Matthew 26
1 When Jesus had finished [saying] all those things, he said to [us] disciples,
Po zakończeniu tego nauczania Jezus rzekł do uczniów:
2 “You know that two days from now [we will celebrate] the Passover [festival]. [At that time] I, the one who came from heaven, will be handed over to {they will put me, the one who came from heaven, into the hands of} those who will nail me to a cross.”
—Za dwa dni rozpoczyna się święto Paschy i Ja, Syn Człowieczy, zostanę zdradzony i ukrzyżowany.
3 At the same time the chief priests and the Jewish elders gathered in the home of the high priest, whose name was Caiaphas.
Tymczasem na dziedzińcu rezydencji najwyższego kapłana, Kajfasza, zebrali się inni kapłani oraz starsi.
4 [There] they plotted how they could seize Jesus in some deceitful way so that they could have him executed.
Postanowili potajemnie uwięzić i zabić Jezusa.
5 But they said, “[We must] not [do it] during the [Passover] festival, because [if we do it then], the people might riot.”
—Nie możemy jednak zrobić tego podczas święta—mówili—bo spowoduje to rozruchy.
6 While Jesus [and we] were in Bethany [village] in the home of Simon, whom [Jesus had healed of] leprosy,
Jezus tymczasem zatrzymał się w Betanii, w domu Szymona Trędowatego.
7 a woman came to him. She [was carrying] a stone jar [containing] very expensive perfume. [To show how much she appreciated] Jesus, she poured the perfume on his head as he was eating.
Wtedy właśnie przyszła tam pewna kobieta z butelką bardzo drogiego, wonnego olejku i wylała go na głowę Jezusa.
8 When [we] disciples saw that, [some of us] were angry. [One of us] said, “(It is terrible that this perfume was wasted!/Why was this perfume wasted?) [RHQ]
Widząc to, uczniowie oburzyli się: —Co za marnotrawstwo!
9 [We] could have sold it and gotten a lot of money for it! Then the money could have been given {[we] could have given the money} to poor people.”
Przecież można było sprzedać te perfumy i rozdać pieniądze biednym!
10 Jesus knew [what we were saying. So he] said to us, “(You should not be bothering this woman!/Why are you bothering this woman?) [RHQ] She has done a beautiful thing to me.
—Dlaczego ją krytykujecie?—zapytał Jezus, widząc ich reakcję. —Przecież spełniła dobry uczynek!
11 [Keep in mind that] you will always have poor people among you, [so you can help them whenever you want to]. But I will not always be with you, [so it is good for her to show now that she appreciates me!]
—Biedni zawsze będą wśród was, a Mnie już wkrótce zabraknie.
12 When she poured this perfume on my body, [it was as if she knew that I am going to die soon. And it is as if she] has anointed my body for being buried.
Namaszczając tym olejkiem, przygotowała Mnie na pogrzeb.
13 I will tell you this: Wherever this good message [about me] is preached {people preach this good message about me} throughout the world, those who preach it will tell what this woman has done, [and as a result] people will [always] remember her.”
Zapewniam was: Gdziekolwiek na świecie będzie głoszona dobra nowina, wszędzie będzie się mówić o tym, co zrobiła, i będzie się o niej pamiętać.
14 Then Judas Iscariot (OR, Judas, the man from Kerioth [Town]), [even though he was] one of [us] twelve [disciples], went to the chief priests.
Tymczasem Judasz z Kariotu, jeden z Dwunastu, poszedł do najwyższych kapłanów
15 He asked them, “If I enable you to seize [Jesus], how much [money] are you willing to give me?” They [agreed to give him] 30 silver coins. So they counted out the coins and [gave them] to him.
i zapytał: —Ile mi zapłacicie, jeśli wydam wam Jezusa? I dali mu trzydzieści srebrnych monet.
16 From that time Judas watched for an opportunity to enable them to seize [Jesus].
Od tej chwili Judasz czekał już tylko na sprzyjającą okazję, aby wydać Jezusa.
17 On the first day [of the week-long festival] (when [we Jews ate] bread which had no yeast in it/of Unleavened Bread), [we] disciples went to Jesus and asked, “Where do you want us to prepare [the meal for] the Passover [celebration] so that [we can] eat [it with] you?”
W pierwszym dniu święta Paschy, uczniowie zapytali Jezusa: —Gdzie mamy przygotować kolację paschalną?
18 [In reply], he [gave instructions to two disciples about where they should go. He] said [to them], “Go into [the city] to a man [with whom I have previously arranged this]. Tell him that the teacher says, ‘The time [MTY] [that I told you about] is near. I am going to celebrate the Passover [meal] with my disciples at your house, [and I have sent these two to prepare the meal].’”
—Idźcie do miasta!—powiedział. —Udajcie się do naszego znajomego i powiedzcie mu: „Nasz Nauczyciel zawiadamia: Nadchodzi już czas! U ciebie chcę spożyć z moimi uczniami świąteczną kolację”.
19 So the [two] disciples did as Jesus told them. They [went and] prepared the Passover [meal in that man’s house].
Uczniowie zrobili tak, jak im polecił, i zajęli się przygotowaniem posiłku.
20 When it was evening, Jesus was eating the meal with [us] twelve disciples.
Wieczorem, wraz z Dwunastoma, Jezus zajął miejsce przy stole.
21 While we were eating, he said [to us], “Listen carefully to this: One of you is going to enable [my enemies] to seize me.”
Gdy zaczęli posiłek, powiedział: —Mówię wam: Jeden z was, siedzących tu ze Mną, zdradzi Mnie.
22 [We] were very sad. We began to say to him, one after the other, “Lord, (it is surely not I!/I’m not the one, am I?) [RHQ]”
—Ale to chyba nie ja, Panie?—mówili zasmuceni jeden przez drugiego.
23 He replied, “The one who will enable my enemies to seize me is one of you who is dipping bread [MTY] into [the sauce in] the dish along with me.
—To ten, który jednocześnie ze Mną sięga do półmiska—odpowiedział.
24 [It is certain that] I, the one who came from heaven, will [die], because that is what has been written {[the prophets] have written} about me. But there will be terrible punishment for the man who enables [my enemies] to seize me! It would be better for that man if he had never been born!”
—Ja, Syn Człowieczy, muszę umrzeć, zgodnie z tym, co dawno zapowiedzieli prorocy. Marny jednak los tego, kto Mnie wyda. Lepiej byłoby, aby się wcale nie urodził!
25 Then Judas, the one who was going to betray him, said, “Teacher, (surely it is not I!/I’m not the one, am I?) [RHQ]” Jesus replied, “Yes, you are the one.”
Judasz również Go zapytał: —To ja, Nauczycielu? —Sam to powiedziałeś—odrzekł Jezus.
26 While we were eating, Jesus took [a small loaf of] bread and thanked God for it. He broke it [into pieces] and gave it to [us] disciples, and said, “Take this [bread and] eat [it]. [It represents] my body.”
Później, podczas kolacji, Jezus wziął do rąk chleb. Podziękował za niego Bogu, połamał go na kawałki, i podał uczniom, mówiąc: —Weźcie i jedzcie, to jest moje ciało.
27 Later he took a cup [of wine] and thanked [God for it]. Then he gave it to us, saying, “Drink some [of the wine in this cup], all of you.
Wziął też do ręki kielich z winem. Podziękował, podał uczniom, i powiedział: —Pijcie z niego wszyscy.
28 [The wine in] this cup [represents] my blood, which will soon flow [from my body. With] my blood I [will sign] the new agreement [that God is making] to forgive the sins of many [people].
To jest moja krew, pieczętująca przymierze. Przelewam ją, aby wielu otrzymało przebaczenie grzechów.
29 Note this carefully: I will not drink wine in this way any more until the time when I drink it with you with a new [meaning. That will happen] when my Father [enables me to begin] to rule as king.”
Mówię wam, że nie skosztuję już wina do dnia, gdy będę pił nowe wino w królestwie mojego Ojca.
30 After we sang a hymn, we started out towards Olive [Tree] Hill.
Potem zaśpiewali pieśń i poszli na Górę Oliwną. Wtedy Jezus powiedział:
31 [On the way], Jesus told us, “This night all of you will desert me because of [what will happen to] me! [This is certain to happen] because [these words that God said] are written [in the Scriptures: ] ‘I will [cause] the shepherd to be killed, and [all] the sheep will be scattered {scatter}.’
—Jeszcze tej nocy wszyscy Mnie opuścicie. Stanie się tak, jak Bóg zapowiedział ustami proroków: „Uderzę pasterza i rozproszą się owce jego stada”.
32 But after I have [died and] become alive again, I will go ahead of you to Galilee [district and meet you there].”
Lecz gdy znów powrócę do życia, udam się do Galilei i tam się z wami spotkam.
33 Peter replied, “Perhaps all [the other disciples] will desert you [when they see what happens to you], but I [certainly] will never [leave you]!”
—Ja nigdy Cię nie opuszczę!—zapewniał Piotr. —Nawet jeśli inni odejdą od Ciebie!
34 Jesus replied to him, “The truth is that this very night, before the rooster crows, you will say three times that you do not know me!”
—Zapewniam cię, że jeszcze tej nocy, zanim o świcie zapieje kogut, trzy razy zaprzeczysz, że Mnie znasz—odpowiedział Jezus.
35 Peter said to him, “Even if they kill me [while I am defending you], I will never say that I do not know you!” All [the rest of us] disciples also said the same [thing].
—Nigdy!—zaprotestował Piotr. —Nie wyprę się Ciebie, nawet gdybym miał iść z Tobą na śmierć! Pozostali również przysięgali wierność Jezusowi.
36 Then Jesus went with us to a place that is called {that people call} Gethsemane. There he said to [most of] us, “Stay here while I go over there and pray.”
Następnie wszyscy razem udali się do ogrodu Getsemane. Gdy dotarli na miejsce, Jezus rzekł: —Usiądźcie tutaj, a ja pójdę tam się modlić.
37 He took Peter, James, and John with him. He became extremely distressed.
Zabrał ze sobą tylko Piotra oraz synów Zebedeusza—Jakuba i Jana. I ogarnął Go smutek oraz głęboki niepokój.
38 Then he said to them, “I [SYN] am very sorrowful, so much so that I [feel as if I were] about to die! Remain here and stay awake with me!”
—Moją duszę ogarnął śmiertelny smutek—powiedział. —Zostańcie ze Mną i czuwajcie.
39 After going a little further, he threw himself face down [on the ground]. He prayed, “My Father, if it is possible [MTY], do not make me have to endure the suffering [that is coming] now. But do not do as I want. Instead, do as you want!”
Odszedł na bok, padł na twarz i modlił się: —Ojcze mój, jeśli to możliwe, oddal ode Mnie ten „kielich cierpienia”. Jednak to Twoja wola niech się stanie, a nie to, czego ja chcę.
40 Then he returned to the [three] disciples and saw that they were sleeping. He [woke] Peter and said to him, “(I am disappointed that you [men fell asleep and] were not able to stay awake with me for just a short time!/Why were you men not able to stay awake with me for just one hour?) [RHQ]
Wrócił do trzech uczniów i zastał ich śpiących. Wtedy powiedział do Piotra: —Nie daliście rady czuwać ze Mną nawet przez godzinę?
41 You must keep alert and pray so that you can resist when you are tempted {something tempts you}. You want [to do what I tell you], but you [SYN] are not strong enough [to actually do it].”
Uważajcie i módlcie się, abyście nie poddali się pokusie! Duch jest gorliwy, ale ciało słabe.
42 He went away a second time. He prayed, “My Father, if it is necessary for me to suffer [LIT], may what you want happen!”
Ponownie odszedł i modlił się: —Ojcze mój, jeśli nie może Mnie ominąć ten „kielich”, to niech się stanie Twoja wola.
43 When he returned to the [three disciples], he saw that they were asleep [again]. They could not keep their eyes open [IDM].
Lecz uczniowie byli tak bardzo zmęczeni, że gdy do nich wrócił, znowu spali.
44 So he left them and went away again. He prayed the third time, saying the same thing [that he had prayed before].
Odszedł więc po raz trzeci i raz jeszcze modlił się o to samo.
45 Then he returned to us disciples. He [woke] us [up and] said to us, “(I am disappointed that you are still sleeping and resting!/Why are you still sleeping and resting?) [RHQ] [Look] Someone is about to enable sinful [men] to seize [me], the one who came from heaven!
Po skończeniu modlitwy wrócił do nich i powiedział: —Wciąż spokojnie śpicie i odpoczywacie? Wybiła moja godzina. Teraz Ja, Syn Człowieczy, zostanę wydany w ręce grzeszników.
46 Get up! Let’s go [to meet them] Here comes the one who is enabling them to seize me!”
Wstańcie, chodźmy! Nadchodzi już ten, który Mnie zdradził!
47 While [Jesus] was still speaking, Judas [arrived. Even though he was] one of [us] twelve [disciples], he came [to enable Jesus’ enemies to seize him]. A large crowd carrying swords and clubs was with him. They had been sent by the chief priests and elders {the chief priests and [Jewish] elders had sent them}.
Ledwie skończył mówić, stanął przed Nim Judasz, jeden z Dwunastu, na czele zgrai uzbrojonej w miecze i pałki, wysłanej przez najwyższych kapłanów i starszych.
48 Judas had [previously] arranged to give them a signal, saying, “The man whom I will kiss is the one [you want]. Seize him!”
Ten zdrajca tak się z nimi umówił: „Łapcie tego, którego pocałuję na powitanie”.
49 He immediately went to Jesus and said, “Greetings, Teacher!” Then he kissed Jesus [on the neck/cheek].
Gdy więc tylko się zbliżyli, Judasz podszedł do Jezusa. —Witaj, Mistrzu!—rzekł i przywitał Go pocałunkiem.
50 Jesus replied, “Friend, is it [to kiss me] that you are here?” (OR, “Do what you have come for!”) Then [the men who came with Judas] stepped forward and seized Jesus.
—Przyjacielu!—rzekł Jezus. —Po co przyszedłeś? Wówczas pozostali rzucili się na Niego i złapali Go.
51 Suddenly, one of the men who was with Jesus pulled his sword out [of its sheath]. He struck the servant of the high priest [to kill him], [but only] cut off his ear.
Wtedy jeden z uczniów szybko wyjął miecz, zamachnął się i odciął ucho słudze najwyższego kapłana.
52 Jesus said to him, “Put your sword back in its sheath! All those who try to kill others with a sword will themselves be killed with a sword!
—Schowaj miecz!—powiedział Jezus. —Ci, którzy mieczem walczą, od miecza giną.
53 Do you think that [RHQ] if I asked my Father, he would not immediately send more than (twelve armies of/72,000) angels to help me?
Myślisz, że na moją prośbę Ojciec nie posłałby tu dwunastu oddziałów aniołów?
54 [But if I did that, what the prophets] have written in the Scriptures [about what will happen to the Messiah] would not be fulfilled {happen} [RHQ].”
Ale czy wtedy wypełniłyby się zapowiedzi Pisma?
55 At that time Jesus said to the crowd [that was seizing him], “(It is ridiculous that you have come [here] to seize me with swords and clubs, as [if I were] a bandit!/Have you come here to seize me with swords and clubs, as if I were a bandit?) [RHQ] Day after day I sat in the Temple [courtyard], teaching [the people]. Why did you not arrest me [then]?
Następnie zwrócił się do tych, którzy Go aresztowali: —Czy jestem jakimś groźnym przestępcą, że przyszliście po Mnie aż tak uzbrojeni? Dlaczego nie zatrzymaliście Mnie w świątyni? Przecież codziennie tam nauczałem!
56 But all this is happening to fulfill what the prophets [have written in] the Scriptures [about me].” Then all of us disciples deserted Jesus and ran away.
Wszystko jednak dzieje się zgodnie z tym, co przepowiedziały o Mnie proroctwa. Wtedy wszyscy uczniowie opuścili Go i uciekli.
57 The men who had seized Jesus took him [to the house where] Caiaphas, the high priest, [lived]. The men who taught the [Jewish] laws and the [Jewish] elders had already gathered [there].
Napastnicy zaprowadzili Jezusa do rezydencji Kajfasza, u którego wkrótce zebrali się przywódcy religijni i starsi.
58 Peter followed [Jesus] at a distance. He came to the high priest’s courtyard. He entered [the courtyard] and sat down with the guards to see what would happen.
Piotr zaś, który podążał za Jezusem, trzymając się z daleka, wszedł za nimi i usiadł razem z żołnierzami. Czekał, co będzie dalej.
59 The chief priests and the rest of the [Jewish] Council were trying to find people who would tell lies about Jesus so that they could [convince the Roman authorities to] execute him.
Najwyżsi kapłani wraz z całą Wysoką Radą przesłuchiwali świadków, by znaleźć jakieś fałszywe oskarżenie przeciw Jezusowi i skazać Go na śmierć.
60 But even though many people spoke lies about him, they did not find anyone [who said anything that was useful]. Finally two men came forward
Ale pomimo wielu fałszywych zeznań nie udało się im to. W końcu znalazło się dwóch,
61 and said, “This man said, ‘I am able to destroy God’s Temple and to rebuild it within three days.’”
którzy zgodnie oświadczyli: —Ten człowiek powiedział: „Mogę zburzyć Bożą świątynię i w trzy dni ją odbudować!”.
62 Then the high priest stood up and said to Jesus, “Are you not going to reply? What [do you say about] these things that they are saying [to accuse] you?”
Wtedy najwyższy kapłan wstał i zapytał Jezusa: —Nie będziesz się bronił wobec tych oskarżeń?
63 But Jesus remained silent. Then the high priest said to him, “I command you to tell us [the truth], knowing that the all-powerful God [is listening to you]: Are you the Messiah, (the Son of God/the man who is also God)?”
Lecz Jezus milczał. Wtedy najwyższy kapłan zadał mu kolejne pytanie: —W imię żyjącego Boga żądam, abyś odpowiedział: Jesteś Mesjaszem, Synem Bożym?
64 Jesus replied, “Yes, [it is as] you say. But I will also say this to all of you: Some day you will see [me], the one who came from heaven, sitting beside [MTY] Almighty [God], and ruling. You will also see me coming on the clouds [from] heaven!”
—Sam to potwierdziłeś—rzekł Jezus. —Mówię wam: Wkrótce zobaczycie Mnie, Syna Człowieczego, zasiadającego na tronie z Bogiem i powracającego w obłokach na ziemię.
65 Then the high priest tore his outer garment. [That was the custom to show that he was shocked to hear Jesus say that he was equal to God]. Then he said, “This man has insulted God! He claims to be equal with God! (We certainly do not need anyone else to testify [against this man]!/Why should we seek any more people who will testify [against this man]?) [RHQ] You heard what he said!
Słysząc to, najwyższy kapłan rozdarł szaty i powiedział: —To bluźnierstwo! Czego więcej trzeba? Po co nam świadkowie? Sami słyszeliście bluźnierstwo!
66 What have you decided?” [The Jewish leaders] replied, “[According to our laws], he [is guilty and] deserves to be executed!”
Jaki jest wasz wyrok? —Kara śmierci!—zawołali.
67 Then [some of them] spat in his face. [Others] struck him with their fists. Others, [after they blindfolded him], slapped him
I zaczęli pluć Jezusowi w twarz i bić po głowie. Ci, którzy Go bili,
68 and said, “[Since you claim that] [IRO] [you are] the Messiah, tell us who hit you!”
szyderczo wołali: —Teraz prorokuj, Mesjaszu! Zgadnij, kto Cię teraz uderzył?
69 Peter was sitting outside in the courtyard. A servant girl came up to him [and looked at him]. She said, “You also were with Jesus, [that man] from Galilee [district]!”
Tymczasem Piotr wciąż przebywał na dziedzińcu rezydencji. Nagle podeszła do niego jakaś dziewczyna i powiedziała: —Ty też byłeś z Jezusem z Galilei!
70 But while everyone there was listening, he denied it. He said, “I do not know what you are talking about!”
—Nie wiem, o czym mówisz!—zaprzeczył wobec wszystkich Piotr.
71 Then he went out to the gateway of the courtyard. Another servant girl saw him and said to the people who were standing nearby, “This man was with Jesus, [the man] from Nazareth.”
Odszedł do bramy wejściowej, ale zauważyła go tam inna służąca. —On był z Jezusem z Nazaretu!—powiedziała do stojących.
72 But [Peter] again denied it. He said, “May God punish me [if I am lying]! I [tell you], I do not even know that man!”
—Nawet nie znam tego Człowieka!—przysięgając zaprzeczył Piotr.
73 After a little while, one of the people who were standing there approached Peter and said to him, “It is certain that you are one of those [who were with that man]. We can tell from your accent that you [are from Galilee.”]
Po pewnej chwili stojący tam ludzie podeszli do niego i stwierdzili: —Na pewno i ty jesteś jednym z jego uczniów. Twój galilejski akcent cię zradza.
74 Then Peter began to proclaim loudly that God should curse him [if he was lying]. He asked God in heaven to witness [that he was telling the truth] and said, “I do not know that man!” Immediately a rooster crowed.
—Naprawdę Go nie znam!!—znowu zaczął się zaklinać i przysięgać. I wtedy właśnie zapiał kogut.
75 Then Peter remembered the words that Jesus had spoken [to him], “Before the rooster crows, you will say three times that you do not know me.” And Peter went [out of the courtyard], crying because he was very sad [about what he had done].
Wówczas Piotr przypomniał sobie słowa Jezusa: „Zanim o świcie zapieje kogut, trzy razy zaprzeczysz, że Mnie znasz”. Odszedł stamtąd i gorzko zapłakał.
