Mark 6
1 Jesus left [Capernaum city and went to his hometown, Nazareth]. His disciples went with him.
Kaj li eliris de tie, kaj venis en sian patrujon; kaj liaj disĉiploj lin sekvis.
2 (On the Sabbath/On the Jewish rest day), [he entered] the Jewish worship house and taught [the people]. Many who were listening to him were astonished. [But some] were saying, “[This man is just an ordinary person like we are! So (we cannot believe that] this man [is able to teach us] about these things and that he has been made very wise {that [God] has made him very wise} and that he is performing such miracles![/how is it that] [RHQ] this man [is able to teach us] about these things and that he has been made very wise {that [God] has made him very wise} and that he is performing such miracles?) [RHQ]
Kaj kiam venis la sabato, li komencis instrui en la sinagogo; kaj multaj, lin aŭdante, miris, dirante: De kie tiu viro havas tion? kaj: Kia estas la saĝeco donita al li? kaj kiaj estas tiaj potencaĵoj farataj per liaj manoj?
3 ([We know that] he is [just an ordinary] carpenter!/Isn’t he [just an ordinary] carpenter [RHQ]?) [We know him and his family! We know] Mary his mother! ([We know] his [younger] brothers James, Joses, Judas and Simon!/Are not his [younger] brothers James, Joses, Judas and Simon?) [RHQ] And (his [younger] sisters also live here in this town!/do not his [younger] sisters also live here in this town?) [RHQ]” So they despised him.
Ĉu ĉi tiu ne estas la ĉarpentisto, filo de Maria, kaj frato de Jakobo kaj Joses kaj Judas kaj Simon? kaj ĉu liaj fratinoj ne estas ĉi tie ĉe ni? Kaj ili ofendiĝis pro li.
4 Jesus [knew that they refused to believe in him]. So he said to them, “[It is certainly true that] people honor [me and other] prophets [in other places, but] not in our hometowns! Even our relatives and the people who live in our own houses do not honor us!”
Kaj Jesuo diris al ili: Profeto ne estas sen honoro, krom en sia patrujo kaj inter siaj parencoj kaj en sia domo.
5 [So], although he healed a few sick people there by touching them, he [decided] not to perform many [other] miracles [in Nazareth] because the people there did not believe that he was the Messiah.
Kaj li povis tie fari nenian potencaĵon, krom tio, ke li metis la manojn sur kelkajn senfortulojn kaj ilin resanigis.
6 He was amazed that they did not believe [in him]. Mark 6:6b-13 Jesus [and his disciples] went from town to town [in that region] teaching [the people].
Kaj li miris pro ilia nekredemo. Kaj li rondevizitis la vilaĝojn, instruante.
7 [One day] he summoned the twelve [disciples], and then he [told them that] he was going to send them out two-by-two [to teach people in various towns]. He gave them power [to expel] evil spirits [from people].
Kaj li alvokis al si la dek du, kaj komencis forsendi ilin duope; kaj li donis al ili aŭtoritaton super malpuraj spiritoj;
8 He also instructed them to wear sandals and to take along a walking stick when they were traveling. He told them not to take food, nor a bag [in which travelers carry supplies], nor any money for their journey. He also did not allow them to take extra clothing. [He wanted the people who heard their message to give them what they needed].
kaj li ordonis, ke ili portu nenion por la vojo krom nur bastono — nek panon, nek saketon, nek monon en sia zono;
sed ili iru piedvestitaj per sandaloj, kaj ne surmetu du tunikojn.
10 He also instructed them, “After you enter a town, [if someone invites you to stay in his house], go into his house. Eat and sleep in that same home until you leave that town.
Kaj li diris al ili: Kie ajn vi eniros en domon, tie loĝu, ĝis vi foriros el tiu loko.
11 Wherever the people do not welcome you and wherever the people do not listen to you, shake off the dust from your feet as you leave [that place]. By doing that, you will warn them [that God will punish them for rejecting your message].”
Kaj se ie ajn oni vin ne akceptos, nek vin aŭskultos, tiam el tie forirante, deskuu la polvon, kiu estas sub viaj piedoj, por atesto al ili.
12 [So] after the disciples went out [to various towns], they were preaching that people should stop their sinful behavior.
Kaj foririnte, ili predikis, ke oni pentu.
13 They were also expelling many evil spirits [from people], and they were anointing many sick people with [olive] oil and healing them.
Kaj ili elpeladis multajn demonojn, kaj ŝmiradis per oleo multajn malsanulojn kaj ilin sanigadis.
14 [King] Herod [Antipas] heard about [what] Jesus [was doing], because many people were talking [about it. Some] people were saying [about Jesus], “[He must be] John the Baptizer! He has come back to life! That is why he [has God’s] power to perform these miracles!”
Kaj la reĝo Herodo aŭdis pri tio, ĉar lia nomo jam konatiĝis; kaj li diris: Johano, la Baptisto, leviĝis el la mortintoj, kaj tial tiuj potencaĵoj energias en li.
15 Others were saying [about Jesus], “He is [the former prophet] Elijah, [whom God promised to send back again].” Others were saying [about Jesus], “[No], he is a [different] prophet, like one of the [other] prophets [who lived long ago].”
Sed aliaj diris: Tiu estas Elija. Kaj aliaj diris: Tiu estas profeto, kvazaŭ unu el la profetoj.
16 Having heard [what the people were saying, King] Herod [Antipas] himself repeatedly said, “The man [performing those miracles] must be John! I [commanded my soldiers to] cut off his head, but he has come back to life again [to get revenge for my killing him]!”
Sed, tion aŭdinte, Herodo diris: Johano, kiun mi senkapigis, leviĝis.
17 The reason [King Herod concluded that John wanted revenge is as follows: Some time before this], Herod married Herodias, while she was [still] the wife of his [younger] brother, Philip.
Ĉar Herodo mem jam sendis, kaj arestis Johanon, kaj ligis lin en malliberejo pro Herodias, kiu estis edzino de lia frato Filipo, ĉar li estis edziĝinta kun ŝi.
18 John kept telling Herod, “[God’s] law does not permit you to marry the wife of your brother [while he is still alive].” Then, because Herodias [urged him to put John in prison], Herod himself sent [soldiers to John]. They seized John and put him in prison.
Ĉar Johano diris al Herodo: Ne decas, ke vi havu la edzinon de via frato.
19 But because Herodias wanted to get [further] revenge on John, she wanted [someone] to execute him. But she could not do that because [while John was in prison], Herod kept John safe [from her].
Kaj Herodias klopodis kontraŭ li, kaj deziris mortigi lin, kaj ne povis;
20 Herod did this because he respected/feared John, because he knew that he was a righteous and holy man. The king did not know what he should do, but he liked to listen to him.
ĉar Herodo timis Johanon, sciante, ke li estas viro justa kaj sankta, kaj nepre gardis lin. Kaj aŭskultante lin, li embarasiĝis, kaj aŭskultis lin volonte.
21 But [Herodias was able to have someone execute John when they honored/celebrated] the day when Herod was born. On that day, he invited the [most important] government officials, the [most important] army leaders, and the most important men in Galilee [district] in order that they might eat [and celebrate with him].
Kaj kiam venis oportuna tago, kiam Herodo pro sia naskotago faris vespermanĝon al siaj nobeloj kaj milestroj kaj ĉefoj de Galileo,
22 [While they were eating], Herodias’ daughter came into the room and danced, and that pleased [King] Herod and his guests. So the king said to her, “Ask me for whatever you desire and I will give it to you!”
eniris la filino de Herodias mem kaj dancis, kaj ŝi plaĉis al Herodo kaj al liaj kunmanĝantoj; kaj la reĝo diris al la knabino: Petu de mi, kion ajn vi volas, kaj mi tion donos al vi.
23 He said to her, “Whatever you ask, I will give it to you! I will give you up to half of what I own and rule, if you ask for it. May God punish me [if I do not do what I have promised]!”
Kaj li ĵuris al ŝi: Kion ajn vi petos de mi, mi tion donos al vi, ĝis duono de mia regno.
24 The girl immediately left the room and went to her mother. She [told her what the king had said, and] asked her, “What shall I ask for?” Her mother replied, “[Ask the king to give you] the head of John the Baptizer!”
Kaj elirinte, ŝi diris al sia patrino: Kion mi petu? Kaj tiu diris: La kapon de Johano, la Baptisto.
25 The girl quickly entered the room again. She went to the king and she requested, “I want you to command someone to [cut off] the head of John the Baptizer [and] give it to me at once on a platter, [so that my mother can know he is dead]!”
Kaj ŝi tuj eniris rapide al la reĝo, kaj petis, dirante: Mi deziras, ke vi tuj donu al mi sur plado la kapon de Johano, la Baptisto.
26 The king became very distressed [when he heard what she asked for], because he knew John was a very righteous man (OR, because he now knew that he should not have made that promise to her). But he could not refuse [what she requested because] he had promised [that he would give her anything she asked for], and because his guests [had heard him promise that].
Kaj la reĝo fariĝis tre malĝoja; tamen pro siaj ĵuroj kaj pro la kunmanĝantoj li ne volis rifuzi al ŝi.
27 So the king at once ordered the man who executes prisoners to go and [cut off] John’s head and bring it [to the girl]. That man went to the prison and cut off John’s head.
Kaj tuj la reĝo elsendis soldaton el sia gardistaro, kaj ordonis alporti lian kapon; kaj elirinte, tiu senkapigis lin en la malliberejo,
28 He [put it on] a platter, brought it back, and gave it to the girl. The girl took it to her mother.
kaj alportis lian kapon sur plado, kaj donis ĝin al la knabino; kaj la knabino donis ĝin al sia patrino.
29 After John’s disciples heard [what happened], they went [to the prison] and took John’s body and then they buried [it in a burial cave].
Kaj kiam liaj disĉiploj aŭdis, ili venis kaj forportis lian korpon, kaj metis ĝin en tombon.
30 The [twelve] apostles returned to Jesus [from the places to which they had gone]. They reported to him what they had done and what they had taught [to people].
Kaj la apostoloj kolektiĝis al Jesuo, kaj rakontis al li ĉion, kion ili faris kaj instruis.
31 He said to them, “Come [with me] to a place where no people are living, in order that we can be alone and rest a little while!” [He said this] because many people were continually coming to them and going [away again], with the result that [Jesus and] his disciples did not have time to eat [or do anything else].
Kaj li diris al ili: Venu mem aparte en dezertan lokon, kaj iom ripozu. Ĉar estis multaj venantaj kaj irantaj, kaj ili ne havis oportunon eĉ por manĝi.
32 So they went away by themselves in a boat to a place where no people were living.
Kaj ili foriris en la ŝipeto al dezerta loko aparte.
33 [But many] people saw them leaving. They also recognized [that they were Jesus and the disciples, and they saw where they were going]. So they ran [ahead on land] from all the [nearby] towns to the place [where Jesus and his disciples were going]. They [actually] arrived there before [Jesus and the disciples].
Kaj oni vidis ilin forirantajn, kaj multaj rekonis ilin, kaj piede oni kuris tien el ĉiuj urboj kaj antaŭvenis ilin.
34 As Jesus [and his disciples] got out of the boat, Jesus saw this large crowd. He felt sorry for them because they were [confused], like sheep that do not have a shepherd. So he taught them many things.
Kaj li elvenis, kaj vidis grandan homamason, kaj li kortuŝiĝis pri ili, ĉar ili estis kiel ŝafoj ne havantaj paŝtiston; kaj li komencis instrui al ili multon.
35 Late [in the afternoon], the disciples came to him and said, “This is a place where no people live and it is very late.
Kaj kiam la horo jam estis malfrua, liaj disĉiploj venis al li, kaj diris: La loko estas dezerta, kaj la horo estas jam malfrua;
36 [So] send the people away in order that they may go to the surrounding farms and villages in order that they can buy for themselves something to eat!”
forsendu ilin, por ke ili iru en la ĉirkaŭajn kampojn kaj vilaĝojn kaj aĉetu por si manĝaĵon.
37 But he replied, “[No], you [yourselves] give them something to eat!” They replied, “(We could not buy enough bread to feed [this crowd], even if we had as much money as a man earns by working 200 days!/How could we buy enough bread to feed [this mob], even if we had as much money as a man earns by working 200 days?)” [RHQ]
Sed li responde diris al ili: Vi donu al ili manĝi. Kaj ili diris al li: Ĉu ni iru kaj aĉetu panojn por ducent denaroj, kaj donu al ili manĝi?
38 But he replied to them, “How many loaves of bread do you have? Go and find out!” They [went and] found out and then they told him, “We have [only] five flat loaves and two [cooked] fish!”
Kaj li diris al ili: Kiom da panoj vi havas? iru, por vidi. Kaj sciiĝinte, ili diris: Kvin, kaj du fiŝojn.
39 He instructed [the disciples to tell] all the people to sit down on the green grass.
Kaj li ordonis al ili, ke ĉiuj sidiĝu laŭgrupe sur la verda herbo.
40 So the people sat in groups. There were 50 people in some groups and 100 people in other groups.
Kaj ili sidiĝis en aroj, centope kaj kvindekope.
41 Jesus took the five flat loaves and the two fish. He looked up towards heaven and thanked [God] for them. Then he broke the loaves and fish into pieces and kept giving them to the disciples in order that they would distribute them to the people.
Kaj li prenis la kvin panojn kaj la du fiŝojn, kaj suprenrigardinte al la ĉielo, li benis kaj dispecigis la panojn, kaj donis al la disĉiploj, por meti antaŭ ilin; kaj li dividis la du fiŝojn inter ĉiuj.
42 Everyone ate [this food] until they all had enough to eat!
Kaj ĉiuj manĝis kaj satiĝis.
43 The disciples then collected twelve baskets full of pieces [of bread] and of the fish [that were left over].
Kaj oni kolektis da fragmentoj dek du korbojn, kaj ankaŭ el la fiŝoj.
44 There were approximately 5,000 men who ate the bread [and fish. They did not even count the women and children].
Kaj tiuj, kiuj manĝis la panojn, estis kvin mil viroj.
45 Right away Jesus told his disciples to get into the boat and then go ahead of him to Bethsaida [town, which was] further around [Lake Galilee. He stayed and] dismissed the many people who were there.
Kaj tuj li devigis siajn disĉiplojn eniri en la ŝipeton kaj iri antaŭ li al la alia bordo, al Betsaida, dum li forsendos la homamason.
46 After he said goodbye to the people, he went up into the hills in order to pray.
Kaj adiaŭinte ilin, li foriris sur la monton, por preĝi.
47 When it was evening, the [disciples’] boat was in the middle of the lake and Jesus was by himself on the land.
Kaj kiam vesperiĝis, la ŝipeto estis meze de la maro, kaj li sola sur la tero.
48 He saw that the wind was [blowing] against them as they rowed. As a result, they were having great difficulty. He approached them early in the morning, when it was still dark, by walking on the water. He intended to walk by them.
Kaj vidante ilin laborantaj en malfacila remado, ĉar la vento estis kontraŭa al ili, ĉirkaŭ la kvara gardoparto de la nokto li venis al ili, irante sur la maro, kaj li volis preterpasi ilin;
49 They saw him walking on the water, but they thought that he was a ghost. They screamed
sed ili, vidante lin iranta sur la maro, supozis, ke ĝi estas fantomo, kaj ili ekkriis;
50 because they all were terrified when they saw him. But he talked to them. He said to them, “Be calm! Do not be afraid, [because] it is I!”
ĉar ĉiuj vidis lin kaj maltrankviliĝis. Sed li tuj parolis kun ili, kaj diris al ili: Kuraĝu; ĝi estas mi; ne timu.
51 He got into the boat [and sat down] with them and the wind [immediately] blowing. They were completely amazed [about what he had done].
Kaj li supreniris al ili en la ŝipeton, kaj la vento ĉesiĝis; kaj ili sentis grandan miregon;
52 [Although they had seen Jesus multiply] the [bread and the fish], they did not understand [from that how powerful he was, as they should have]. They did not think clearly about it.
ĉar ili ne komprenis pri la panoj, ĉar ilia koro estis sensenta.
53 After they went further around [Lake Galilee in a boat, they came to the shore at Gennesaret town]. Then they tied up the boat there.
Kaj transirinte, ili alvenis teren ĉe Genesaret, kaj alligis la ŝipeton.
54 As soon as they got out of the boat, [the people there] recognized Jesus.
Kaj kiam ili estis elŝipiĝintaj, tuj oni rekonis lin,
55 So they ran throughout the whole district [in order to tell others that Jesus was there]. Then the people [placed] those who were sick on stretchers and carried them to any place where they heard [people say] that Jesus was.
kaj kuris tra tiu tuta regiono, kaj komencis ĉirkaŭporti la malsanulojn sur iliaj litoj tien, kie ili aŭdis, ke li estas.
56 In whatever village, town or other place where he entered, they would bring to the marketplaces those who were sick. Then the [sick people] would beg Jesus to let them touch [him or] even the edge of his clothes [in order that Jesus might heal them]. All those who touched [him or his robe] were healed.
Kaj kien ajn li eniris, en vilaĝojn aŭ en urbojn aŭ sur la kamparon, ili demetis la malsanulojn sur la placoj, kaj petegis lin, ke ili tuŝu nur la randon de lia vesto; kaj ĉiuj, kiuj tuŝis, resaniĝis.
