Matthew 26
1 When Jesus had finished [saying] all those things, he said to [us] disciples,
A gdy Jezus dokończył tych wszystkich mów, powiedział do swoich uczniów:
2 “You know that two days from now [we will celebrate] the Passover [festival]. [At that time] I, the one who came from heaven, will be handed over to {they will put me, the one who came from heaven, into the hands of} those who will nail me to a cross.”
Wiecie, że za dwa dni będzie Pascha, a Syn Człowieczy zostanie wydany na ukrzyżowanie.
3 At the same time the chief priests and the Jewish elders gathered in the home of the high priest, whose name was Caiaphas.
Wtedy to naczelni kapłani, uczeni w Piśmie i starsi ludu zebrali się na dziedzińcu najwyższego kapłana, zwanego Kajfaszem;
4 [There] they plotted how they could seize Jesus in some deceitful way so that they could have him executed.
I naradzali się, jak by podstępnie schwytać i zabić Jezusa.
5 But they said, “[We must] not [do it] during the [Passover] festival, because [if we do it then], the people might riot.”
Lecz mówili: Nie w święto, aby nie wywołać rozruchu wśród ludu.
6 While Jesus [and we] were in Bethany [village] in the home of Simon, whom [Jesus had healed of] leprosy,
A gdy Jezus był w Betanii, w domu Szymona Trędowatego;
7 a woman came to him. She [was carrying] a stone jar [containing] very expensive perfume. [To show how much she appreciated] Jesus, she poured the perfume on his head as he was eating.
Przyszła do niego kobieta, która miała alabastrowe naczynie bardzo drogiego olejku, i wylała go na jego głowę, gdy siedział przy stole.
8 When [we] disciples saw that, [some of us] were angry. [One of us] said, “(It is terrible that this perfume was wasted!/Why was this perfume wasted?) [RHQ]
Widząc to, jego uczniowie oburzyli się i powiedzieli: I na cóż to marnotrawstwo?
9 [We] could have sold it and gotten a lot of money for it! Then the money could have been given {[we] could have given the money} to poor people.”
Przecież można było ten olejek drogo sprzedać, a [pieniądze] rozdać ubogim.
10 Jesus knew [what we were saying. So he] said to us, “(You should not be bothering this woman!/Why are you bothering this woman?) [RHQ] She has done a beautiful thing to me.
Gdy Jezus to zauważył, powiedział im: Dlaczego sprawiacie przykrość tej kobiecie? Przecież dobry uczynek spełniła wobec mnie.
11 [Keep in mind that] you will always have poor people among you, [so you can help them whenever you want to]. But I will not always be with you, [so it is good for her to show now that she appreciates me!]
Ubogich bowiem zawsze macie u siebie, ale mnie nie zawsze mieć będziecie.
12 When she poured this perfume on my body, [it was as if she knew that I am going to die soon. And it is as if she] has anointed my body for being buried.
Bo ona, wylewając ten olejek na moje ciało, zrobiła to, aby przygotować mnie na mój pogrzeb.
13 I will tell you this: Wherever this good message [about me] is preached {people preach this good message about me} throughout the world, those who preach it will tell what this woman has done, [and as a result] people will [always] remember her.”
Zaprawdę powiadam wam: Gdziekolwiek po całym świecie będzie głoszona ta ewangelia, będzie się też opowiadać na jej pamiątkę to, co zrobiła.
14 Then Judas Iscariot (OR, Judas, the man from Kerioth [Town]), [even though he was] one of [us] twelve [disciples], went to the chief priests.
Wtedy jeden z dwunastu, zwany Judaszem Iskariotą, poszedł do naczelnych kapłanów;
15 He asked them, “If I enable you to seize [Jesus], how much [money] are you willing to give me?” They [agreed to give him] 30 silver coins. So they counted out the coins and [gave them] to him.
I powiedział: Co chcecie mi dać, a ja wam go wydam. A oni wyznaczyli mu trzydzieści srebrników.
16 From that time Judas watched for an opportunity to enable them to seize [Jesus].
I odtąd szukał sposobności, aby go wydać.
17 On the first day [of the week-long festival] (when [we Jews ate] bread which had no yeast in it/of Unleavened Bread), [we] disciples went to Jesus and asked, “Where do you want us to prepare [the meal for] the Passover [celebration] so that [we can] eat [it with] you?”
W pierwszy dzień Przaśników uczniowie podeszli do Jezusa i zapytali go: Gdzie chcesz, abyśmy przygotowali ci Paschę do spożycia?
18 [In reply], he [gave instructions to two disciples about where they should go. He] said [to them], “Go into [the city] to a man [with whom I have previously arranged this]. Tell him that the teacher says, ‘The time [MTY] [that I told you about] is near. I am going to celebrate the Passover [meal] with my disciples at your house, [and I have sent these two to prepare the meal].’”
A on odpowiedział: Idźcie do miasta, do pewnego [człowieka] i powiedzcie mu: Nauczyciel mówi: Mój czas jest bliski; u ciebie będę obchodził Paschę z moimi uczniami.
19 So the [two] disciples did as Jesus told them. They [went and] prepared the Passover [meal in that man’s house].
Uczniowie zrobili tak, jak im nakazał Jezus, i przygotowali Paschę.
20 When it was evening, Jesus was eating the meal with [us] twelve disciples.
Kiedy nastał wieczór, usiadł [za stołem] z dwunastoma.
21 While we were eating, he said [to us], “Listen carefully to this: One of you is going to enable [my enemies] to seize me.”
A gdy jedli, powiedział: Zaprawdę powiadam wam, że jeden z was mnie wyda.
22 [We] were very sad. We began to say to him, one after the other, “Lord, (it is surely not I!/I’m not the one, am I?) [RHQ]”
I bardzo zasmuceni zaczęli pytać jeden po drugim: Czy to ja, Panie?
23 He replied, “The one who will enable my enemies to seize me is one of you who is dipping bread [MTY] into [the sauce in] the dish along with me.
A on odpowiedział: Ten, który macza ze mną rękę w misie, on mnie wyda.
24 [It is certain that] I, the one who came from heaven, will [die], because that is what has been written {[the prophets] have written} about me. But there will be terrible punishment for the man who enables [my enemies] to seize me! It would be better for that man if he had never been born!”
Syn Człowieczy odchodzi, jak jest o nim napisane, ale biada człowiekowi, przez którego Syn Człowieczy będzie wydany! Lepiej byłoby dla tego człowieka, aby się nie urodził.
25 Then Judas, the one who was going to betray him, said, “Teacher, (surely it is not I!/I’m not the one, am I?) [RHQ]” Jesus replied, “Yes, you are the one.”
Wtedy Judasz, który go zdradził, zapytał: Czy to ja, Mistrzu? Odpowiedział mu: Ty [sam to] powiedziałeś.
26 While we were eating, Jesus took [a small loaf of] bread and thanked God for it. He broke it [into pieces] and gave it to [us] disciples, and said, “Take this [bread and] eat [it]. [It represents] my body.”
A gdy jedli, Jezus wziął chleb, pobłogosławił, połamał i dał uczniom, mówiąc: Bierzcie, jedzcie, to jest moje ciało.
27 Later he took a cup [of wine] and thanked [God for it]. Then he gave it to us, saying, “Drink some [of the wine in this cup], all of you.
Potem wziął kielich, złożył dziękczynienie i dał im, mówiąc: Pijcie z niego wszyscy;
28 [The wine in] this cup [represents] my blood, which will soon flow [from my body. With] my blood I [will sign] the new agreement [that God is making] to forgive the sins of many [people].
To bowiem jest moja krew nowego testamentu, która wylewa się za wielu na przebaczenie grzechów.
29 Note this carefully: I will not drink wine in this way any more until the time when I drink it with you with a new [meaning. That will happen] when my Father [enables me to begin] to rule as king.”
Ale mówię wam: Odtąd nie będę pił z tego owocu winorośli aż do dnia, gdy go będę pił z wami nowy w królestwie mego Ojca.
30 After we sang a hymn, we started out towards Olive [Tree] Hill.
A gdy zaśpiewali hymn, wyszli ku Górze Oliwnej.
31 [On the way], Jesus told us, “This night all of you will desert me because of [what will happen to] me! [This is certain to happen] because [these words that God said] are written [in the Scriptures: ] ‘I will [cause] the shepherd to be killed, and [all] the sheep will be scattered {scatter}.’
Wtedy Jezus powiedział do nich: Wy wszyscy zgorszycie się z mojego powodu tej nocy. Jest bowiem napisane: Uderzę pasterza i rozproszą się owce stada.
32 But after I have [died and] become alive again, I will go ahead of you to Galilee [district and meet you there].”
Lecz gdy zmartwychwstanę, udam się do Galilei przed wami.
33 Peter replied, “Perhaps all [the other disciples] will desert you [when they see what happens to you], but I [certainly] will never [leave you]!”
A Piotr odezwał się do niego: Choćby się wszyscy zgorszyli z twojego powodu, ja się nigdy nie zgorszę.
34 Jesus replied to him, “The truth is that this very night, before the rooster crows, you will say three times that you do not know me!”
Powiedział mu Jezus: Zaprawdę powiadam ci, że tej nocy, zanim kogut zapieje, trzy razy się mnie wyprzesz.
35 Peter said to him, “Even if they kill me [while I am defending you], I will never say that I do not know you!” All [the rest of us] disciples also said the same [thing].
Odpowiedział mu Piotr: Choćbym miał z tobą umrzeć, nie wyprę się ciebie. Podobnie mówili wszyscy uczniowie.
36 Then Jesus went with us to a place that is called {that people call} Gethsemane. There he said to [most of] us, “Stay here while I go over there and pray.”
Wtedy Jezus przyszedł z nimi na miejsce zwane Getsemani i powiedział do uczniów: Siądźcie tu, a ja tymczasem odejdę tam i będę się modlił.
37 He took Peter, James, and John with him. He became extremely distressed.
A wziąwszy ze sobą Piotra i dwóch synów Zebedeusza, zaczął się smucić i odczuwać udrękę.
38 Then he said to them, “I [SYN] am very sorrowful, so much so that I [feel as if I were] about to die! Remain here and stay awake with me!”
Wtedy [Jezus] powiedział do nich: Smutna jest moja dusza aż do śmierci. Zostańcie tu i czuwajcie ze mną.
39 After going a little further, he threw himself face down [on the ground]. He prayed, “My Father, if it is possible [MTY], do not make me have to endure the suffering [that is coming] now. But do not do as I want. Instead, do as you want!”
A odszedłszy trochę dalej, upadł na twarz i modlił się, mówiąc: Mój Ojcze, jeśli to możliwe, niech mnie ominie ten kielich. Jednak [niech się stanie] nie jak ja chcę, ale jak ty.
40 Then he returned to the [three] disciples and saw that they were sleeping. He [woke] Peter and said to him, “(I am disappointed that you [men fell asleep and] were not able to stay awake with me for just a short time!/Why were you men not able to stay awake with me for just one hour?) [RHQ]
Potem przyszedł do uczniów i zastał ich śpiących, i powiedział do Piotra: Czy nie mogliście przez jedną godzinę czuwać ze mną?
41 You must keep alert and pray so that you can resist when you are tempted {something tempts you}. You want [to do what I tell you], but you [SYN] are not strong enough [to actually do it].”
Czuwajcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie. Duch wprawdzie jest ochoczy, ale ciało słabe.
42 He went away a second time. He prayed, “My Father, if it is necessary for me to suffer [LIT], may what you want happen!”
Znowu, po raz drugi odszedł i modlił się, mówiąc: Mój Ojcze, jeśli ten kielich nie może mnie minąć, tylko abym go wypił, niech się stanie twoja wola.
43 When he returned to the [three disciples], he saw that they were asleep [again]. They could not keep their eyes open [IDM].
A gdy przyszedł, znowu zastał ich śpiących, bo oczy same im się zamykały.
44 So he left them and went away again. He prayed the third time, saying the same thing [that he had prayed before].
I zostawiwszy ich, odszedł znowu i modlił się po raz trzeci tymi samymi słowami.
45 Then he returned to us disciples. He [woke] us [up and] said to us, “(I am disappointed that you are still sleeping and resting!/Why are you still sleeping and resting?) [RHQ] [Look] Someone is about to enable sinful [men] to seize [me], the one who came from heaven!
Potem przyszedł do swoich uczniów i powiedział do nich: Śpijcie jeszcze i odpoczywajcie. Oto nadchodzi godzina i Syn Człowieczy będzie wydany w ręce grzeszników.
46 Get up! Let’s go [to meet them] Here comes the one who is enabling them to seize me!”
Wstańcie, chodźmy! Oto zbliża się ten, który mnie wyda.
47 While [Jesus] was still speaking, Judas [arrived. Even though he was] one of [us] twelve [disciples], he came [to enable Jesus’ enemies to seize him]. A large crowd carrying swords and clubs was with him. They had been sent by the chief priests and elders {the chief priests and [Jewish] elders had sent them}.
A gdy on jeszcze mówił, nadszedł Judasz, jeden z dwunastu, a z nim liczny tłum z mieczami i kijami, od naczelnych kapłanów i starszych ludu.
48 Judas had [previously] arranged to give them a signal, saying, “The man whom I will kiss is the one [you want]. Seize him!”
Ten zaś, który go zdradził, ustalił z nimi znak, mówiąc: Ten, którego pocałuję, to on. Schwytajcie go.
49 He immediately went to Jesus and said, “Greetings, Teacher!” Then he kissed Jesus [on the neck/cheek].
Zaraz też podszedł do Jezusa i powiedział: Witaj, Mistrzu! I pocałował go.
50 Jesus replied, “Friend, is it [to kiss me] that you are here?” (OR, “Do what you have come for!”) Then [the men who came with Judas] stepped forward and seized Jesus.
Jezus powiedział do niego: Przyjacielu, po co przyszedłeś? Wtedy podeszli, rzucili się na Jezusa i schwytali go.
51 Suddenly, one of the men who was with Jesus pulled his sword out [of its sheath]. He struck the servant of the high priest [to kill him], [but only] cut off his ear.
A oto jeden z tych, [którzy] byli z Jezusem, wyciągnął rękę i dobył miecz, a uderzywszy sługę najwyższego kapłana, odciął mu ucho.
52 Jesus said to him, “Put your sword back in its sheath! All those who try to kill others with a sword will themselves be killed with a sword!
Wtedy Jezus powiedział do niego: Schowaj miecz na swoje miejsce. Wszyscy bowiem, którzy za miecz chwytają, od miecza zginą.
53 Do you think that [RHQ] if I asked my Father, he would not immediately send more than (twelve armies of/72,000) angels to help me?
Czy sądzisz, że nie mógłbym teraz prosić mego Ojca, a wystawiłby mi więcej niż dwanaście legionów aniołów?
54 [But if I did that, what the prophets] have written in the Scriptures [about what will happen to the Messiah] would not be fulfilled {happen} [RHQ].”
Ale jakże wypełniłyby się Pisma, [które mówią], że musi się tak stać?
55 At that time Jesus said to the crowd [that was seizing him], “(It is ridiculous that you have come [here] to seize me with swords and clubs, as [if I were] a bandit!/Have you come here to seize me with swords and clubs, as if I were a bandit?) [RHQ] Day after day I sat in the Temple [courtyard], teaching [the people]. Why did you not arrest me [then]?
W tym momencie Jezus powiedział do tłumów: Wyszliście jak na bandytę z mieczami i kijami, aby mnie schwytać. Codziennie siadałem z wami, nauczając w świątyni, a nie schwytaliście mnie.
56 But all this is happening to fulfill what the prophets [have written in] the Scriptures [about me].” Then all of us disciples deserted Jesus and ran away.
Ale to wszystko się stało, aby się wypełniły Pisma proroków. Wtedy wszyscy uczniowie opuścili go i uciekli.
57 The men who had seized Jesus took him [to the house where] Caiaphas, the high priest, [lived]. The men who taught the [Jewish] laws and the [Jewish] elders had already gathered [there].
A ci, którzy schwytali Jezusa, zaprowadzili go do Kajfasza, najwyższego kapłana, gdzie zebrali się uczeni w Piśmie i starsi.
58 Peter followed [Jesus] at a distance. He came to the high priest’s courtyard. He entered [the courtyard] and sat down with the guards to see what would happen.
Piotr zaś szedł za nim z daleka aż do dziedzińca najwyższego kapłana i wszedłszy tam, siedział ze sługami, aby zobaczyć, jak to się skończy.
59 The chief priests and the rest of the [Jewish] Council were trying to find people who would tell lies about Jesus so that they could [convince the Roman authorities to] execute him.
Tymczasem naczelni kapłani, starsi i cała Rada szukali fałszywego świadectwa przeciwko Jezusowi, aby go skazać na śmierć;
60 But even though many people spoke lies about him, they did not find anyone [who said anything that was useful]. Finally two men came forward
Lecz nie znaleźli. I chociaż przychodziło wielu fałszywych świadków, [jednak niczego] nie znaleźli. A na koniec wystąpili dwaj fałszywi świadkowie;
61 and said, “This man said, ‘I am able to destroy God’s Temple and to rebuild it within three days.’”
Mówiąc: On powiedział: Mogę zburzyć świątynię Bożą i w trzy dni ją odbudować.
62 Then the high priest stood up and said to Jesus, “Are you not going to reply? What [do you say about] these things that they are saying [to accuse] you?”
Wtedy najwyższy kapłan powstał i zapytał go: Nic nie odpowiadasz? [Cóż znaczy to], co oni przeciwko tobie zeznają?
63 But Jesus remained silent. Then the high priest said to him, “I command you to tell us [the truth], knowing that the all-powerful God [is listening to you]: Are you the Messiah, (the Son of God/the man who is also God)?”
Lecz Jezus milczał. A najwyższy kapłan powiedział mu: Zaklinam cię na Boga żywego, abyś nam powiedział, czy ty jesteś Chrystusem, Synem Bożym?
64 Jesus replied, “Yes, [it is as] you say. But I will also say this to all of you: Some day you will see [me], the one who came from heaven, sitting beside [MTY] Almighty [God], and ruling. You will also see me coming on the clouds [from] heaven!”
Odpowiedział mu Jezus: Ty powiedziałeś. Ale mówię wam: Odtąd ujrzycie Syna Człowieczego siedzącego po prawicy mocy [Boga] i przychodzącego na obłokach niebieskich.
65 Then the high priest tore his outer garment. [That was the custom to show that he was shocked to hear Jesus say that he was equal to God]. Then he said, “This man has insulted God! He claims to be equal with God! (We certainly do not need anyone else to testify [against this man]!/Why should we seek any more people who will testify [against this man]?) [RHQ] You heard what he said!
Wtedy najwyższy kapłan rozdarł swoje szaty i powiedział: Zbluźnił! Czyż potrzebujemy jeszcze świadków? Oto teraz słyszeliście bluźnierstwo.
66 What have you decided?” [The Jewish leaders] replied, “[According to our laws], he [is guilty and] deserves to be executed!”
Jak wam się zdaje? A oni odpowiedzieli: Zasługuje na śmierć.
67 Then [some of them] spat in his face. [Others] struck him with their fists. Others, [after they blindfolded him], slapped him
Wówczas [zaczęli] pluć mu w twarz i bili go pięściami, a inni go policzkowali;
68 and said, “[Since you claim that] [IRO] [you are] the Messiah, tell us who hit you!”
Mówiąc: Prorokuj nam, Chrystusie: Kto cię uderzył?
69 Peter was sitting outside in the courtyard. A servant girl came up to him [and looked at him]. She said, “You also were with Jesus, [that man] from Galilee [district]!”
Piotr zaś siedział na zewnątrz, na dziedzińcu. Podeszła do niego pewna dziewczyna i powiedziała: Ty też byłeś z Jezusem z Galilei.
70 But while everyone there was listening, he denied it. He said, “I do not know what you are talking about!”
Lecz on wyparł się wobec wszystkich, mówiąc: Nie wiem, o czym mówisz.
71 Then he went out to the gateway of the courtyard. Another servant girl saw him and said to the people who were standing nearby, “This man was with Jesus, [the man] from Nazareth.”
A gdy wyszedł do przedsionka, zobaczyła go inna [dziewczyna] i powiedziała do tych, którzy tam byli: On też był z Jezusem z Nazaretu.
72 But [Peter] again denied it. He said, “May God punish me [if I am lying]! I [tell you], I do not even know that man!”
I znowu wyparł się pod przysięgą: Nie znam tego człowieka.
73 After a little while, one of the people who were standing there approached Peter and said to him, “It is certain that you are one of those [who were with that man]. We can tell from your accent that you [are from Galilee.”]
Po chwili ci, którzy tam stali, podeszli i powiedzieli do Piotra: Na pewno ty też jesteś [jednym] z nich, bo i twoja mowa cię zdradza.
74 Then Peter began to proclaim loudly that God should curse him [if he was lying]. He asked God in heaven to witness [that he was telling the truth] and said, “I do not know that man!” Immediately a rooster crowed.
Wtedy zaczął się zaklinać i przysięgać: Nie znam tego człowieka. I zaraz zapiał kogut.
75 Then Peter remembered the words that Jesus had spoken [to him], “Before the rooster crows, you will say three times that you do not know me.” And Peter went [out of the courtyard], crying because he was very sad [about what he had done].
I przypomniał sobie Piotr słowa Jezusa, który mu powiedział: Zanim kogut zapieje, trzy razy się mnie wyprzesz. Wyszedł na zewnątrz i gorzko zapłakał.
