Proverbs 4
1 My children, listen to what I am teaching you. If you pay attention, you will understand what is wise.
| ئەی کوڕینە، گوێ لە تەمبێکردنی باوک بگرن، سەرنج بدەن بۆ زانینی تێگەیشتن. |
2 What I am teaching you is good, so do not turn away from it.
| من شتی چاکتان فێر دەکەم، بۆیە فێرکردنەکانی من پشتگوێ مەخەن. |
3 When I was a young boy, loved by my mother,
| کاتێک کوڕی باوکم بووم، ناسک و تاقانە لەلای دایکم، |
4 my father told me, “Remember my words; if you obey my commandments, you will live [a long time].
| فێری دەکردم و پێی دەگوتم: «با دڵت لەسەر قسەی من بێت، ئەگەر فەرمانەکانم بپارێزیت، دەژیت. |
5 Obtain wisdom and understanding, and (do not abandon/hold fast to) [LIT] what I have taught you.
| دانایی بەدەستبهێنە، تێگەیشتن بەدەستبهێنە، قسەکانی دەمم لەبیر مەکە و لێیان لامەدە. |
6 Do not turn away from wisdom, because if you are wise, you will be protected [from all evil/danger]. If you love wisdom, wisdom [PRS] will guard you.
| واز لە دانایی مەهێنە، دەتپارێزێت، خۆشتبوێت، چاودێریت دەکات. |
7 The most important thing that you can do is to get wisdom. Even if you obtain many other things, the best thing is to know what things are wise.
| ئەمە دەستپێکی داناییە: دانایی بەدەستبهێنە، بە هەموو دەستکەوتەکانت، تێگەیشتن بەدەستبهێنە. |
8 If you consider being wise to be very valuable, [people] will think very highly of you. If you cling to wisdom [like you would cling to a woman you love], [many people] will honor you.
| ڕێزی بگرە، بەرزت دەکاتەوە، لە ئامێزی بگرە، شکۆدارت دەکات. |
9 If you become wise, that will for you be [like] a beautiful wreath that is put {someone puts} on your head; it will be [like] a king’s glorious crown.” [That is what my father told me].
| تاجەگوڵینەی نیعمەت دەخاتە سەرت، تاجی شکۆمەندیت پێ دەبەخشێت.» |
10 [So now I say], “My son, heed what I say. If you do that, you will live a [good] long life.
| ڕۆڵە، گوێ بگرە و قسەکانم وەربگرە، جا تەمەنت درێژ دەبێت. |
11 I am teaching you the way to live wisely; I am showing you how to act justly [toward others].
| ڕێگای داناییم پیشاندایت، بۆ ڕێڕەوە ڕاستەکان ڕێنماییم کردیت. |
12 If you live wisely, when you decide to do something, you will succeed [LIT].
| لە ڕۆیشتندا هەنگاوت کورت نابێت، لە ڕاکردنیشدا پێت هەڵناکەوێت. |
13 Hold fast to the things I have taught you to do, and do not let them go. Guard them, because they [will be the source of a good] life.
| دەست بە تەمبێکردنەوە بگرە و دەست شل مەکە، بیپارێزە، چونکە ژیانتە. |
14 Do not do the things that wicked people do; [do not behave like they do]; do not even walk on the roads that evil [people] walk on [MET].
| مەچووە سەر ڕێگەی بەدکاران، بە ڕێگای خراپەکاراندا مەڕۆ. |
15 Stay away from those roads; turn aside and walk on other roads;
| خۆتی لێ لابدە و پێیدا مەڕۆ، لێی دووربکەوە و تێپەڕە، |
16 because evil people cannot sleep if they have not done some evil deed [on that day]. They cannot rest if they have not harmed someone.
| چونکە خەویان لێ ناکەوێت ئەگەر خراپە نەکەن، خەویان دەزڕێت ئەگەر یەکێک نەخەن. |
17 What they eat and what they drink are things that they have obtained by acting wickedly and violently.”
| نانی خراپە دەخۆن و شەرابی ستەمکاری دەخۆنەوە. |
18 The behavior of good/righteous [people] is like the light [that begins to shine] at dawn and then [continues to] shine brighter until the brightest time of day.
| ڕێچکەی ڕاستودروستان وەک ڕووناکی بەرەبەیانە، ڕووناکتر و ڕووناکتر دەبێت هەتا دەبێتە ڕۆژی تەواو. |
19 [But] the behavior of wicked [people] is like deep/thick darkness. [Because it is very dark], they cannot see the things that cause them to stumble.
| بەڵام ڕێگای بەدکاران وەک تاریکستانە، نازانن پێیان لە چی هەڵدەکەوێت. |
20 My son, pay attention to what I am saying. Listen to my words carefully.
| ڕۆڵە، سەرنج بدە وشەکانم، گوێ بۆ قسەکانم شل بکە. |
21 Keep them close to you; let them penetrate your inner being,
| لەبەرچاوت دوورنەکەونەوە، لە ناخی دڵت بیانپارێزە، |
22 because you will have [PRS] [a good] life and [good] health if you [search for them and] find them.
| چونکە ژیانن بۆ ئەو کەسەی دەیاندۆزێتەوە، دەرمانە بۆ هەموو لەشی. |
23 It is very important that you be careful about what you think, because what you think controls [MET] the things that you do.
| لە سەرووی هەموو چاودێرییەکەوە دڵت بپارێزە، چونکە دڵ سەرچاوەی ژیانە. |
24 Do not say anything that deceives [others] and never say what is not true.
| خواری لە دەمت داماڵە و چەوتی لە لێوانت دووربخەوە. |
25 Keep looking straight ahead toward the events that are before you, and do not turn aside.
| با چاوەکانت تەماشای پێشت بکەن و پێڵووەکانت ڕێک بۆ بەردەمت بێت. |
26 Plan carefully where you will go and what you will do, and then stay on that road. Then what you do will be right.
| ڕێڕەوی بەرپێت خۆش بکە، هەموو ڕێگاکانت دەچەسپێن. |
27 Do not leave the straight road by turning to the left or to the right. [Do only what is right] and keep yourself from [doing what is] evil.
| بەلای ڕاست یان چەپدا لامەدە، پێت لە خراپە دووربخەوە. |
