Proverbs 4

1 My children, listen to what I am teaching you. If you pay attention, you will understand what is wise.

ای پسرانم، به نصیحت پدر خود گوش دهید و به آن توجه کنید تا دانا شوید.

2 What I am teaching you is good, so do not turn away from it.

پندهای من مفید است؛ آنها را به خاطر بسپارید.

3 When I was a young boy, loved by my mother,

من هم زمانی جوان بودم؛ پدری داشتم و تنها فرزند عزیز مادرم بودم.

4 my father told me, “Remember my words; if you obey my commandments, you will live [a long time].

پدرم به من پند می‌داد و می‌گفت: «اگر سخنان مرا بشنوی و به آنها عمل کنی، زنده خواهی ماند.

5 Obtain wisdom and understanding, and (do not abandon/hold fast to) [LIT] what I have taught you.

حکمت و بصیرت را کسب کن. سخنان مرا فراموش نکن و از آنها منحرف نشو.

6 Do not turn away from wisdom, because if you are wise, you will be protected [from all evil/danger]. If you love wisdom, wisdom [PRS] will guard you.

حکمت را ترک نکن، زیرا از تو حمایت خواهد کرد. آن را دوست بدار که از تو محافظت خواهد نمود.

7 The most important thing that you can do is to get wisdom. Even if you obtain many other things, the best thing is to know what things are wise.

حکمت از هر چیزی بهتر است؛ به هر قیمتی شده آن را به دست بیاور.

8 If you consider being wise to be very valuable, [people] will think very highly of you. If you cling to wisdom [like you would cling to a woman you love], [many people] will honor you.

اگر برای حکمت ارزش قائل شوی، او نیز تو را سربلند خواهد نمود. اگر حکمت را در آغوش بگیری او به تو عزت خواهد بخشید

9 If you become wise, that will for you be [like] a beautiful wreath that is put {someone puts} on your head; it will be [like] a king’s glorious crown.” [That is what my father told me].

و تاج عزت و افتخار بر سرت خواهد نهاد.»

10 [So now I say], “My son, heed what I say. If you do that, you will live a [good] long life.

پسرم به من گوش کن و آنچه به تو می‌گویم بپذیر تا عمری طولانی داشته باشی.

11 I am teaching you the way to live wisely; I am showing you how to act justly [toward others].

من به تو حکمت آموختم و تو را به سوی راستی هدایت نمودم.

12 If you live wisely, when you decide to do something, you will succeed [LIT].

وقتی راه روی مانعی بر سر راهت نخواهد بود و چون بدوی پایت نخواهد لغزید.

13 Hold fast to the things I have taught you to do, and do not let them go. Guard them, because they [will be the source of a good] life.

آنچه را که آموخته‌ای حفظ کن و آن را از دست نده؛ آن را نگه دار، زیرا حیات توست.

14 Do not do the things that wicked people do; [do not behave like they do]; do not even walk on the roads that evil [people] walk on [MET].

به راه بدکاران نرو و از روش گناهکاران پیروی ننما.

15 Stay away from those roads; turn aside and walk on other roads;

از آنها دوری کن و روی خود را از آنان بگردان و به راه خود برو؛

16 because evil people cannot sleep if they have not done some evil deed [on that day]. They cannot rest if they have not harmed someone.

زیرا ایشان تا بدی نکنند نمی‌خوابند و تا باعث لغزش و سقوط کسی نشوند آرام نمی‌گیرند.

17 What they eat and what they drink are things that they have obtained by acting wickedly and violently.”

خوراک آنها ظلم و شرارت است.

18 The behavior of good/righteous [people] is like the light [that begins to shine] at dawn and then [continues to] shine brighter until the brightest time of day.

راه درستکاران مانند سپیدهٔ صبح است که رفته‌رفته روشنتر می‌شود تا سرانجام به روشنایی کامل روز تبدیل می‌گردد،

19 [But] the behavior of wicked [people] is like deep/thick darkness. [Because it is very dark], they cannot see the things that cause them to stumble.

اما راه بدکاران مثل سیاهی شب است. بدکاران می‌افتند و نمی‌دانند چه چیز باعث افتادنشان شده است.

20 My son, pay attention to what I am saying. Listen to my words carefully.

ای پسرم، به آنچه که به تو می‌گویم به دقت گوش بده.

21 Keep them close to you; let them penetrate your inner being,

سخنان مرا از نظر دور ندار، بلکه آنها را در دل خود حفظ کن،

22 because you will have [PRS] [a good] life and [good] health if you [search for them and] find them.

زیرا سخنان من به شنونده حیات و سلامتی کامل می‌بخشد.

23 It is very important that you be careful about what you think, because what you think controls [MET] the things that you do.

مراقب افکارت باش، زیرا زندگی انسان از افکارش شکل می‌گیرد.

24 Do not say anything that deceives [others] and never say what is not true.

دروغ و ناراستی را از دهان خود دور کن.

25 Keep looking straight ahead toward the events that are before you, and do not turn aside.

چشمان خود را به هدف بدوز و به اطراف توجه نکن.

26 Plan carefully where you will go and what you will do, and then stay on that road. Then what you do will be right.

مواظب راهی که در آن قدم می‌گذاری باش. همیشه در راه راست گام بردار تا در امان باشی.

27 Do not leave the straight road by turning to the left or to the right. [Do only what is right] and keep yourself from [doing what is] evil.

از راه راست منحرف نشو و خود را از بدی دور نگه دار.