Job 28
1 “It is true that there are places where men dig to find silver, and there are places where people refine/purify gold [that they have dug].
Sa pagkatinuod adunay mina alang sa salapi, Ug usa ka dapit alang sa bulawan nga ilang pagaulayon.
2 People dig iron [ore] out of the ground, and they (smelt copper ore/heat copper ore to get the copper from it).
Ang puthaw pagakuhaon gikan sa yuta, Ug ang tumbaga pagatunawon gikan sa bato.
3 Men use lamps while they work far down under the ground to search for the ore inside the mines where it is very dark.
Ang tawo magapahunong sa kangitngit, Ug didto sa kahiladman magapangita, Sa mga bato nga atua sa mangitngit ug landong sa kamatayon.
4 They dig (shafts/narrow holes very deep down into the ground) in places that are far from where people live, where travelers do not go. They work far away from [other] people, swinging back and forth on ropes [as they descend into the mine shafts].
Halayo sa pinuy-anan sa mga tawo siya magabugwal sa usa ka gahong; Sila hingkalimtan sa tiil nga moagi sa ibabaw, Sila nanagbitay halayo sa mga katawohan, sila nanagtabyog.
5 Food grows on the surface of the ground, but down under the ground, [where there is no food, ] the miners make fires to break apart the rocks.
Mahitungod sa yuta, gikan niana magagula ang tinapay; Ug ang ilalum niana ingon ug gibali pinaagi sa kalayo.
6 The stones [that are dug from under the ground] contain (sapphires/very valuable blue stones), and the dirt contains bits of gold.
Ang mga bato niini maoy dapit sa mga zafiro, Ug kana may mga pulvos sa bulawan.
7 [Some birds have very good eyes, ] but even hawks do not know [where the mines are], and falcons/vultures have not seen those places.
Nianang dalana walay langgam nga dumadagit nga nagpanghibalo, Ni makakita niana ang mata sa ananangkil:
8 Lions or [other] proud wild animals have not walked on the roads near those mines.
Ang mga mananap nga palabilabihon wala makatala niana, Ni makaagi dinha ang mabangis nga leon.
9 Miners tear apart [MTY] very hard rock; [it is as though] they turn the mountains upside down [to get the ore].
Gibutang niya ang iyang kamot sa ibabaw sa batong santikan; Gilintuwad niya ang mga bukid hangtud sa mga gamut.
10 They cut tunnels through the rocks, and they find (precious/very valuable) things.
Siya nagahimo ug mga kanal sa taliwala sa mga bato; Ug ang iyang mata makakita sa tanang butang bililhon.
11 They dam up small streams in order that water does not flow, and they bring up into the light valuable things that are hidden [in the ground and in the streams].
Siya magabugkos sa mga kasapaan aron dili na manaligdig; Ug ang butang nga tinago, iyang gibutyag sa kahayag.
12 “But wisdom: Where can people find that? Where can we find out how to truly understand things?
Apan asa ba ang kaalam igkita? Ug hain ba ang pinuy-anan sa salabutan?
13 Humans do not know where to find it; no one can find it [here on this earth] where they are living.
Ang tawo wala masayud sa bili niana; Ni igkita kini sa yuta sa mga buhi.
14 [It is as though] water that is deep [inside the earth] and [water that is in] the seas say [PRS], ‘Wisdom is not here!’
Ang kahiladman nagaingon: Kini wala diri kanako; Ug ang dagat nagaingon: Kana wala diri kanako.
15 [People] cannot buy wisdom by paying for it with silver or gold.
Kana dili mabatonan tungod sa bulawan, Ni ang salapi pagatimbangon tungod sa bili niini.
16 Wisdom is worth much more than fine gold from Ophir [land] or other very valuable stones.
Kini dili kabilhan sa bulawan sa Ophir, Sa malahalon nga onyx, kun sa zafiro.
17 It is worth much more than gold or beautiful glass, worth more than vases made from fine gold.
Ang bulawan ug bildo dili ikatanding niini, Ni kabayloan kini ug mga lunsay nga bulawan.
18 Wisdom is worth more than coral or crystal/pure quartz; the price of wisdom is higher/more than the price of pearls.
Ang guso ug ang salamin dili pagahisgutan: Oo, ang bili sa kaalam labaw pa kay sa mga mutya.
19 The prices of (topaz/very valuable yellow stones) from Ethiopia and of pure gold are lower/less than the price of wisdom.
Ang topacio sa Ethiopia dili ikagtanding niini, Ni kabilhan kini sa bulawang lunsay.
20 “So, where does wisdom come from? Where can we find out how to truly understand things?
Diin man diay magagikan ang kaalam? Ug hain man ang dapit sa salabutan?
21 No living humans can see it [MTY]; and birds cannot see it while they are flying [MTY].
Sanglit tinago man gikan sa mga mata sa mga buhi, Ug sinalipdan gikan sa kalanggaman sa kalangitan.
22 [It is as though] the places where people go after they die say [PRS], ‘We have only heard rumors about [where to find wisdom].’
Ang Kagun-oban ug Kamatayon nanag-ingon: Ang kagahub niana nabatian namo sa among mga igdulungog.
23 God [is the only one who] knows how to find wisdom; he knows where it is,
Ang Dios nasayud sa dalan niini, Ug siya nahibalo sa dapit niana.
24 because he can see things even in the most remote/distant places on the earth; he can see everything that is below the sky.
Kay siya nagatan-aw ngadto sa mga kinatumyan sa yuta, Ug nagasud-ong sa ilalum sa tibook langit;
25 When he decided how strongly the winds should blow, and how much rain would be in the clouds,
Sa iyang pagtimbang sa hangin: Oo, sa taksanan ang katubigan iyang gitakus.
26 and when he decided where rain [should fall], and what path lightning should take [from the clouds down to the ground],
Sa diha nga siya nagbuhat ug balaod sa ulan, Ug alagianan alang sa kilat sa dalugdug;
27 at that time he saw wisdom and decided that it is extremely valuable. He examined it and (approved it/said that it was very good).
Unya siya nakakita niini, ug nagsaysay niini; Iyang gipahaluna kini, oo, ug kini gipangita.
28 And [then] he said to humans, ‘Listen! To have an awesome respect for me is [what will enable you to become] wise; and to truly understand everything, you must first turn away from doing what is evil.’”
Ug miingon siya sa tawo: Ania karon, ang kahadlok sa Ginoo, nga mao ang kaalam; Ug ang paglikay sa dautan mao ang salabutan.
