Luke 12
1 While they were doing that, many thousands of people gathered [around Jesus]. There were so many that they were stepping on each other. Then Jesus said to his disciples, “Beware of [becoming] hypocrites [like] the Pharisees. Their [evil influence] [MET] [spreads to others like] yeast [spreads its influence in dough].
Մինչ Յիսուսի շուրջը բիւրաւոր ժողովուրդ հաւաքուեց՝ իրար կոխոտելու աստիճան, նա սկսեց նախ իր աշակերտներին ասել. «Նախ դուք ձեզ զգո՛յշ պահեցէք փարիսեցիների խմորից, որ կեղծաւորութիւնն է,
2 People will not be able to continue concealing the things that [they or other] people try to conceal now. [God] will [some day] cause the things that are hidden now to be known {[everyone] to know the things that they hide now}.
որովհետեւ չկայ ծածուկ բան, որ չյայտնուի, եւ գաղտնի բան, որ չիմացուի,
3 All the things that you say in the dark [secretly, some day] will be heard {people will hear them} in the daylight. The things you have whispered [SYN] privately among yourselves in your rooms will be proclaimed {[people] will proclaim them} publicly.”
քանի որ, ինչ որ խաւարի մէջ ասէք, լսելի պիտի լինի լոյսի մէջ. եւ ինչ որ շտեմարաններում փսփսաք ականջների մէջ, պիտի քարոզուի տանիքների վրայ:
4 “My friends, listen [carefully]. Do not be afraid of people who [are able to] kill you, but after they kill you, there is nothing more that they can do [to hurt you].
Բայց ասում եմ ձեզ՝ իմ սիրելիներին, մի՛ զարհուրէք նրանցից, որ մարմինն են սպանում եւ դրանից յետոյ աւելի բան անել չեն կարող,
5 But I will warn you about the one that you should truly be afraid of. You should be afraid of [God], because he not only has [the power to] cause people to die, he has the power to throw them into hell afterward! Yes, he is truly the one that you should be afraid of! (Geenna g1067)
այլ ցոյց կը տամ ձեզ, թէ ումի՛ց պէտք է վախենաք: Վախեցէ՛ք նրանից, ով սպանելուց յետոյ գեհեն նետելու իշխանութիւն ունի: Այո՛, ասում եմ ձեզ, վախեցէ՛ք նրանից: (Geenna g1067)
6 [Think about] the sparrows. [They are worth so little] that [you] can [RHQ] buy five of them for only two small coins. But not one of them is ever forgotten by God {God never forgets one of them}!
Չէ՞ որ հինգ ճնճղուկը երկու դահեկանի է վաճառւում, եւ նրանցից ոչ մէկը Աստծու առաջ մոռացուած չէ:
7 You are worth more [to God] than many sparrows. So do not be afraid [of what people can do to you! God] even knows how many hairs there are on each of your heads, [so that if you(sg) lose one hair, he knows about it. So nothing bad can happen to you without his knowing it].
Նոյնիսկ ձեր գլխի բոլոր մազերը հաշուուած են. մի՛ վախեցէք, որովհետեւ դուք շատ աւելի յարգի էք, քան ճնճղուկները»:
8 I want to tell you also that if people, [without being afraid, are willing to] tell others [that they are my disciples], [I], the one who came from heaven, will acknowledge before [God that they are my disciples]. [I will do that while] God’s angels listen.
«Ասում եմ ձեզ, ով որ մարդկանց առաջ խոստովանի ինձ, մարդու Որդին էլ նրան կը խոստովանի Աստծու հրեշտակների առաջ:
9 But if people [are] afraid to say in front of others that they are [my disciples], [I] will say, while God’s angels listen, that they are not [my disciples].
Իսկ ով որ մարդկանց առաջ ինձ կ՚ուրանայ, Աստծու հրեշտակների առաջ պիտի ուրացուի:
10 [I will tell you] also that [God is willing to] forgive people who say bad things about me, the one who came from heaven, but [he] will not forgive anyone who says evil things about what the Holy Spirit [does].
Եւ ով որ մարդու Որդու դէմ բան ասի, նրան պիտի ներուի, բայց ով որ Սուրբ Հոգուն հայհոյի, նրան չպիտի ներուի:
11 [So] when people ask you in Jewish worship houses and in the presence of rulers and other authorities [about your trusting in me], do not worry about how you will answer them [when they accuse you]. Do not worry about what you should say,
Իսկ երբ ձեզ տանեն ժողովարանների, կառավարիչների եւ իշխանաւորների առաջ, մի՛ մտահոգուէք, թէ ինչպէս կամ ինչ պատասխան պիտի տաք եւ կամ ինչ պիտի ասէք,
12 because the Holy Spirit will tell you at that very time what you should say.”
որովհետեւ Սուրբ Հոգին նոյն ժամին կը սովորեցնի ձեզ, թէ ինչ պէտք է խօսել»:
13 Then one of the people in the crowd said to [Jesus], “Teacher, tell my [older] brother to divide my father’s property and give me [the part that belongs] to me!”
Ժողովրդի միջից մէկը նրան ասաց. «Վարդապե՛տ, ասա եղբօրս, որ ժառանգութիւնը ինձ հետ բաժանի»:
14 But Jesus replied to him, “Man, (no one appointed me in order that I would settle [matters when people are] disputing about property!/did anyone appoint me in order that I would settle [matters when people are] disputing about property?) [RHQ]”
Եւ նա նրան ասաց. «Ո՛վ մարդ, ինձ ո՞վ դատաւոր կամ բաժանարար կարգեց ձեր վրայ»:
15 Then he said to the whole crowd, “Guard yourselves very carefully, in order that you do not desire other people’s things in any way! No one can make his life secure by [obtaining] many possessions.”
Ապա ժողովրդին ասաց. «Տեսէք, որ զգոյշ լինէք ամէն տեսակ ագահութիւնից, որովհետեւ մարդու կեանքը իր կուտակած հարստութեան մէջ չէ»:
16 Then Jesus told the people this illustration: “There was a certain rich man whose crops grew very well.
Եւ նրանց մի առակ պատմեց ու ասաց. «Մի մեծահարուստի արտերը առատ բերք տուեցին.
17 [So] he said [to himself], ‘I do not know what to do, because I do not have any place [big enough] to store all my crops!’
եւ նա խորհեց իր մտքում ու ասաց. «Տեսնեմ ինչ կարող եմ անել, քանի որ բերքս կուտակելու տեղ չկայ:
18 Then he thought to himself, ‘[I know] what I will do! I will tear down my grain bins and build larger ones! Then I will store all my wheat and other goods in [the big new bins].
Գիտեմ, - ասաց նա, - թէ ինչ պէտք է անեմ. կը քանդեմ իմ շտեմարանները եւ աւելի մեծերը կը շինեմ ու այնտեղ կը հաւաքեմ ցորենը եւ իմ ամբողջ բարիքները.
19 [Then] I will say to myself [SYN], “Now I have plenty of goods stored up. [They will last] for many years. [So now] I will take life easy. I will eat and drink [all that I want to] and be happy [for a long time]!”’
ու ինքս ինձ կ՚ասեմ՝ ո՛վ մարդ, շատ տարիների համար ամբարուած բազում բարիքներ ունես, հանգի՛ստ արա, կե՛ր, խմի՛ր եւ ուրա՛խ եղիր»:
20 But God said to him, ‘You foolish [man]! Tonight you will die! (Then all [the goods] you have saved up [for yourself] will [belong to someone else, not to] you!/Do you think that you [will benefit from] all that you have stored up for yourself?) [RHQ]’”
Աստուած նրան ասաց. «Անմի՛տ, հէնց այս գիշեր հոգիդ քեզնից պահանջելու են, իսկ ինչ որ պատրաստել ես, ո՞ւմն է լինելու»:
21 [Then Jesus ended this illustration by saying], “That is what will happen to those who store up goods just for themselves, but who do not value the things [that] God [considers] valuable.”
Նոյնպէս է նաեւ նա, ով իր անձի համար գանձ կը հաւաքի եւ Աստուծով չի հարստանայ»:
22 Then [Jesus] said to his disciples, “So I want to tell you this: Do not worry about [things you need] in order to live. Do not worry about [whether you will have enough food] to eat or [enough clothes] to wear.
Եւ իր աշակերտներին ասաց. «Դրա համար էլ ասում եմ ձեզ. հոգ մի՛ արէք ձեր հոգու համար, թէ ինչ էք ուտելու, ոչ էլ մարմնի համար, թէ ինչ էք հագնելու,
23 It is important to have sufficient food and clothing, but (the way you conduct your lives is more important./is not the way you conduct your lives more important?) [RHQ]
որովհետեւ հոգին առաւել է, քան կերակուրը, եւ մարմինը՝ քան հագուստը:
24 Think about the birds: They do not plant [seeds], and they do not harvest [crops]. They do not have rooms or buildings in which to store crops. But God provides food for them. [And] you are certainly much more valuable than birds. [So God will certainly provide what you need]!
Նայեցէ՛ք ագռաւներին, որոնք ո՛չ սերմանում են եւ ո՛չ հնձում, որոնք ո՛չ շտեմարաններ ունեն եւ ո՛չ էլ ամբարներ, բայց Աստուած կերակրում է նրանց. որքա՜ն եւս առաւել ձեզ, որ շատ աւելի յարգի էք, քան թռչունները:
25 (There is not a one of you who can add a little bit to how long he lives by worrying about it!/Is there any of you who can add a little bit to how long he lives by worrying about it?) [RHQ]
Ձեզնից ո՞վ, հոգս անելով, կը կարողանայ իր հասակի վրայ մէկ կանգուն աւելացնել:
26 Worrying is a small thing to do. So since you cannot add to your life, (you certainly should not worry about other things that [you need to have in order to live!]/why do you worry about other things that [you need to have in order to live]?) [RHQ]
Արդ, եթէ փոքր բանի մէջ անկարող էք, այլ բաների համար ինչո՞ւ էք հոգս անում:
27 Think about the way that flowers grow [in the fields]. They do not work [to earn money], and they do not make their own clothes. But I tell you that [even though King] Solomon, [who lived long ago, wore very beautiful clothes], his clothes were not as beautiful as one of those [flowers].
Նայեցէ՛ք շուշանին՝ ինչպէս է աճում. ո՛չ աշխատում է եւ ո՛չ հիւսում: Ասում եմ ձեզ՝ Սողոմոնն իսկ իր ամբողջ փառքի մէջ նրանցից մէկի նման չհագնուեց:
28 God makes the flowers beautiful, but they grow in the fields for only a short time. Then [they are cut at the same time that the grass] is cut, and thrown into an oven [to be burned to make heat for baking] bread. [So they really are not worth very much. But you are very precious to] God, [and he] will [care for you] much more [than he cares for the grass by filling it with beautiful flowers]. So he will certainly provide clothes for you, who [live much longer than the grass. Why] [RHQ] [do you] trust him so little?
Իսկ եթէ խոտը, որ այսօր բաց դաշտի մէջ է, իսկ վաղը հնոց է նետուելու, Աստուած այդպէ՛ս է հագցնում, որչա՜փ եւս առաւել ձեզ պիտի հագցնի, թերահաւատնե՛ր:
29 Do not always be concerned about having enough to eat and drink, and do not be worrying about those things.
Եւ դուք մի՛ մտահոգուէք, թէ ի՛նչ էք ուտելու կամ ի՛նչ էք խմելու, եւ մի՛ մտատանջուէք,
30 The people who do not know God are always worried about such things. But your Father [in heaven] knows that you need those things, [so you should not worry about them].
որովհետեւ այդ ամէնը աշխարհի հեթանոսներն են, որ փնտռում են: Իսկ ձեր Հայրը գիտէ, որ այդ ամէնը պէտք է ձեզ:
31 Instead, be concerned about letting [God] completely direct [your life]. Then [he] will also give you enough of the things [you need].
Այլ դուք հետամո՛ւտ եղէք Աստծու արքայութեանը, եւ այդ ամէնը աւելիով կը տրուի ձեզ»:
32 [You who are my disciples are like a] small flock of sheep, [and I am like your shepherd]. So you should not be afraid. Your Father [in heaven] wants to let you rule with him [in heaven].
«Մի՛ վախեցիր, փոքրի՛կ հօտ, որովհետեւ ձեր Հայրը հաճեց տալ ձեզ արքայութիւնը:
33 [So now] sell the things that you own. Give [the money that you get for those things] to poor people. [If you do that, it will be as though] you are providing for yourselves purses that will not wear out, and [God will give] you a treasure in heaven that will always be safe. There, no thief can come near [to steal it], and no termite can destroy it.
Վաճառեցէ՛ք ձեր ինչքերը եւ ողորմութիւն տուէք. եւ ձեզ համար շինեցէ՛ք չհնացող քսակներ եւ անհատնում գանձեր երկնքում, ուր ո՛չ գողն է մօտենում, եւ ո՛չ ցեցը՝ փչացնում.
34 Remember that [the things] that you [think are the most] valuable are [the things] that you will be constantly concerned about.”
որովհետեւ, ուր որ ձեր գանձն է, այնտեղ եւ ձեր սրտերը կը լինեն»:
35 “Be always ready [for doing God’s work] [MET], like [people] who have put on their work clothes and are ready [during the day], with their lamps burning all night.
«Թող ձեր գօտիները մէջքներիդ պնդուած լինեն, եւ ճրագներդ՝ վառուած:
36 Be [ready for me to return] [MET], like servants who are waiting for their master to return after being at a wedding feast [for several days]. They are [waiting to] open the door for him and [start working for him again] as soon as he arrives and knocks at the door.
Եւ դուք նմանուեցէ՛ք այն ծառաներին, որոնք սպասում են իրենց տիրոջը, թէ ե՛րբ կը վերադառնայ հարսանիքից, որպէսզի, երբ գայ եւ բախի դուռը, իսկոյն բաց անեն:
37 If those servants are awake when he returns, [he will] be very pleased with them. I will tell you this: He will put on [the kind of clothes] that servants wear and tell them to sit down, and he will serve them a meal.
Երանի՜ այն ծառաներին, որոնց արթուն կը գտնի տէրը, երբ գայ: Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, որ նա գօտի կը կապի մէջքին, սեղան կը նստեցնի նրանց եւ կ՚անցնի նրանց սպասարկելու:
38 [Even] if he comes between midnight and sunrise, if he finds that his servants are [awake and] ready [for him], he will be very pleased with them.
Եւ եթէ տէրը գայ կէսգիշերին եւ կամ աւելի ուշ ու գտնի նրանց այդպէս, երանելի են այդ ծառաները:
39 But you must also remember this: If owners of a house knew what time a thief was coming, they [would stay awake and] would not allow their house to be broken into [and their goods to be stolen] {[the thief] to break into the house [and steal their goods]}.
Բայց այն էլ իմացէ՛ք, որ եթէ տանտէրը գիտենար, թէ ո՛ր ժամին գող կը գայ, թոյլ չէր տայ, որ իր տունը կտրեն:
40 Similarly, you must be ready [for me to return], because [I], the one who came from heaven, will come [again] at a time when you do not expect [me to come].”
Դուք էլ պատրա՛ստ եղէք, որովհետեւ այն ժամին, երբ չէք սպասի, կը գայ մարդու Որդին»:
41 Peter said, “Lord, are you [(sg)] speaking this illustration [only] for us or for everyone [else also]?”
Պետրոսն ասաց. «Տէ՛ր, մե՞զ համար ասացիր այդ առակը, թէ՞ բոլորի համար»:
42 The Lord replied, “[I am saying it for you and for anyone else] [MET, RHQ] who is like a faithful and wise manager in his master’s house. His master appoints him to [supervise affairs in his house] and to give all the [other] servants their food at the proper time. [Then he leaves on a long trip].
Եւ Տէրն ասաց. «Ո՞վ է այն հաւատարիմ եւ իմաստուն տնտեսը, որին իր տէրը իր ծառաների վրայ վերակացու կարգեց՝ ժամանակի՛ն կերակուր տալու համար:
43 If the servant is doing that work when his master returns, [his master] will be very pleased with him.
Երանի՜ է այն ծառային, որին իր տէրը, երբ որ գայ, այդպէս արած կը գտնի:
44 I tell you this: His master will appoint him to supervise all of his affairs [permanently].
Արդարեւ, ասում եմ ձեզ, որ նրան իր բոլոր ինչքերի վրայ վերակացու կը կարգի:
45 But that servant might think to himself, ‘My master [has been away] for a long time, [so he probably will] not return soon [and find out what I am doing].’ [Then he might] start to beat the [other] servants, both male and female ones. [He might also start] to eat [a lot of food] and get drunk.
Իսկ եթէ այդ ծառան իր սրտում ասի՝ «Իմ տէրը ուշանում է գալ», եւ սկսի ծեծել ծառաներին եւ աղախիններին, ուտել, խմել եւ հարբել,
46 [If he does that, and if] his master returns on a day when the servant does not expect him, then his master will (cut him into two pieces/punish him severely) [HYP] and put him [in the place where he puts all] those who do not [serve him] faithfully.
այդ ծառայի տէրը կը գայ այն օրը, երբ նա չէր սպասում, եւ այն ժամին, որ չէր իմանում. նրան մէջքից երկու կտոր կ՚անի եւ նրա բաժինը անհաւատների հետ կը դնի:
47 Every servant who knows what his master wants him to do but who does not get himself ready and does not do what his master desires will be beaten severely {[The master] will beat severely every servant who knows what his master wants him to do but who does not get himself ready and does not do what his master desires}.
Իսկ այն ծառան, որ գիտէ իր տիրոջ կամքը, բայց նրա կամքի համաձայն չի պատրաստի, շատ ծեծ կ՚ուտի:
48 But every [servant] who did not know [what his master wanted] him to do, and who did things for which he deserved to be punished, will be beaten lightly {[the master] will beat lightly every [servant] who did not know [what his master wanted] him to do and did the things for which he deserved that [his master] would beat him}. [God will treat his people similarly, because he] expects a lot from those people whom [he] has allowed [to understand a lot]. People who entrust things [to others’ care] expect those people [to care for those things] very well. Similarly, [God] expects a lot from those people whom he has allowed [to understand a lot]. Furthermore, he expects the most from people to whom he has given the most [ability].”
Եւ այն ծառան, որ չգիտէ իր տիրոջ կամքը եւ ծեծի արժանի գործ է կատարում, քիչ ծեծ կ՚ուտի. նրան, ում շատ է տրուած, նրանից շատ էլ կ՚ուզուի, եւ ում շատ է վստահուած, նրանից աւելին կը պահանջեն»:
49 “I came to earth to cause [there to be trials] [MET], [which will purify you as] fire [purifies metal] (OR, to cause judgment/divisions among you). I wish that the time when [you] will be purified {when [God] will purify you} (OR, when divisions will be caused {to cause divisions among people}) had already begun.
«Երկրի վրայ կրակ գցելու եկայ. եւ ինչքա՜ն եմ կամենում, որ արդէն իսկ բորբոքուած լինի:
50 I must soon suffer [IDM] greatly. I am distressed, and I will continue to be distressed until my suffering is finished.
Եւ մի մկրտութիւն ունեմ մկրտուելու եւ ինչպէ՜ս եմ շտապում, որ կատարուի:
51 Do you think that as a result of my coming to earth people will live together peacefully? No! I must tell you, [that is not what will happen! Instead, people] will be divided.
Կարծում էք, թէ երկրին խաղաղութի՞ւն տալու եկայ. ո՛չ, ասում եմ ձեզ, այլ՝ բաժանում.
52 Because some people in one house [will believe in me and some will not], they will be divided. [For example], three people in one house [who do not believe in me] will oppose two [who do believe], or two [who do not believe in me] will oppose three [who do believe].
որովհետեւ մէկ տան մէջ այսուհետեւ հինգ հոգի իրարից բաժանուած պիտի լինեն. երեքը՝ երկուսի դէմ, եւ երկուսը՝ երեքի:
53 A man will oppose his son, or a son will oppose his father. A woman will oppose her daughter, or a woman will oppose her mother. A woman will oppose her daughter-in-law, or a woman will oppose her mother-in-law.”
Հայրը պիտի բաժանուի որդու դէմ, եւ որդին՝ Հօր, մայրը՝ աղջկայ դէմ, եւ աղջիկը՝ մօր, կեսուրը՝ հարսի դէմ, եւ հարսը՝ իր կեսրոջ»:
54 He [also] said to the crowds, “[In this country], when you see a [dark] cloud forming in the west, you immediately say ‘It is going to rain!’ and that is what happens.
Ժողովրդին էլ ասաց. «Երբ տեսնէք, որ արեւմուտքից ամպ է ելնում, իսկոյն կ՚ասէք, թէ՝ անձրեւ կը գայ: Այդպէս էլ լինում է:
55 [In this region], when the wind blows from the south, you say, ‘It is going to be a very hot day!’ and that is what happens.
Եւ երբ հարաւի քամին փչի, կ՚ասէք, թէ՝ խորշակ կը լինի: Եւ այդպէս էլ լինում է:
56 You hypocrites! By observing the clouds and the wind, you are able to discern what is happening regarding [the weather]. It is disgusting that you are not able to discern [what God is doing] at this present time [RHQ]!
Կեղծաւորնե՛ր, երկնքի եւ երկրի երեւոյթները քննել գիտէք, իսկ այս ներկայ ժամանակը ինչպէ՞ս չէք քննում:
57 (Each of you ought to determine now what is the right thing for you to do, [while you still have time to do that]!/Why cannot each of you determine what is the right [thing for you to do now while you still have time to do that]?) [RHQ]
Ինչո՞ւ դուք անձնապէս արժանին չէք ընտրում:
58 [If you do not do that, God will punish you] [MET]. [It will be like what happens when] someone takes one of you to court, saying that you [(sg)] have done something very bad. You should try to settle things with him while you are still on the way to the court. If he forces you to go to the judge, the judge will decide that you are guilty and put you into the hands of the court officer. Then that officer will put you in prison.
Երբ քո թշնամու հետ գնաս իշխանի մօտ, ճանապարհին հաշիւդ մաքրի՛ր, որ նրանից ազատուես, որովհետեւ գուցէ նա քեզ քարշ տայ դատաւորի մօտ, եւ դատաւորը քեզ բանտապահի ձեռքը յանձնի, եւ բանտապահն էլ՝ բանտ նետի:
59 I tell you that if you go to prison, you will never get out, [because you will never be able to] pay every bit [of what the judge says you owe] [MET]. [Similarly, you ought to settle accounts with God before you die, too].”
Ասում եմ քեզ, այնտեղից դուրս չես գայ, մինչեւ որ չվճարես վերջին գրոշը»:
