vi malbonfaras unu al alia?
27 But the man who was ill-treating his fellow workman pushed Moses aside saying — ‘Who made you a ruler and judge over us?
Sed la ofendanto de sia proksimulo forpuŝis lin, dirante: Kiu faris vin estro kaj juĝanto super ni?
28 Do you mean to make away with me as you did yesterday with that Egyptian?’
Ĉu vi celas mortigi min, kiel vi mortigis la Egipton hieraŭ?
29 At these words Moses took to flight, and became an exile in Midian; and there he had two sons born to him.
Kaj ĉe tiu parolo Moseo forkuris kaj ekloĝis en la lando Midjana, kie li naskigis du filojn.
30 Forty years had passed when there appeared to him, in the Desert of Mount Sinai, an angel in a flame of fire in a bush.
Kaj post paso de kvardek jaroj anĝelo aperis al li en la dezerto apud monto Sinaj, en flama fajro en arbetaĵo.
31 When Moses saw it, he was astonished at the vision; but on his going nearer to look at it more closely, the voice of the Lord was heard to say —
Kaj kiam Moseo ĝin vidis, li miris pri la fenomeno; kaj kiam li alproksimiĝis, por rigardi, venis al li voĉo de la Eternulo:
32 ‘I am the God of your ancestors, the God of Abraham, Isaac, and Jacob.’ Moses trembled, and did not dare to look.
Mi estas la Dio de viaj patroj, la Dio de Abraham, kaj de Isaak, kaj de Jakob. Kaj Moseo tremis, kaj ne kuraĝis rigardi.
33 Then the Lord said to him — ‘Take your sandals off your feet, for the spot where you are standing is holy ground.
Kaj la Eternulo diris al li: Deprenu la ŝuojn de viaj piedoj; ĉar la loko, sur kiu vi staras, estas tero sankta.
34 I have seen the oppression of my people who are in Egypt, and heard their groans, and I have come down to deliver them. Come now and I will send you into Egypt.’
Mi rigardis, kaj vidis la mizeron de Mia popolo, kiu estas en Egiptujo, kaj Mi aŭdis ĝian ĝemadon, kaj Mi malsupreniris, por savi ĝin; venu do, kaj Mi vin sendos en Egiptujon.
35 This same Moses, whom they had disowned with the words — ‘Who made you a ruler and a judge?’ was the very man whom God sent to be both a ruler and a deliverer, under the guidance of the angel that had appeared to him in the bush.
Tiun Moseon, kiun ili malakceptis, dirante: Kiu faris vin estro kaj juĝanto? tiun Dio sendis, por esti estro kaj savanto, per la mano de la anĝelo, kiu aperis al li en la arbetaĵo.
36 He it was who led them out, after he had shown wonders and signs in Egypt, in the Red Sea, and in the Desert during forty years.
Tiu elkondukis ilin, farinte mirindaĵojn kaj signojn en Egiptujo, kaj en la Ruĝa Maro, kaj en la dezerto dum kvardek jaroj.
37 This was the Moses who said to the people of Israel — ‘God will raise up for you, from among your brothers, a Prophet, as he raised up me.’
Ĝi estis tiu Moseo, kiu diris al la Izraelidoj: Profeton el viaj fratoj, similan al mi, starigos por vi la Eternulo, via Dio.
38 He, too, it was who was present at the assembly in the Desert, with the angel who talked to him on Mount Sinai, and with our ancestors, and who received living truths to impart to you.
Li estis tiu, kiu estis en la komunumo en la dezerto kun la anĝelo, kiu parolis kun li sur la monto Sinaj, kaj estis kun niaj patroj; kaj ricevis vivajn orakolojn, por doni al ni;
39 Yet our ancestors refused him obedience; more than that, they rejected him, and in their hearts turned back to Egypt,
al tiu niaj patroj ne volis esti obeemaj, sed forpuŝis lin, kaj returniĝis en sia koro al Egiptujo,
40 while they said to Aaron — ‘Make us Gods who will lead the way for us, since, as for this Moses who has brought us out of Egypt, we do not know what has become of him.’
dirante al Aaron: Faru al ni diojn, kiuj irus antaŭ ni; ĉar pri tiu Moseo, kiu elkondukis nin el la lando Egipta, ni ne scias, kio okazis al li.
41 That was the time when they made the Calf and offered sacrifice to their idol, and held festivities in honour of their own handiwork!
Kaj ili faris bovidon en tiuj tagoj, kaj alportis oferon al la idolo, kaj ĝojis pri la faritaĵo de siaj manoj.
42 So God turned from them and left them to the worship of the Starry Host, as is written in the Book of the Prophets — ‘Did you offer victims and sacrifices to me, O House of Israel, All those forty years in the Desert?
Tiam Dio turniĝis, kaj lasis ilin servi al la armeo de la ĉielo, kiel estas skribite en la libro de la profetoj: Ĉu vi alportis al Mi buĉitajn bestojn kaj oferojn Dum kvardek jaroj en la dezerto, ho domo de Izrael?
43 You took with you the tabernacle of Moloch And the Star of the god Rephan — The images which you had made to worship. Therefore I will exile you beyond Babylon.’
Kaj vi portis la tabernaklon de Moleĥ Kaj la stelon de la dio Refan, La figuraĵojn, kiujn vi faris, por adorkliniĝi al ili; Kaj Mi elpatrujigos vin preter Babelon.
44 Our ancestors had the Tabernacle of Revelation in the Desert, constructed, just as he who spoke to Moses had directed him to make it, after the model which he had seen.
Kun niaj patroj en la dezerto estis la tabernaklo de atesto, kiel ordonis Tiu, kiu parolis al Moseo, ke li konstruu ĝin laŭ la modelo, kiun li vidis.
45 This Tabernacle, which was handed down to them, was brought into this country by our ancestors who accompanied Joshua (at the conquest of the nations that God drove out before their advance), and remained here until the time of David.
Ĝin ankaŭ niaj patroj siavice enportis kun Josuo, kiam ili eniris en la posedaĵon de la nacioj, kiujn Dio forpuŝis antaŭ niaj patroj, ĝis la tagoj de David;
46 David found favour with God, and prayed that he might find a dwelling for the God of Jacob.
kiu trovis favoron antaŭ Dio, kaj petis trovi loĝejon por la Dio de Jakob.
47 But it was Solomon who built a House for God.
Sed Salomono konstruis por Li domon.
48 Yet it is not in buildings made by hands that the Most High dwells. As the Prophet says —
Tamen la Plejaltulo ne loĝas en manfaritaj temploj, kiel diris la profeto:
49 ‘The heavens are a throne for me, And the earth a stool for my feet. What manner of House will you build me, saith the Lord, Or what place is there where I may rest?
La ĉielo estas Mia trono, Kaj la tero estas Mia piedbenketo; Kian domon vi konstruos por Mi? diras la Eternulo; Kaj kia estas la loko por Mia ripozo?
50 Was it not my hand that made all these things?’
Ĉu ne faris Mia mano ĉion tion?
51 O! stubborn race, heathen in heart and ears, you are for ever resisting the Holy Spirit; your ancestors did it, and you are doing it still.
Vi malmolnukaj, vi necirkumciditaj je koro kaj oreloj, vi ĉiam rezistas al la Sankta Spirito; kiel viaj patroj, tiel ankaŭ vi.
52 Which of the Prophets escaped persecution at their hands? They killed those who foretold the coming of the Righteous One; of whom you, in your turn, have now become the betrayers and murderers —
Kiun el la profetoj viaj patroj ne persekutis? kaj ili mortigis tiujn, kiuj antaŭmontris pri la alveno de la Justulo, de kiu vi nun fariĝis la perfidintoj kaj mortigintoj;
53 You who received the Law as transmitted by angels and yet failed to keep it.”
vi, kiuj ricevis la leĝon, kiel anoncitan per anĝeloj, sed ĝin ne observis.
54 As they listened to this, the Council grew frantic with rage, and gnashed their teeth at Stephen.
Kaj aŭdante tion, ili koleriĝis en la koro, kaj grincigis kontraŭ li siajn dentojn.
55 He, filled as he was with the Holy Spirit, fixed his eyes intently on the heavens, and saw the Glory of God and Jesus standing at God’s right hand.
Sed li, plena de la Sankta Spirito, rigardis fikse al la ĉielo, kaj vidis la gloron de Dio, kaj Jesuon starantan dekstre de Dio,
56 “Look,” he exclaimed, “I see Heaven open and the Son of Man standing at God’s right hand!”
kaj diris: Jen mi vidas la ĉielon malfermitan kaj la Filon de homo starantan dekstre de Dio.
57 At this, with a loud shout, they stopped their ears and all rushed upon him, forced him outside the city,
Sed ili ekkriis per laŭta voĉo, kaj fermis siajn orelojn, kaj kuregis sur lin unuanime,
58 and began to stone him, the witnesses laying their clothes at the feet of a young man named Saul.
kaj elpelis lin el la urbo, kaj ĵetis sur lin ŝtonojn; kaj la atestantoj demetis siajn vestojn apud la piedoj de junulo, nomata Saŭlo.
59 And they stoned Stephen, while he cried to the Lord: “Lord Jesus! receive my spirit!”
Kaj ili ŝtonmortigis Stefanon, vokantan kaj dirantan: Jesuo, Sinjoro, akceptu mian spiriton.
60 Falling on his knees, he called out loudly: “Lord! do not charge them with this sin;” and with these words he fell asleep.
Kaj li genuiĝis, kaj kriis per laŭta voĉo: Sinjoro, ne metu sur ilin ĉi tiun pekon. Kaj tion dirinte, li endormiĝis.
