Genesis 30
1 Rachel realized that she was not becoming pregnant and giving birth to any children for Jacob. So she became jealous of her older sister, Leah, because Leah had given birth to four sons. She said to Jacob, “Enable me to become pregnant and give birth to children. If you do not do that, I [think I will]!”
Gdy Rachela widziała, że nie rodzi dzieci Jakubowi, zazdrościła swej siostrze i powiedziała do Jakuba: Daj mi dzieci, bo inaczej umrę.
2 Jacob became angry with Rachel and said, “(I am not God!/Am I God?) [RHQ] He is the one who has prevented you from becoming pregnant!”
Jakub rozgniewał się na Rachelę i powiedział: Czy ja jestem Bogiem, który odmówił ci owocu twego łona?
3 Then she said, “Look, here is my female slave, Bilhah. (Sleep with/Have sex with) [EUP] her, so that she may become pregnant and give birth to children for me. In that way it will be as though (I have children/her children are mine).”
A [ona] odpowiedziała: Oto moja służąca Bilha. Obcuj z nią i urodzi na moich kolanach, i będę miała z niej dzieci.
4 So she gave him her slave, Bilhah, to be another wife for him, and Jacob had sex [EUP] with her.
Dała mu więc swoją służącą Bilhę za żonę, a Jakub z nią obcował.
5 She became pregnant and bore Jacob a son.
Bilha poczęła i urodziła Jakubowi syna.
6 Rachel said, “God has (vindicated me/judged my case and has decided that what I have done is right). He has also heard my requests and has given me a son.” So she named him Dan, [which sounds like the Hebrew word that means ‘he judged’].
I Rachela powiedziała: Bóg mnie osądził i usłyszał mój głos, i dał mi syna. Dlatego nadała mu imię Dan.
7 Later, Rachel’s slave Bilhah became pregnant again and gave birth to another son for Jacob.
Potem Bilha, służąca Racheli, znowu poczęła i urodziła Jakubowi drugiego syna.
8 Then Rachel said, “I have had a great struggle to have children like my older sister, but truly I have a son.” So she named him Naphtali, [which sounds like the Hebrew word that means ‘struggle’].
Wtedy Rachela powiedziała: Dzielnie walczyłam z moją siostrą i zwyciężyłam. I nadała mu imię Neftali.
9 When Leah realized that she was not becoming pregnant and giving birth to any more children, she took her female slave, Zilpah, and gave her to Jacob to be another wife for him.
A gdy Lea widziała, że przestała rodzić, wzięła swoją służącą Zilpę i dała ją Jakubowi za żonę.
10 Zilpah soon became pregnant and gave birth to a son for Jacob.
I Zilpa, służąca Lei, urodziła Jakubowi syna.
11 Leah said, “I am truly fortunate!” So she named him Gad, [which means ‘fortunate’].
Wtedy Lea powiedziała: Przyszedł oddział. I nadała mu imię Gad.
12 Later Leah’s slave, Zilpah, gave birth to another son for Jacob.
Potem Zilpa, służąca Lei, urodziła Jakubowi drugiego syna.
13 Leah said, “Now I am very happy, and people will call me happy.” So she named him Asher, [which means ‘happy].’
I Lea powiedziała: To na moje szczęście, bo kobiety będą mnie nazywać szczęśliwą. I nadała mu imię Aszer.
14 When it was time to harvest wheat, Reuben went out into the fields and saw some (mandrakes/plants that women eat to help them to become pregnant). He brought some of them to his mother Leah. But Rachel saw them and said to Leah, “Please give me some of those plants that your son brought to you!”
A w czasie żniwa pszenicznego Ruben wyszedł i znalazł na polu mandragory, i przyniósł je do swojej matki Lei. Wtedy Rachela powiedziała do Lei: Daj mi, proszę, z mandragor twego syna.
15 But Leah said to her, “No! (It was bad that you stole my husband!/Is it not bad enough that you stole my husband?) [RHQ] Now (are you going to take my son’s mandrake plants?/You want to take my son’s mandrake plants also, [so that you can become pregnant]!)” [RHQ] So Rachel said, “All right, Jacob can sleep with you tonight, if you give me some of your son’s mandrake plants.” [So Leah (agreed/gave her some)].
A ona jej odpowiedziała: Mało ci, że zabrałaś mi mojego męża, to teraz chcesz też zabrać mandragory mego syna? Wtedy Rachela powiedziała: Niech śpi z tobą tej nocy za mandragory twego syna.
16 When Jacob returned from the wheat fields that evening, Leah went out to meet him. She said, “You must sleep with me tonight, because I gave Rachel some of my son’s mandrakes [that enable women to become pregnant], to pay her for allowing us to do that.” So Jacob slept with her that night.
A gdy Jakub wracał wieczorem z pola, Lea wyszła mu naprzeciw i powiedziała: Masz do mnie przyjść, bo nabyłam cię za mandragory mego syna. I spał z nią tej nocy.
17 God answered Leah’s prayers, and she became pregnant and bore a fifth son to Jacob.
A Bóg wysłuchał Leę i poczęła, i urodziła Jakubowi piątego syna.
18 Leah said, “God has rewarded me for giving my slave to my husband to be another wife for him.” So she named him Issachar, [which sounds like the Hebrew word that means ‘reward’].
I Lea powiedziała: Bóg [mi] oddał moją zapłatę za to, że dałam moją służącą swemu mężowi. I nadała mu imię Issachar.
19 Leah became pregnant again and bore a sixth son for Jacob.
Potem Lea znowu poczęła i urodziła Jakubowi szóstego syna.
20 Leah said, “God has given me a precious gift. (This time/Now) my husband will honor/respect me, because I have given birth to six sons for him.” So she named him Zebulon, [which sounds like the Hebrew word that means ‘accepted gift’].
I Lea mówiła: Bóg obdarzył mnie wspaniałym darem. Teraz mój mąż będzie ze mną mieszkał, bo urodziłam mu sześciu synów. I nadała mu imię Zebulon.
21 Later she gave birth to a daughter, and named her Dinah.
Potem urodziła córkę i nadała jej imię Dina.
22 Then God thought about what Rachel wanted. He heard her prayers and enabled her to become pregnant.
Bóg wspomniał też na Rachelę i wysłuchał ją Bóg, i otworzył jej łono.
23 She became pregnant and gave birth to a son. She said, “God has caused that no longer will I be ashamed [for not having children].”
Poczęła więc i urodziła syna, i powiedziała: Bóg zabrał moją hańbę.
24 She named him Joseph, [which sounds like the Hebrew words that mean ‘may he give another’] and she said, ‘want Yahweh to give me another son.’
Nadała mu imię Józef i powiedziała: Niech PAN da mi drugiego syna.
25 After Rachel had given birth to Joseph, Jacob said to Laban, “Now allow me to quit working for you and let me return to my own land.
Gdy Rachela urodziła Józefa, Jakub powiedział do Labana: Puść mnie, abym wrócił do mego miejsca i do mojej ziemi.
26 You know the work that I have done for you [for a long time to get my wives]. So let me take my wives and my children, and leave.”
Daj mi moje żony i moje dzieci, za które ci służyłem, abym mógł iść. Wiesz przecież, jak ci służyłem.
27 But Laban said to him, “If you are pleased with me, stay here, because I have found out by performing a magic ritual that Yahweh has blessed me because of what you have done for me.
I Laban powiedział do niego: Proszę, jeśli znalazłem łaskę w twoich oczach, [zostań ze mną]. Doznałem [bowiem] tego, że PAN mi błogosławił ze względu na ciebie.
28 Tell me what you want me to pay you for continuing to work for me, and that is what I will pay you.”
Mówił dalej: Wyznacz swoją zapłatę, a dam ci ją.
29 Jacob replied, “You know how I have worked for you, and you know that your livestock have increased greatly as I have taken care of them.
Wtedy [Jakub] mu odpowiedział: Ty wiesz, jak ci służyłem i jaki stał się przy mnie twój dobytek.
30 You had only a few animals before I came here. But now you have very many, and Yahweh has caused them to increase greatly in number wherever I have taken them. But now I need to start taking care of the needs of my own family.”
Miałeś bowiem niewiele przed moim przyjściem, a bardzo się to pomnożyło i PAN błogosławił ci, odkąd tu jestem. Kiedy jednak mam się starać o swój dom?
31 Laban replied, “What do you want me to give you?” Jacob replied, “I do not want you to pay me anything. But if you will do this one thing for me, I will continue to take care of your flocks and protect them.
I [Laban] zapytał: Cóż mam ci dać? Jakub odpowiedział: Nic mi nie dasz. Ale jeśli zrobisz to, [co ci powiem], wtedy wrócę i będę pasł twoje stado, i strzegł go.
32 Allow me to go and look at all of your flocks today and remove from them all the speckled sheep, all the spotted sheep, and every dark-colored lamb, all the goats that are speckled, and all the goats that are spotted, [and keep them for myself]. They will be my wages.
Obejdę dziś wszystkie twoje stada i odłączę z nich każde bydło pstre i nakrapiane i każde bydło ciemne wśród owiec, a nakrapiane i pstre wśród kóz. To będzie moja zapłata.
33 In that way, in the future, you will be able to know whether I have been honest regarding what you have paid me. If any of my goats are neither speckled or spotted, or if any of my lambs are not dark-colored, you will know that I have stolen them from you.”
Potem moja sprawiedliwość da świadectwo o mnie, gdy przyjdzie czas, abyś mi zapłacił. Wszystko, co nie będzie pstre i nakrapiane wśród kóz, a ciemne wśród owiec, niech będzie mi [poczytane] za kradzież.
34 Laban agreed and said, “Okay, we will do as you have said.”
Laban powiedział: Niech się stanie według twego słowa.
35 But that same day Laban removed all the male goats that had black and white stripes on them or were spotted, and all the female goats that were speckled or spotted, all the goats that were partly white, and all the dark-colored lambs. He separated them and told his sons to take care of them.
W tym dniu odłączył kozły prążkowane i nakrapiane i wszystkie kozy pstre i nakrapiane, i wszystkie, które miały jakąś białą plamkę, także i czarne wśród owiec, i oddał [je] w ręce swych synów.
36 Then he took these flocks and walked a distance of three days, in order that he could be that far from Jacob. Jacob continued to take care of the rest of Laban’s flocks.
I [Laban] odłączył się od Jakuba na odległość trzech dni drogi. A Jakub pasł resztę stada Labana.
37 Then Jacob cut some branches of (poplar, almond, and plane trees/three kinds of trees that had white wood). He peeled strips of bark from the branches, so that where the bark had been peeled off, the branches were light in color.
Wtedy Jakub nabrał zielonych prętów topolowych, laskowych i kasztanowych i [miejscami] poobdzierał je z kory do białego, obnażając białość, która [była] na prętach.
38 Then he placed the peeled branches in the troughs where they put the water for the animals to drink, so that the branches would be in front of the flocks when they came to drink.
Gdy stada przychodziły pić, przed stadami nakładł do rynien i koryt z wodą tych prętów, które poobdzierał z kory, aby parzyły się stada, przychodząc pić.
39 The animals also mated in front of the branches, and eventually they gave birth to animals that were speckled, or to animals that were spotted, or to animals that had black and white stripes on them.
I stada parzyły się przy tych prętach i rodziły jagnięta prążkowane, pstre i nakrapiane.
40 Furthermore, Jacob separated the female sheep in his flock from the other sheep and goats in Laban’s flock. And when his female sheep mated, he made them look toward the animals that belonged to Laban that had black and white stripes on them, and the dark-colored animals. He did that so that the female sheep would give birth to animals that were striped or dark-colored. By doing that, he made bigger flocks for himself, and he kept them separate from Laban’s flocks.
I Jakub odłączył jagnięta, a owce stawiał przodem do [jagniąt] prążkowanych i do wszystkich ciemnych w stadzie Labana, a swoje stada stawiał osobno i nie łączył ich ze stadem Labana.
41 In addition, whenever the stronger female sheep were ready to mate, Jacob put some of those peeled branches in the troughs in front of them, so that they would mate in front of the branches.
A gdy silniejsze zwierzęta się parzyły, Jakub kładł pręty w koryta, przed oczy zwierząt, aby parzyły się przed prętami.
42 But when weak animals were ready to mate, he did not put the branches in their troughs. So the weak ones became part of Laban’s flock, and the strong ones became part of Jacob’s flock.
Lecz gdy przychodziły słabsze zwierzęta, nie kładł [ich]. I słabsze były Labana, a silniejsze Jakuba.
43 As a result, Jacob became very rich. He owned many large flocks of sheep and goats, and many male and female slaves, and many camels and donkeys.
I tak wzbogacił się bardzo ten człowiek, i miał wiele stad, a także służące i służących oraz wielbłądy i osły.
