Proverbs 8
1 It is as if wisdom, with great understanding [of many things], is calling [PRS] out [to people].
Izali mądrość nie woła, i roztropność nie wydaje głosu swego?
2 Wisdom stands on hilltops and at crossroads.
Na wierzchu wysokich miejsc, przy drodze i na rozstaniu dróg stoi.
3 [Wisdom also stands] at the city gates and shouts loudly,
U bram, kędy się chodzi do miasta, i w wejściu u drzwi woła, mówiąc:
4 “I am calling to everyone! I am shouting loudly to all people!
Na was wołam, o mężowie! a głos mój obracam do synów ludzkich.
5 You people who do not know how to do things that are smart to do, get sound judgment; you foolish people, get good understanding!
Zrozumijcie prostacy ostrożność, a głupi zrozumijcie sercem.
6 Listen to me, because I have some excellent/important things to say. What I say is what is fair/right.
Słuchajcie; bo o wielkich rzeczach będę mówił, a otworzenie warg moich opowie szczerość.
7 I speak what is true; I detest speaking [MTY] what is false/deceptive.
Zaisteć prawdę mówią usta moje, a niezbożność obrzydliwością jest wargom moim.
8 Everything that I say is honest; there is nothing that I say that deceives [people].
Sprawiedliwe są wszystkie słowa ust moich; nie masz w nich nic nieprawego ani przewrotnego.
9 My words are clear to those who have good sense; those who are wise know that what I say is right.
Wszystkie są prawe rozumnemu, a uprzejme tym, którzy znajdują umiejętność.
10 [If someone offers you the kind of teaching I give] or offers you silver, choose my teaching. [If he offers to show you how to be wise] or offers you gold, choose to know how to be wise,
Przyjmijcież ćwiczenie moje, a nie srebro, a umiejętność raczej, niż złoto wyborne.
11 because wisdom is more valuable than jewels. Nothing that you desire [is as valuable] as being wise.
Albowiem lepsza jest mądrość niż perły, także wszystkie pożądane rzeczy nie porównają z nią.
12 I, wisdom, and understanding of what is smart to do, cannot be separated. We are like two people who live in the same house. I know how to be wise and how to make smart decisions.
Ja mądrość mieszkam z roztropnością, i umiejętność ostrożności wynajduję.
13 [All the people] who revere Yahweh hate evil. I, wisdom, hate [people who are] proud and [people] who think they are more important [than others]. I hate [people who] behave in an evil way and those who say things to deceive [others].
Bojaźń Pańska jest, mieć w nienawiści złe. Ja nienawidzę pychy, wysokomyślności, i drogi złej, i ust przewrotnych.
14 I give [people] good advice and I enable them to do things that are wise. I understand how things really are, and I am strong.
Przy mnie jest rada, i prawdziwa mądrość; jam jest roztropność, a moc jest moja.
15 When kings are wise, they rule [well]; and when rulers are wise, they make laws that are just/fair.
Przez mię królowie królują, i książęta stanowią sprawiedliwość.
16 Rulers govern their people with the help of me, wisdom, and those who have authority decide things fairly/just with my help.
Przez mię książęta panują, i wielmożnymi są wszyscy sędziowie ziemi.
17 I, [wisdom], love [all] those who love me, and [all] those who truly seek me [will] find me.
Ja miłuję tych, którzy mię miłują; a którzy mię szukają rano, znajdują mię.
18 I enable [people] to become rich and to be honored; [I enable them to have] wealth that will last and to be successful.
Bogactwo i sława przy mnie jest; majętność trwała i sprawiedliwość.
19 What I can give people is more valuable than fine/pure gold and the best silver.
Lepszy jest owoc mój, niż złoto, i niż najkosztowniejsze złoto, a dochody moje lepsze, niż srebro wyborne.
20 I always do what is righteous and just/fair.
Prowadzę ścieszką sprawiedliwości, pośrodkiem ścieżek sądu,
21 I give wealth to those who love me; I fill their houses with valuable things.
Abym tym, którzy mię miłują, dała w dziedzictwo majętność wieczną, i skarby ich napełniła.
22 Yahweh created me, [wisdom], when he began [to create the world]; he created me [to do my work] before he created anything else.
Pan mię miał przy początku drogi swej, przed sprawami swemi, przed wszystkiemi czasy.
23 He appointed me long ago, before he created the earth.
Przed wieki jestem zrządzona, przed początkiem; pierwej niż była ziemia;
24 I was born before the oceans were [created], when there were no springs from which water flowed.
Gdy jeszcze nie było przepaści, spłodzonam jest, gdy jeszcze nie było źródeł opływających wodami.
25 I was born before the hills and mountains were formed;
Pierwej niż góry założone były, niż były pagórki, spłodzonam jest.
26 [I, wisdom], was born before Yahweh made the earth, before he made the fields and the soil on the earth.
Jeszcze był nie uczynił ziemi, i równin, ani początku prochu okręgu ziemskiego.
27 I was there when Yahweh put the sky in place, when he marked the place [in the distance] where the sky and the oceans [seem to] come together.
Gdy gotował niebiosa, tamem była; gdy rozmierzał okrągłość nad przepaściami;
28 I was there when Yahweh put the clouds above [the earth] and when he caused the water that is inside the earth to be secure.
Gdy utwierdzał obłoki w górze, i umacniał źródła przepaści;
29 I was there when he fixed a boundary for the seas, so that the water in the seas would not go past those boundaries, and when he put down the foundations which support the earth.
Gdy zakładał morzu granice jego, i wodom, aby nie przestępowały rozkazania jego; gdy rozmierzał grunty ziemi:
30 I was at the side of Yahweh, the master worker (OR, as though I was his child). I caused him to be happy every day, and I was always rejoicing when I was with him.
Tedym była u niego jako wychowaniec, i byłam uciechą jego na każdy dzień, grając przed nim na każdy czas.
31 I was delighted with the world that he created; I was happy with the people whom he created, too.
Gram na okręgu ziemi jego, a rozkoszy moje, mieszkać z synami ludzkimi.
32 So, [you people who are like] my sons, listen to me. [I am] pleased with [all] those who obey my teachings.
Słuchajcież mię tedy teraz, synowie! albowiem błogosławieni, którzy strzegą dróg moich.
33 Listen [carefully] to what I teach you and become wise. Do not reject my teaching!
Słuchajcie ćwiczenia, nabądźcie rozumu, a nie cofajcie się.
34 [I am] pleased with those who listen to me, those who are outside my house every day, waiting [for me to come out].
Błogosławiony człowiek, który mię słucha, czując u wrót moich na każdy dzień, a strzegąc podwoi drzwi moich.
35 Those who find me will have [a long] life, and Yahweh [will] be pleased with them.
Bo kto mię znajduje, znajduje żywot, a otrzymuje łaskę od Pana.
36 But those who stray away from me [just] harm themselves. All those who hate me, [it is as though] [IRO] they are loving death.”
Ale kto grzeszy przeciwko mnie, krzywdę czyni duszy swojej; wszyscy, którzy mię nienawidzą, miłują śmierć.
