John 6
1 Some time later, when Jesus was in Galilee district, near the time of the Jewish Passover celebration, Jesus went [with us disciples by boat] and crossed to another place along Galilee Lake. This lake is [also called] Tiberias Lake.
Бу ишлардин кейин, Әйса Галилийә деңизи (Тиберияс деңизи дәпму атилиду)ниң у қетиға өтти.
2 A large crowd of people kept following Jesus [on land] because they had been seeing the miracles he performed [by healing] sick people.
Зор бир топ халайиқ у кесәлләрни сақайтқан мөҗизилик аламәтлирини көрди вә униң кәйнидин әгишип маңди.
3 Jesus went up on the hillside and sat down with [us] disciples [to teach us].
Әйса таққа чиқип, у йәрдә мухлислири билән биллә олтарди.
4 Then he looked up and saw a great crowd of people coming toward him.
У чағда Йәһудийларниң һейти, йәни «өтүп кетиш һейти»ға аз қалған вақит еди.
5 He said to Philip, “Where will we buy food for all these people to eat?”
Әйса бешини көтирип, зор бир топ халайиқниң өзиниң алдиға келиватқанлиғини көрүп, Филиптин: — Буларға йәйдиғанға нанни нәдин алимиз? — дәп сориди
6 He asked this only to find out if Philip believed what [Jesus could do], because Jesus already knew what he himself was going to do.
(лекин у бу сөзни Филипни синаш үчүн ейтқан еди. Чүнки у өзиниң немә қилидиғанлиғини биләтти).
7 Philip replied to him, “[Even if we had] the amount of money a man earns in eight months, that would not be enough to buy bread so that each person could have a little bit!”
Филип җававән: — Икки йүз динарға нан алсақму, һәр биригә кичиккинә бир чишләмдин йейишкиму йәтмәйду!
8 Another one of [us] disciples, Andrew, who was Simon Peter’s [younger] brother, said to Jesus,
Мухлислардин бири, йәни Симон Петрусниң иниси Андрияс Әйсаға:
9 “There is a boy here who has five small barley loaves and two [cooked] fish. But (they will not help much among so many people!/what good will that do among so many people?) [RHQ]”
— Бу йәрдә кичик бир оғул бала бар, униңда бәш арпа нан билән икки кичик белиқ бар. Лекин шунчә көп хәлиққә бу немә болиду?! — деди.
10 Jesus said, “Tell the people to sit down!” There was plenty of grass there, so they all sat down [comfortably]. There were about 5,000 men [among the crowd].
Әйса: — Көпчиликни олтарғузуңлар, — деди (у йәрдә от-чөп мол өскән еди). Шуниң билән әр кишиләр олтарди; уларниң сани бәш миңчә бар еди.
11 Then Jesus took the small loaves and the fish and thanked [God] for them. Then he [gave them to us, and we] distributed the small loaves and the fish to all the people sitting on the ground. [Because God caused the food to keep increasing], everyone ate as much as they wanted.
Әйса нанларни қолиға елип, [Худаға] тәшәккүр ейтқандин кейин, олтарғанларға үләштүрүп бәрди. Белиқларниму шундақ қилди; көпчилик халиғанчә йеди.
12 When everyone had all the food they wanted, he said to [us] disciples, “Gather up the pieces that are left over. Do not let anything be wasted!”
Һәммәйлән йәп тоюнғанда, у мухлислириға: — Ашқан парчиларни жиғиңлар, һеч нәрсә зайә болмисун, — деди.
13 So we gathered up the pieces of the small loaves that were left over by those who had eaten. We filled twelve baskets with those pieces!
Шуниң билән улар бәш арпа ненидин йәп ашқан парчилирини он икки севәткә толдуруп жиғивалди.
14 After the people saw that miracle that Jesus had performed, [many of] them started to say, “Surely this is the prophet [like Moses] that [God promised] to send to the world!”
Әнди халайиқ Әйсаниң көрсәткән бу мөҗизилик аламитини көрүп: «Дунияға келиши муқәррәр болған пәйғәмбәр һәқиқәтән мошу екән!» дейишти.
15 So, because Jesus realized that they were about to come and seize him to make him [their] king, he left them again and went up into the hills by himself.
Шуниң билән Әйса уларниң келип өзини падиша болушқа зорлимақчи болғанлиғини билип, улардин айрилип, қайтидин таққа ялғуз чиқип кәтти.
16 When it was evening, [we] disciples went down to [Galilee] Lake.
Кәчқурун, Әйсаниң мухлислири деңиз бойиға чүшүшти.
17 When it became dark and Jesus had still not joined us, [we] got into a boat and went across the lake towards Capernaum [city].
Улар бир кемигә олтирип, деңизниң у қетидики Кәпәрнаһум шәһиригә қарап йол елишти (қараңғу чүшүп кәткән еди вә Әйса техичә уларниң йениға кәлмигән еди).
18 A strong wind started to blow and caused the water (to become very rough/to have high waves).
Қаттиқ боран чиқип, деңиз долқунлап көтириливататти.
19 After we had rowed (three or four miles/five or six kilometers), we saw Jesus coming near the boat; he was walking on the water! So we were terrified!
Мухлислар палақ уруп он-он бир чақиримчә маңғанда, Әйсаниң деңизниң үстидә меңип кемигә йеқинлишиватқанлиғини көрүп, қорқушуп кәтти.
20 But he said to us, “Do not be afraid! It is I!”
Лекин у уларға: — Бу мән, қорқмаңлар! — деди.
21 We were glad to take him into the boat. As soon as [we] did that, the boat reached the shore where [we] were going!
Шуни аңлап улар уни кемигә чиқиривалғуси кәлди; у кемигә чиқипла, кемә дәрһал улар баридиған йәргә йетип барди.
22 The next day the crowd of people that had stayed on the other side of the lake [were perplexed about how Jesus had left that area]. They knew that there had been only one boat there [the previous day]. They knew that we had gone away in it by ourselves. They knew that Jesus had not gone with us.
Әтиси деңизниң у тәрипидә қалған халайиқ [алдинқи күни] у йәрдә Әйсаниң мухлислири чиққан кемидин башқа кеминиң йоқлуғини, Әйсаниң мухлислири шу кемигә чиққанда, Әйсаниң улар биллә чиқмиғанлиғини, бәлки мухлислириниң өзлирила кәткәнлигини көргән еди.
23 Then some [men came] from Tiberias [city] in boats. [They were hoping to take some of the crowd back to Tiberias]. They arrived near the place where the people had eaten the food after Jesus had given thanks [and caused it to multiply].
Һалбуки, бир нәччә кемә-қолвақ Тиберияс шәһиридин Рәб тәшәккүр ейтқандин кейин хәлиқ нан йегән йәргә йеқин келип тохтиди.
24 When the crowd realized that neither Jesus nor we disciples were there, [some of] them got into those boats and they sailed to Capernaum to find Jesus.
Шуниң билән халайиқ Әйсаниң вә мухлислириниң у йәрдә йоқлуғини көрүпла, кемиләргә олтирип, Әйсани издигили Кәпәрнаһум шәһиригә маңди.
25 When they found him [in Capernaum] further around the lake, they asked him, “Teacher, [since you(sg) did not come in a boat], when [and how] did you get here?”
Улар уни деңизниң у тәрипидә тепип униңға: — Устаз, бу йәргә қачан кәлдиң? — дәп сорашти.
26 Jesus replied to them, “Listen to this carefully: Do you know why you are looking for me? It is not because you saw [me perform] miracles [and as a result have realized who I really am]. No! You are looking for me [only] because you had plenty of bread to eat [after I provided it for you by performing a miracle].
Әйса уларға җававән: — Бәрһәқ, бәрһәқ, мән силәргә шуни ейтип қояйки, силәр мени мөҗизилик аламәтләрни көргәнлигиңлар үчүн әмәс, бәлки нанлардин йәп тоюнғиниңлар үчүн издәйсиләр.
27 Stop desiring food that will soon spoil! Instead, desire to get [spiritual] food that will last forever! Yearn for eternal life! That is what I, the one who came from heaven, will give you. God [my] Father has shown that he approves of me [enabling me to do that].” (aiōnios g166)
Бузулуп кетидиған паний озуқлуққа әмәс, бәлки мәңгү һаятлиққа бақий қалидиған озуқлуққа интилип ишләңлар; буни Инсаноғли силәргә бериду; чүнки уни Ата, йәни Худа Өзи мөһүрләп тәстиқлиған, — деди. (aiōnios g166)
28 Then the people asked him, “What things should we do [to please] God?”
Шуниң билән улар униңдин: — Немигә интилип ишлисәк андин Худаниң иш-хизмитидә ишлигән болимиз? — дәп сорашти.
29 Jesus replied, “What God [wants you] to do is this: He wants you to believe that [I am] the one he has sent.”
Әйса уларға җавап берип: — Худаниң иш-хизмити дәл шуки, У әвәткинигә етиқат қилишиңлардур, — деди.
30 So they said to him, “Then perform [another] miracle so that we may see it and believe that [you came from God]. What miracle would you like to perform?
Шуниң билән улар йәнә: — Ундақ болса сән бизни көрүп өзүңгә ишәндүргидәк қандақ мөҗизилик аламәт яритисән? Зади немә иш қилип берисән?
31 Our ancestors ate the [food called] manna [that God provided for them by a miracle] in the desolate area. This is written {[The Psalmist] wrote this} [in the Scriptures] about [what Moses caused to happen: ] ‘He gave them food from heaven to eat.’ [Will you perform a miracle like that]?”
Ата-бовилиримиз чөлдә жүргәндә, [Зәбурда]: «У уларға әрштин чүшүрүлгән нан тәқдим қилди» дәп пүтүлгәндәк, «манна»ни йегән — дейишти.
32 So Jesus said to them, “The truth is that it was not Moses who gave your [ancestors] that food from heaven. No, it was my Father [who gave it to them. And my Father is the one] who gives you the true food from heaven.
Әйса уларға мундақ деди: — Бәрһәқ, бәрһәқ, мән силәргә шуни ейтип қояйки, силәргә асмандин чүшкән нанни бәргүчи Муса әмәс, бәлки мениң Атамдур; У [һазирму] силәргә асмандин чүшкән һәқиқий нанни бериватиду.
33 The true bread from God came down from heaven, and he is the one who will give [eternal] life to [the people of] the world [MTY].”
Чүнки Худаниң нени болса пүткүл дунияға һаятлиқ ата қилидиған, әрштин чүшкүчидур.
34 [Not understanding what he meant], they said to him, “Sir, give us that kind of bread all the time!”
— Тәхсир, һемишә бизгә шу нанни берип турғайсән! — дейишти улар.
35 Jesus said to them, “[Just like] food [MET] [sustains physical life], I am the [one who enables you to have spiritual] life. Those who [eat ordinary food and drinks will later be hungry and thirsty]. But those who come to me [to receive that life] will never again [lack anything spiritually].
Әйса уларға мундақ деди: — Һаятлиқ нени өзүмдурмән! Мениң йенимға кәлгән һәр ким һеч қачан ач қалмайду, маңа етиқат қилған һәр ким һеч қачан уссимайду.
36 I told you before that you have seen my [miracles, but after seeing them, instead of understanding who I am], you have not believed in me.
Лекин силәргә ейтқинимдәк, силәр мени көргән болсаңларму, етиқат қилмайватисиләр.
37 All the people that [my] Father entrusts to me will come to me, and I will certainly (welcome/never send away) [LIT] anyone who comes to me.
Ата маңа тапшурғанларниң һәр бири йенимға келиду вә мениң йенимға кәлгәнләрдин һеч қайсисини һәргиз ташливәтмәймән.
38 When I came down from heaven, it was not to do what I want. Instead, I came to do what ([God/my Father]), who sent me, wants.
Чүнки өз ирадәмни әмәс, бәлки мени Әвәткүчиниң ирадисини әмәлгә ашуруш үчүн әрштин чүштүм.
39 What the one who sent me wants is that I (keep forever all/never lose any) [LIT] of those whom he has entrusted to me. He wants me to cause all of them to become alive again (on the last day/on the day [when I judge everyone]) [MTY].
Мени Әвәткүчиниң ирадиси болса дәл шуки, униң маңа тапшурғанлиридин һеч бирини жүтүрмәй, бәлки ахирқи күни уларниң һәммисини тирилдүрүшүмдин ибарәт.
40 [Long ago in the desolate area when those who were bitten by snakes looked at the bronze replica of a snake, they were healed] [MET]. What my Father wants is that [similarly] everyone who looks at [what] I [have done] and believes in me will have eternal life. I will cause them to become alive again (on the last day/on the day [when I judge everyone]) [MTY].” (aiōnios g166)
Чүнки мениң Атамниң ирадиси шуки, Оғулға көз тикип қарап, униңға етиқат қилғанларниң һәр бирини мәңгүлүк һаятқа ериштүрүштур; вә мән ахирқи күни уларни тирилдүримән. (aiōnios g166)
41 The Jewish [leaders] [SYN] began to grumble about him because he said, “I am the one who is [like] true bread who came down from heaven.”
Әнди Йәһудийлар Әйсаниң: «Әрштин чүшкән нан өзүмдурмән!» дегини үчүн униңға нарази болуп ғотулдишишқа башлиди:
42 They said, “(This man is Jesus, the son of Joseph!/Isn’t this man the son of Joseph?) [RHQ] We know [the names of] both his father and his mother. [He certainly did not come from heaven], so (he is [lying] by saying ‘I came from heaven.’/why is he now saying, ‘I came from heaven?’) [RHQ]”
— «Бу Йүсүпниң оғли Әйса әмәсму? Атисиниму, анисиниму тонуйдиған турсақ, йәнә қандақларчә: — «Әрштин чүштүм!» десун?» — дейишәтти улар.
43 Jesus replied to them, “Stop grumbling among yourselves [about what I just said]!
Әйса җававән уларға мундақ деди: — [Мениң тоғрамда] өз ара ғотулдашмаңлар.
44 [My] Father, who sent me, makes people want to come to me. No others will come to me [to receive eternal life]. Those who come to me are the only ones who will believe in me. I will (cause them to be alive again/raise them [from the dead]) (on the last day/on the [judgment] day).
Мени әвәткән Ата Өзи кишиләрниң қәлбини тартқузмиса, һеч ким мениң йенимға келәлмәйду; мениң йенимға кәлгән һәр бирини ахирқи күни тирилдүримән.
45 It was written ([by one of the prophets/by the prophet Isaiah]) {([One of the prophets/The prophet Isaiah]) wrote} [about all those who will trust in me], ‘God will teach them all.’ Everyone who listens to what [my] Father [says] and learns from him will (come to/believe in) me.
Пәйғәмбәрләрниң язмилирида: «Уларниң һәммисигә Худа тәрипидин үгитилиду» дәп пүтүлгәндур. Шуңа, Атиниң [сөзини] тиңшиған вә униңдин үгәнгән һәр бири мениң йенимға келиду.
46 I came from God. I am the only one who has seen [my] Father. No one else has seen him.
Бирақ бу бирәрким Атини көргән дегәнлик әмәс; пәқәт Худаниң йенидин кәлгүчи болса, у Атини көргәндур.
47 Listen to this carefully: Everyone who believes ([my message/in me]) has eternal life. (aiōnios g166)
Бәрһәқ, бәрһәқ, мән силәргә шуни ейтип қояйки, маңа етиқат қилғучи мәңгүлүк һаятқа егидур. (aiōnios g166)
48 [Just like] food [MET] [sustains your physical life], I am the [one who enables you to have spiritual] life.
Һаятлиқ нени өзүмдурмән.
49 Even though your ancestors ate the manna [while they were traveling] in the desolate area, they died [anyway].
Ата-бовилириңлар чөлләрдә «манна» йегини билән йәнила өлди.
50 But the bread [I am talking about] is something that came down from heaven. If people eat that bread, their [spirits] will never die.
Лекин мана, әрштин чүшкән нан дәл шундақки, бириси униңдин йегән болса өлмәйду.
51 I am the one who came down from heaven to enable people to have [spiritual] life. If people take what I will give them, they will live forever. What I will give them is my flesh, which I will give to [all the people in] [MTY] the world in order that they may have [spiritual] life.” (aiōn g165)
Әрштин чүшкән һаятлиқ нени өзүмдурмән; кимдәким бу нандин йесә, әбәдил-әбәткичә яшайду. Мән беридиған шу нан болса мениң әт-тенимдур, пүткүл дуниядикиләр һаятқа егә болсун дәп, мән уни атимақчимән. (aiōn g165)
52 Then the Jewish [leaders] [SYN] began to argue among themselves. They said, “(There is no way this man can give us his flesh to eat!/How can this man give us his flesh to eat?)” [RHQ]
Бу сөз билән Йәһудийлар өз ара талаш-тартиш қилишиқа башлап: — Бу адәм бизниң йейишимизгә өзиниң әт-тенини қандақ берәлисун?! — дейишәтти.
53 So, [speaking figuratively of the need for them to accept for themselves the benefits of his sacrificing himself and shedding his blood to atone for their sins] [MET], Jesus said to them, “Listen carefully to this: [Although] I am the one who came from heaven, if you do not eat my flesh and drink my blood, you will not have eternal life.
Шуңа Әйса уларға мундақ деди: — Бәрһәқ, бәрһәқ, мән силәргә шуни ейтип қояйки, силәр Инсаноғлиниң әт-тенини йемигичә вә қенини ичмигичә, силәрдә һаятлиқ болмайду.
54 Those who eat my flesh and drink my blood have eternal life, and I will cause them to become alive again at (the last day/the [judgment] day), (aiōnios g166)
Әт-тенимни йегүчи вә қенимни ичкүчи мәңгүлүк һаятқа еришкән болиду вә мән уни ахирқи күни тирилдүримән. (aiōnios g166)
55 because my flesh and my blood are truly spiritual food.
Чүнки әт-теним һәқиқий озуқлуқ, қеним болса һәқиқий ичимликтур.
56 Those who eat my flesh and drink my blood will have a close relationship with me, and I will have a close relationship with them.
Әт-тенимни йегүчи вә қенимни ичкүчи мәндә яшайду вә мәнму униңда яшаймән.
57 [My] Father, who is the [source of everything that] lives, sent me, and I live because [my] Father has [given me life]. Similarly those who eat my [flesh] will live [eternally] because of what I [do for them].
Һаят Ата мени әвәткән вә мән Атиниң болғанлиғидин яшаватқинимдәк, мени йегүчи киши һәм мениң васитәм билән яшайду.
58 [I am] the true bread that came down from heaven. Although our ancestors ate [manna], they [later] died [anyway]. But those who eat this bread will live forever.” (aiōn g165)
Мана бу әрштин чүшкән нандур. Бу нан ата-бовилириңлар йегән «[манна]»дәк әмәс; чүнки улар «[манна]»ни йейиши билән өлди; бирақ бу нанни истемал қилғучи болса мәңгү яшайду! (aiōn g165)
59 He said this while he was teaching people in (the synagogue/the Jewish meeting place) in Capernaum.
Бу сөзләрни у Кәпәрнаһумдики синагогда тәлим бәргинидә ейтқан еди.
60 After they heard him say that, many of his disciples said, “What he is teaching is hard [to understand]; (it is very difficult for anyone to accept it!/how can anyone accept it?) [RHQ]”
Шуниң билән униң мухлислиридин нурғунлири буни аңлиғанда: — Бу тәлим бәк еғир екән! Буни ким аңлап көтирәлисун? — дейишти.
61 Jesus was aware that his disciples were grumbling about it, so he said to them, “(I am sorry that this is offending you./Is this offending you?) [RHQ]
Бирақ өз ичидә мухлислириниң бу тоғрисида ғотулдашқинини билгән Әйса уларға: — Бу сөзүм силәрни тайдурдиму?
62 ([Perhaps you will believe my message] if you see me, the one who came from heaven, ascending [there] to where I was before!/[(What will you think if you see me], the one who came from heaven, ascending [there] to where I was before)?) [RHQ]
Әнди мабада Инсаноғлиниң әсли кәлгән җайға көтириливатқинини көрсәңлар, қандақ болар?!
63 [God’s] Spirit is the one who gives people [eternal] life. Human efforts are no help at all [for giving people eternal life]. The message I have spoken to you [gives spiritual] life (OR, [comes from] God’s Spirit [and gives eternal] life.)
[Инсанға] һаятлиқ бәргүчи — Роһтур. Инсанниң әтлири болса һеч қандақ пайда бәрмәйду. Мән силәргә ейтқан сөзлирим болса һәм роһтур вә һәм һаятлиқтур.
64 But there are some of you who do not believe [my message.” Jesus said that] because he knew from the time he started [MTY] [his ministry] which of them would not believe his message. He also knew who would (betray him/enable his enemies to seize him).
Лекин араңлардин етиқат қилмиған бәзиләр бар, — деди (чүнки Әйса етиқат қилмиғанларниң вә өзигә сатқунлуқ қилидиғанниң ким екәнлигини баштила биләтти).
65 Then he continued by saying, “That is why I told you that only those whom my Father has enabled [to believe in me] will come to me [and receive eternal life].”
Шуниң билән у мундақ деди: — Мән шу сәвәптин силәргә шуни ейттимки, Атамдин ата қилинмиса, һеч ким мениң йенимға келәлмәйду!
66 From that [time], many of his disciples left him and no longer went with him.
Шу вақиттин тартип мухлислиридин хелә көпи чекинип чиқип, униң билән йәнә маңмайдиған болди.
67 So he said to [us] twelve [apostles], “You do not want to leave me also, do you?”
Шуңа Әйса он иккиләндин: — Силәрму, һәм [мәндин] кетишни халамсиләр? — дәп сориди.
68 Simon Peter replied to him, “Lord, [we] will not [leave you], [because] (there is no other person [like you] to whom we can go!/what other person is there like [you] to whom we can go?) [RHQ] You have the message about eternal life! (aiōnios g166)
Симон Петрус униңға җавап қилип: — И Рәб, биз кимниң йениға кетәттуқ? Мәңгү һаятлиқ сөзлири сәндилидур! (aiōnios g166)
69 We have come to believe for certain that you are the holy one [who has come] from God!”
Вә шуниңға ишәндуқ вә шуни билип йәттуқки, сән Худаниң Муқәддәс Болғучисидурсән! — деди.
70 Then Jesus replied to us, “[You are saying that as though all] you twelve [men] whom I have chosen [RHQ] believe that. But one of you is [under the control of] Satan!”
Әйса уларға җававән: — Мән силәр он иккиңларни таллидим әмәсму, бирақ араңларда бириси Иблистур! — деди
71 He was talking about Judas, the [son] of Simon, from Kerioth [village]. [Even though] Judas was one of us twelve [apostles], he was about (to betray Jesus/to enable Jesus’ enemies to seize him).
(униң бу дегини Ишқарийотлуқ Симонниң оғли Йәһудани көрсәткән еди, чүнки Йәһуда он иккиләнниң бири болғини билән, кейин өзигә сатқунлуқ қилиду).
