Nehemiah 9
1 On October 31, the people gathered together again. They (fasted/abstained from eating food), they wore clothes made from rough cloth, and they put dirt on their heads [to show that they were sorry for their sins].
Karon sa ikakaluhaan ug upat ka adlaw niining bulana, ang mga anak sa Israel nanagkatigum sa pagpuasa ug may saput nga sako, ug yuta sa ulo nila.
2 The Israeli people separated themselves from all the foreigners. They stood there and confessed their sins and the sins that their ancestors had committed.
Ug ang kaliwat sa Israel mingbulag sa ilang kaugalingon gikan sa tanang mga lumalangyaw, ug nanagtindog ug nanagsugid sa ilang mga sala, ug sa mga kadautan sa ilang mga amahan.
3 The scroll that contained the laws of Yahweh, the God whom they [worshiped], was read to them for three hours. Then for three more hours they confessed their sins and they worshiped Yahweh.
Ug sila mingtindog sa ilang dapit ug mingbasa gikan sa basahon sa Kasugoan ni Jehova nga ilang Dios sulod sa usa ka ikaupat nga bahin sa adlaw; ug sa laing ikaupat nga bahin sila nanagsugid, ug nanagsimba kang Jehova nga ilang Dios.
4 [Some of] the descendants of Levi were standing on the stairs. They were Jeshua, Bani, Kadmiel, Shebaniah, Bunni, Sherebiah, [another] Bani, and Kenani.
Unya mingtindog sa ibabaw sa hagdanan sa mga Levihanon, si Jesua, si Bani, si Cadmiel, si Sebanias, si Bunni, si Serebias, si Bani, ug si Chenani, ug mingsinggit sa usa ka makusog nga tingog kang Jehova nga ilang Dios.
5 Then [the leaders of] the Levites called out to the people. They were Jeshua, Bani, Hashabneiah, Sherebiah, Hodiah, Shebaniah, and Pethahiah. They said, “While you are standing there, praise Yahweh your God, who has always lived and will live forever!” [Then one of them continued by praying this to God], “Yahweh, we praise your glorious name! You are much greater than anything that we can think about or talk about!
Unya ang mga Levihanon, si Jesua, ug si Cadmiel, si Bani, si Hosabnias, si Serebias, si Odaias, si Sebanias, ug si Pethaia, ming-ingon: Tindog ug dayega ninyo si Jehova nga inyong Dios sukad sa walay katapusan hangtud sa walay katapusan; ug dalayegon ang imong mahimayaong ngalan, nga labaw sa tanang panalangin ug pagdayeg.
6 “You only are God. You made the sky and the heavens and all the stars. You made the earth and everything that is on it, and you made the seas/oceans and everything that is in them. You are the one who gives life to everything and helps them remain alive. All the angels who are in heaven worship you.
Ikaw si Jehova, bisan ikaw lamang; ikaw ang nagbuhat sa langit, ang langit sa kalangitan, lakip ang tibook nilang panon, sa yuta ug sa tanang mga butang nga anaa sa ibabaw niana, sa mga dagat ug sa tanang anaa kanila, ug ikaw nagbantay kanilang tanan; ug ang panon sa langit nagasimba kanimo.
7 “Yahweh, you are God. You chose Abram and brought him out of Ur [city] in Chaldea [region]. You gave him a new name, Abraham.
Ikaw si Jehova ang Dios, nga nagpili kang Abram, ug nagdala kaniya gikan sa Ur sa mga Caldeahanon, ug naghatag kaniya sa ngalan nga Abraham,
8 You saw that he was trustworthy. Then you made (an agreement with/a promise to) him, saying that you would give [to him and] to his descendants the land that the descendants of Canaan, Heth, Amor, Periz, Jebus, and Girgash lived in. And you have done what you promised, because you always do what is right.
Ug nakakaplag sa iyang kasingkasing nga matinumanon sa imong atubangan, ug naghimo ug usa ka tugon uban kaniya sa paghatag sa yuta sa Canaanhon, sa Hetehanon sa Amorehanon, ug sa Perezehanon, ug sa Jebusehanon, ug sa Gergesehanon, sa paghatag niini sa iyang kaliwat, ug natuman ang imong mga pulong; kay ikaw matarung.
9 “You saw what our ancestors were suffering in Egypt. You heard them cry to you for help when they were at the Red Sea.
Ug ikaw nakakita sa kasakit sa among mga amahan didto sa Egipto, ug nakadungog sa ilang pagsinggit didto sa daplin sa Dagat nga Mapula,
10 Because you knew that the leaders of Egypt were treating our ancestors very arrogantly, you performed many kinds of miracles that caused the king and his officials and all his people to suffer. As a result, you became famous then, and you are still famous!
Ug nagpakita sa mga ilhanan ug mga katingalahan kang Faraon, ug sa tanan niyang mga alagad, ug sa tibook katawohan sa iyang yuta; kay ikaw nahibalo nga sila nagpagarbo batok kanila; ug gipabantug mo ang imong ngalan, ingon niining adlawa.
11 You caused the Red Sea to divide, with the result that your people walked through it on the ground without [getting their feet] wet. [After they were all safely on the other side, ] you [caused the water to come back again], and you hurled into the deep water the [soldiers of the Egyptian army] that were pursuing our ancestors. Their soldiers sank into the deep sea like stones!
Ug imong gibahin ang dagat sa atubangan nila, mao nga sila ming-agi sa kinataliwad-an sa dagat ibabaw sa mamala nga yuta; ug ang ilang mga manglulutos imong gipanambug ngadto sa kahiladman, ingon sa usa ka bato ngadto sa dakung dagat.
12 During each day you led our ancestors with a bright cloud that resembled a huge pillar, and each night you led them by a flaming cloud that gave them light to show them where to walk.
Labut pa, sa usa ka haligi nga panganod ikaw nagmando kanila sa adlaw; ug sa haligi nga kalayo sa pagkagabii, aron sa pagbanwag kanila sa dalan nga ilang pagaagian.
13 “When our ancestors were at Sinai Mountain, you came down from heaven and spoke to them. You gave them many regulations and instructions that are just and reliable, and you gave them commands and laws that are good.
Ikaw usab mikunsad ibabaw sa bukid sa Sinai, ug nakigsulti kanila gikan sa langit, ug mihatag kanila sa matarung nga mga tulomanon ug matuod nga mga balaod, maayong kabalaoran ug mga sugo.
14 You taught them about your holy (Sabbath/day of rest), and you gave many kinds of laws to your servant Moses for him to tell to the people.
Ug nagpahibalo kanila sa imong balaang adlaw nga igpapahulay, ug nagsugo kanila ug mga sugo, ug kabalaoran, ug usa ka Kasugoan, pinaagi kang Moises nga imong alagad,
15 When they were hungry, you gave them manna from the sky; and when they were thirsty, you gave them water from a rock. You commanded them to go and take, from the people who lived there, the land which you had promised to give to them.
Ug naghatag kanila sa tinapay sa ilang kagutom gikan sa langit, ug nagpatubod alang kanila sa tubig nga gikan sa bato alang sa ilang kauhaw, ug nagsugo kanila nga moadto sila sa pagpanag-iya sa yuta nga imong gipanumpa nga ihatag kanila.
16 “But our ancestors were very proud and stubborn [IDM], and they did not do what you commanded them to do.
Apan sila ug ang among mga amahan nanagpagarbo, ug nanagpatikig sa ilang liog, ug wala mamati sa imong mga sugo,
17 They refused to heed you, and they forgot about all the miracles that you had performed for them. Instead, they became stubborn [IDM], and they appointed someone to lead them back to Egypt, where they would be slaves again! But you are a God who forgives us and who is kind and merciful [to us]. You do not quickly become angry. You always faithfully love us.
Ug nanagdumili sa pagsugot, ni managpalandong sila sa imong mga katingalahan nga imong gibuhat sa taliwala nila, apan nagpatikig sa ilang liog, ug sa ilang pagsukol nanagtudlo ug usa ka capitan aron sa pagbalik ngadto sa ilang pagkaulipon. Apan ikaw usa ka Dios nga andam sa pagpasaylo, hupong sa gracia ug maloloy-on, mahinay sa kasuko, ug madagayaon sa mahigugmaong-kalolot, ug wala magsalikway kanila.
18 So, even though their [leaders] made an idol that resembled a calf and insulted you by saying [about the idol], ‘This is our god, who brought you up out of Egypt,’ you did not desert them.
Oo, sa diha nga sila minghimo ug usa ka tinunaw nga nating vaca, ug ming-ingon: Kini mao ang imong Dios nga nagdala kanimo gikan sa Egipto, ug naghimo sa dakung paghagit sa pagpakasuko;
19 “Because you always act mercifully, you did not abandon them when they were in the desert. The bright cloud which was like a huge pillar continued to lead them during the daytime, and the fiery cloud showed them where to walk at night.
Apan ikaw sa imong pinilo-pilo nga mga kalooy wala mosalikway kanila didto sa kamingawan: ang haligi nga panganod wala mobiya sa ibabaw nila sa adlaw, aron sa pagtultol kanila sa dalan; ni ang haligi nga kalayo sa pagkagabii, aron sa pagbanwag kanila sa kahayag, ug sa alagianan nga ilang pagaagian.
20 You sent your good Spirit to instruct them. You continued to provide water when they were thirsty.
Ikaw usab naghatag sa imong maayong Espiritu aron sa pagtudlo kanila, ug wala magtungina sa manna gikan sa ilang baba, ug naghatag kanila sa tubig alang sa ilang kauhaw.
21 For 40 years you took care of them in the desert. During all that time, they had everything [that they needed]. Their clothes did not wear out, and their feet did not swell up [even though they were continually walking].
Oo, kap-atan ka tuig nga ikaw nag-alima kanila didto sa kamingawan, ug walay nakulang kanila; ang ilang mga bisti wala mangadaan, ug ang ilang mga tiil wala manghupong.
22 “You helped our ancestors to defeat armies of great kings who ruled many people-groups. By doing that, you enabled our ancestors to (occupy/live in) even the most distant places in this land. They occupied the land over which King Sihon ruled from Heshbon [city] and the land over which King Og ruled in [the] Bashan [area].
Labut pa, ikaw naghatag kanila ug mga gingharian ug mga katawohan, nga imong gibahinbahin sumala sa ilang mga pahat: busa ilang gipanag-iya ang yuta sa Sihon, bisan ang yuta sa hari sa Hesbon, ug ang yuta sa Og nga hari sa Basan.
23 You caused our ancestors’ descendants to become as numerous as the stars in the sky, and you brought them into this land, the land that you told their fathers to enter and occupy.
Ang ilang mga anak usab imong gipasanay ingon sa mga bitoon sa langit, ug imong gidala ngadto sa yuta sumala sa imong gipamulong sa ilang mga amahan, nga sila mangadto aron sa pagpanag-iya niini.
24 Their sons went in and took the land [from the people that lived there]. You enabled them to defeat the descendants of Canaan who lived here in this land. You enabled them to conquer the descendants of Canaan and their kings and the people whom they ruled. You enabled our ancestors to do to those people whatever they wanted to do.
Busa ang mga anak nangadto ug nanag-iya sa yuta, ug gidaug mo sa atubangan nila ang mga pumoluyo sa yuta, ang mga Canaanhon, ug gihatag sila sa ilang mga kamot, uban sa ilang mga hari, ug ang mga katawohan sa yuta, aron nga sila makabuhat kanila sumala sa ilang buot pagabuhaton.
25 Our ancestors captured cities that had walls around them, and they took possession of fertile land. They took possession of houses that were full of good things, where there were wells that were already dug. They took possession of many vineyards and groves of olive trees and fruit trees. They ate all that they wanted to and became fat. They were delighted in all these good things that you gave to them.
Ug ilang gipanguha ang mga ciudad nga kinutaan, ug usa ka matambok nga yuta, ug gipanag-iya ang mga balay nga puno sa mga maayong butang, mga tangke nga kinalot, kaparrasan, ug mga kaolivahan, mga kahoy nga nangaputos sa mga bunga: busa sila nangaon, ug nangabusog, ug nangatambok, ug nanagkalipay sa ilang kaugalingon tungod sa imong dakung kaayohan.
26 “But they disobeyed you and rebelled against you. They (turned their backs on/rejected) your laws. They killed the prophets who warned them that they should return to you. They badly insulted you.
Bisan pa niana sila nanagmasukihon, ug mingsukol batok kanimo, ug gitalikdan nila ang imong Kasugoan, ug gipamatay ang imong mga manalagna nga nanagpamatuod batok kanila aron sa pagpabalik kanila nganha kanimo pag-usab, ug sila nanagbuhat sa mga dagkung paghagit sa pagpakasuko.
27 So you allowed their enemies to defeat them. But when their enemies caused them to suffer, they called out to you. You heard them from heaven, and because you are very merciful, you sent them people to help them, and those leaders rescued them from their enemies.
Busa ikaw nagtugyan kanila ngadto sa kamot sa ilang mga kabatok nga nagsakit kanila: ug sa panahon sa ilang kalisdanan sa mingtu-aw sila kanimo, ikaw nagpatalinghug gikan sa langit; ug sumala sa imong pinilo-pilo nga mga kalooy ikaw mihatag kanila ug mga manluluwas nga mingluwas kanila gikan sa kamot sa ilang mga kabatok.
28 “But after there was a time of peace again, our ancestors again did things that displeased you. So again you allowed their enemies to conquer them. But whenever they cried out to you again [to help them], you heard them from heaven, and because you act mercifully, you rescued them many times.
Ugaling sa tapus nga sila nakapahulay, nanaghimo sila ug dautan pag-usab sa imong atubangan, busa sila gibiyaan mo diha sa kamot sa ilang mga kaaway, mao nga sila namunoan ibabaw kanila: ngani sa mingbalik sila, ug mingsangpit kanimo, ikaw nagpatalinghug gikan sa langit; ug sa nakadaghan ikaw nagluwas kanila sumala sa imong mga kalooy.
29 “You warned them that they should again [obey] your laws, but they became proud and stubborn, and they disobeyed your commands. They sinned by disobeying what you commanded them to do, the things that would enable them to live a good long life [if they obeyed them]. They stubbornly refused [IDM] to listen to you and continued sinning.
Ug nagpamatuod ka batok kanila aron nga madala mo sila pag-usab ngadto sa imong Kasugoan. Ugaling sila nagmapahitas-on pa gayud ug wala mamati sa imong mga sugo. Apan sila nakasala batok sa imong mga tulomanon (nga kong ang usa ka tawo magatuman, siya magakinabuhi tungod kanila), ug gipatalikod ang mga abaga, ug gipatikig ang ilang liog, ug wala mamati.
30 You were patient with them for many years. You warned them trough [the messages] your Spirit gave to the prophets. But they did not (heed/pay attention to) those messages. So again you allowed [the armies of] other nations to defeat them.
Ngani sa daghang katuigan ikaw nag-antus kanila, ug nagpamatuod batok kanila pinaagi sa imong Espiritu pinaagi sa imong mga manalagna: ugaling wala gayud sila mamati: busa imong gihatag sila ngadto sa kamot sa mga katawohan sa kayutaan.
31 But because you act very mercifully, you did not get rid of them completely or abandon them [forever]. You are a very gracious/kind and merciful God!
Bisan pa niana tungod sa imong pinilo-pilo nga mga kalooy ikaw wala molaglag ni mosalikway kanila; tungod kay ikaw ang usa ka Dios nga puno sa gracia ug kalooy.
32 “Our God, you are great! You are mighty! You are awesome! You faithfully love us as [you promised in] your agreement with us that you would do! But now we are experiencing great difficulties/hardships. Great troubles have come to us, to our kings, to our [other] leaders, to our priests, and to our prophets. We have been experiencing these troubles since [the armies of] the kings of Assyria [conquered us], and we are still experiencing them. We ask that you sincerely think about [LIT] all these things.
Busa karon, Dios namo, ang daku, ang makagagahum, ug ang makalilisang nga Dios, nga nagabantay sa tugon ug sa mahigugmaong-kalolot, ayaw pagsud-onga nga daw diyutay lamang sa imong atubangan ang tanang mga kasakit, nga mingdangat kanamo, sa among mga hari, sa among mga principe, ug sa among mga sacerdote, ug sa among mga manalagna, ug sa among mga amahan, ug sa tanan mong katawohan, sukad sa panahon sa mga hari sa Asiria hangtud niining adlawa.
33 [We know that] you acted justly each time that you punished us. We have sinned greatly, but you have treated us fairly.
Apan ikaw matarung sa tanan nga mingdangat kanamo; kay ikaw nagmaminatud-on, apan kami nagbuhat sa kadautan;
34 Our kings and other leaders and our priests and our other ancestors did not obey your laws. They did not heed your commands or the warnings that you gave to them.
Ni ang among mga hari, ang among mga principe, ni ang among mga sacerdote, ni ang among mga amahan, nanagbantay sa imong Kasugoan, ni mingpatalinghug sa imong mga sugo ug sa imong mga pagpamatuod diin ikaw nagpamatuod batok kanila.
35 Even when they had their own kings, and they enjoyed the good things that you did for them in this large and fertile land that you gave to them, they did not serve you. They refused to quit doing what was evil.
Kay sila wala mag-alagad kanimo sa ilang gingharian, ug sa imong dakung kaayohan nga imong gihatag kanila, ug sa daku ug matambok nga yuta nga imong gihatag sa ilang atubangan, ni mingtalikod sila gikan sa ilang dautan nga mga buhat.
36 “So now we are [like] slaves here in this land that you gave to our ancestors, the land that you gave to them in order that they could enjoy all the good things that grow here.
Ania karon, kami mga ulipon niining adlawa, ug tungod sa yuta nga imong gihatag sa among mga amahan aron sa pagkaon sa mga abut niana ug sa tanang maayo niana, ania karon, kami mga ulipon niining yutaa.
37 Because we have sinned, [we cannot eat the things that grow here]. The kings that now rule over us are enjoying the things that grow here. They rule us and [take] our cattle. We have to serve them and do the things that please them. We are experiencing great misery/distress.
Ug kini mihatag ug daghang abut sa mga hari nga imong gipahari kanamo tungod sa among mga sala: sila usab may gahum sa among mga lawas, ug sa among mga vaca, sumala sa ilang kabubut-on, ug kami ania sa dakung kasakit.
38 “However, we [Israeli] people now are making an agreement/promise [to obey you], and we are writing this agreement/promise [on a scroll]. We will write on it the names of our leaders and the names of the Levites and the names of the priests, and then we will seal it.”
Ug ngani tungod niining tanan kami naghimo ug usa ka matinumanong tugon, ug gisulat kini: ug ang among mga principe, ang among mga Levihanon, ug ang among mga sacerdote, nanagtimaan niini.
