Proverbs 31
1 These are sayings/messages that [God gave to] King Lemuel’s mother, and which his mother taught him:
Төвәндикиләр, падиша Ләмуәлгә униң аниси арқилиқ вәһий билән кәлгән сөзләрдур; аниси бу сөзләрни униңға үгәткән:
2 You are my son; I gave birth to you [RHQ]; you are the son that [God gave me] in answer to my prayers.
И оғлум, и мениң амриғим, қәсәмләр билән тилигән арзулуғум, мән саңа немә дәй?
3 Do not exhaust your energy [having sex] [EUP] with women [to whom you are not married], with women who ruin kings [by having sex with them].
Күч-қуввитиңни аял-хотунлар тәрипигә сәрп қилмиғин; Яки падишаларниму вәйран қилидиған ишларға берилгүчи болма!
4 Lemuel, kings should not be [constantly] drinking wine or [greatly] desire [to drink other] strong/alcoholic drinks.
И Ләмуәл, шарап ичиш падишаларға лайиқ әмәс, Әмирләргиму һараққа хумар болуш ярашмас.
5 If they do that, they forget the laws [that they have made], and they do not do what is right for poor/afflicted [people].
Болмиса улар шарап ичип, [муқәддәс] бәлгүлимиләрни унтуп, Бозәк бәндиләрниң һәққини астин-үстүн қиливетиши мүмкин.
6 Give strong/alcoholic drinks to those who are dying and to those who are (greatly distressed/suffering very much).
Күчлүк һарақ өлгүси кәлгәнләргә, һәсрәткә чөмгәнләргә берилсун!
7 If they drink, they will forget that they are poor, and they will not think about their distress/troubles any more.
Улар шарапни ичип, мискинлигини унтуп, Қайтидин дәрд-әлимини есигә кәлтүрмисун!
8 Speak [MTY] to defend people who are unable to defend themselves; speak to encourage others to do what is right for those who are helpless.
Өзлири үчүн гәп қилалмайдиғанларға ағзиңни ачқин, Һалак болай дегәнләрниң дәвасидә гәп қил.
9 Speak [MTY] (on their behalf/to help them) and try to cause judges to decide matters fairly/justly; try to cause others to do for poor and needy [people] what should be done for them.
Сүкүт қилма, улар үчүн лилла һөкүм қил, Езилгәнләрниң вә мискинләрниң дәрдигә дәрман бол.
10 It is very difficult [for a man] to [RHQ] find a wife who is good and who is capable [of doing many things]. [Any woman who is like that] is worth more than jewels.
Пәзиләтлик аялни ким тапалайду? Униң қиммити ләәл-яқутлардинму зор ешип чүшиду.
11 Her husband completely trusts her, and [because of her], he has everything that he needs [LIT].
Ериниң көңли униңға тайинип хатирҗәм туриду, У болғачқа ериниң алған олҗиси кам әмәстур!
12 She never does anything that would harm him; she does good things for him all the days of her life.
У өмүр бойи еригә вападар болуп яхшилиқ қилиду, Уни зиянға учратмайду.
13 She finds wool and flax [in the market], and she enjoys spinning it [to make yarn].
У қой жуңи вә кәндир тепип, Өз қоли билән җан дәп әҗир қилиду.
14 She is like [SIM] a ship that brings from far away goods/merchandise to sell, [because] she buys food that comes from far away.
У сода кемилиригә охшаш, [Аилини беқиштики] озуқ-түлүкләрни жирақ җайлардин тошуйду.
15 She gets up before dawn to prepare food for her family. [Then] she plans the work that her servant girls will do on that day.
Таң йорумаста у орнидин туриду, Аилисидикиләргә йемәклик тәйярлайду, Хизмәткар-дедәкләргә несивисини тәқсим қилиду.
16 She [goes out and] looks at a field [that someone wants to sell]; and [if it is a good field], she buys it. She [buys] grapevines [MTY] with the money that she has earned, [and then] she plants them.
У бир парчә етизни өзи көрүп алиду; Қоли билән жиққан дарамәттин у бир үзүмзар бена қилиду.
17 She works very hard [IDM]; she makes her arms strong [by the work she does].
[Ишқа қарап] у белини күч билән бағлар, Биләклирини күчләндүрәр;
18 She knows when she is getting a good profit from her business. [When it is necessary], she works [MTY] until it is late at night.
Өз ишиниң пайдилиқлиғиға көзи йетәр, Кечичә чириғини өчүрмәй иш қилар.
19 She holds the (spindle/rod which twists the thread that she is making), and [then] she spins the thread [MTY] [that she will use].
У қоллири билән чақни чөрәр, Бармақлири жип урчуқини тутар.
20 She generously helps [MTY] those who are poor and needy [DOU].
Аҗизларға ярдәм қолини узитар; Һаҗәтмәнләргә қоллирини созар.
21 She is not worried that [the people in her house will be cold in] the winter, because [she has made] warm clothes for all of them.
Қар яққанда у аилиси тоғрилиқ әндишә қилмайду, Өйидикиләрниң һәммисигә қизил кийимләр кийдүрүлгән.
22 She makes bedspreads/quilts for the beds. She wears fine linen clothes that are dyed purple, [like queens wear].
Кариват япқучлирини өзи тоқуйду; Өзиниң кийим-кечәклири канап вә сөсүн рәхттиндур.
23 Her husband is [well] known by the important people of the town; he sits with the [other] town leaders in the meetings of the town council.
Ериниң шәһәр дәрвазилирида абройи бар; Шу йәрдә у жуттики ақсақаллар қатаридин орун алиду.
24 She makes clothes from linen cloth and sells them. She sells sashes to shop owners.
У нәпис канаптин кийим-кечәк тикип уни сатиду; Бәлвағларни тикип содигәрләрни тәминләйду.
25 She is strong in her character and respected/dignified, and she (laughs at/is not afraid of) [what will happen in] the future.
Кийими күч-қудрәт вә иззәт-һөрмәттур; У келәчәккә үмүт билән күлүп қарайду.
26 When she speaks, she says what is wise. When she gives instructions, she speaks [MTY] kindly (OR, faithfully).
Ағзини ачсила, дана сөз қилиду, Тилида меһриванә несиһәтләр бар.
27 She watches over everything that is done in her household, and she [IDM] is never lazy.
Аилисидики ишлардин дайим хәвәр алиду, Бекарға нан йемәйду.
28 Her children all together speak highly of her, and her husband also praises her.
Пәрзәнтлири орнидин туруп униңға бәхит-бәрикәт тиләйду; Ериму мубарәкләп уни махтап: —
29 [He says to her], “There are many women who do admirable things, but you surpass them all!”
«Пәзиләт билән яшиған аяллар көптур, Бирақ сән уларниң һәммисидинму ешип чүшисән» — дәйду.
30 Some women who are attractive [are not really good women], [but] they can deceive us [regarding what they are really like]. Furthermore, women’s beauty does not last; but women who revere Yahweh should be honored.
Гөзәллик сеһри алдамчидур, Һөсн-җамалму пәқәт бир көпүк, халас, Пәқәт Пәрвәрдигардин қорқидиған аялла махтилиду!
31 Reward women who are like that, and praise them in public [MTY] for what they have done.
У өз меһнитиниң мевилиридин бәһримән болсун! Әҗирлири уни дәрвазиларда һөрмәт-шөһрәткә ериштүрсун!
